Het Koninklijk Huis
24/05/04 Toespraak van Hare Majesteit de Koningin tijdens het
staatsbanket ter gelegenheid van het staatsbezoek van Z.E. President
van de Zwitserse Bondsstaat aan Nederland in het Koninklijk Paleis
Amsterdam, 24 mei 2004
Mijnheer de President,
Het is mij een groot genoegen u vandaag in ons land welkom te heten.
Wij verwelkomen in u de vertegenwoordiger van een land dat
wereldberoemd is om zijn indrukwekkende natuurschoon, maar ook en
vooral wordt gerespecteerd om zijn onafhankelijkheidszin, zijn liefde
voor de democratie en zijn economische prestaties.
Onze beide landen zijn ontstaan uit een vrijheidsstrijd. De grondslag
van wat later Zwitserland werd, is gelegd door drie kleine kantons die
zich verzetten tegen de heerszucht van het Habsburgse Huis, de
oorsprong van Nederlandse staat lag in de strijd tegen de Spaanse
Habsburgers. De onafhankelijkheid van onze beide staten werd officieel
erkend bij de Vrede van Westfalen, hier bekend als de Vrede van
Münster. Zwitserland heeft zich daarna aan de machtsstrijd van de
grote mogendheden weten te onttrekken, ons land raakte daarin juist
betrokken. Voor de aanzienlijke legers die daardoor nodig waren, werd
dikwijls met succes een beroep op Zwitserse krijgslieden gedaan, die
op deze wijze bijdroegen tot het behoud van onze onafhankelijkheid.
Zwitserland koos voor een bewuste en consequente
neutraliteitspolitiek. Nederland deed hetzelfde in de negentiende en
twintigste eeuw, maar veranderde na de Tweede Wereldoorlog van koers.
Ons land werd lid van het Atlantisch Bondgenootschap en nam deel aan
de opbouw van de Europese gemeenschappen. Hoewel Zwitserland ook thans
nog vasthoudt aan zijn traditionele afzijdigheidprincipes en geen lid
van deze organisaties is, is het wel twee jaar geleden toegetreden tot
de Verenigde Naties. Daarin hebt u zelf een belangrijke en
constructieve rol gespeeld. Uw land neemt deel aan verschillende
humanitaire acties en vredesmissies en biedt gastvrijheid aan tal van
internationale organisaties. Dit alles draagt bij tot het grote
aanzien dat Zwitserland in de wereld geniet. Het past bovendien in een
lange traditie. Het was immers de Zwitser Henri Dunant die na de
bloedige slag bij Solferino de grondlegger werd van het Rode Kruis.
Zwitserland heeft altijd een actieve rol gespeeld in de bevordering
van het volkenrecht en de internationale rechtsorde, waar ook ons land
zich voor inzet.
Hoewel uw land lid van de Raad van Europa is, heeft het er voor
gekozen buiten de Europese Unie te blijven. Door zijn centrale ligging
is Uw land echter van nature nauw met Europa verbonden. Langs de weg
van samenwerking en harmonisatie van regelgeving lopen de wegen van
Zwitserland en de Unie daarom vaak parallel. Wij hopen dan ook te
zijner tijd u in de Unie te mogen verwelkomen.
Zwitserland en Nederland zijn ontstaan als confederaties,
statenbonden. Uw land is deze staatsvorm trouw gebleven en is ondanks
zijn grote culturele en linguïstische verscheidenheid, een duidelijk
herkenbare natie. Het Zwitserse saamhorigheidsbesef berust kennelijk
niet op etnische homogeniteit, maar op de wil een natie te zijn.
Renans beroemde uitspraak dat de natie een "plébiscite de tous les
jours" is, is bij uitstek van toepassing op uw land.
Onze landen hebben beide een zeer sterke democratische traditie. Hier
is gekozen voor representatieve democratie, bij u voor een meer
directe democratie, met de nadruk op volksraadplegingen. De traditie
van uitvoerig overleg en streven naar consensus, hebben wij echter
gemeen. In discussies over de ethische vraagstukken die de moderne
samenleving met zich brengt, bestaat vaak een grote gelijkgezindheid.
De geest van Erasmus, in Rotterdam geboren en in Basel gestorven,
leeft voort in ons beider cultureel erfgoed.
Nederland heeft altijd moeten strijden tegen het water, Uw land voert
al heel lang strijd om de bergen de baas te worden. Indrukwekkende
tunnelprojecten die Zwitserland in de loop der jaren in grote
verscheidenheid heeft uitgevoerd, vinden thans hun hoogtepunt in het
omvangrijkste verkeersproject uit de geschiedenis van uw land, de Neue
Eisenbahn Alpen Transversale, ofwel NEAT. Het is een van de grote
prestaties op wetenschappelijk, technisch, industrieel en economisch
gebied waartoe Zwitserland in staat is. Goethe noemde in zijn Wilhelm
Meisters Wanderjahre Zwitserland al als voorbeeld van een land dat
zonder vrees voor de snelle ontwikkelingen op technisch gebied,
besloot "das Neue zu ergreifen".
Uw land aanvaardde als eerste na Groot-Brittannië de Industriële
Revolutie - met zoveel energie dat de Engelsen destijds een commissie
stuurden om te onderzoeken hoe het mogelijk was dat dit kleine,
dunbevolkte land het machtige Verenigd Koninkrijk op alle markten van
de wereld met succes beconcurreerde. Het geheim bleek de grote zorg
voor kwaliteit te zijn waarvan de kwalificatie Swiss made ook
hedentendage nog getuigenis aflegt.
Evenals elders in Europa dienen zich ook in uw land de grote
uitdagingen van nú aan: globalisering, de dynamiek van de opkomende
industrielanden en het eroderen van traditionele vormen van
bescherming. Daarnaast moeten onze beide landen oplossingen vinden
voor de problemen van toenemende vergrijzing, kostenbeheersing in de
gezondheidszorg en de noodzaak tot hervorming van onze
verzorgingsstaat. In het moeizame en pijnlijke proces dat daarmee
gepaard gaat, zullen uw landgenoten stellig steun kunnen vinden in de
lange traditie van het dragen van eigen verantwoordelijkheid.
Mijnheer de President,
Er zijn momenten waarop de Zwitsers anderen afgunstig maken. Zo hebben
wij Nederlanders, trots op onze traditie als zeevarende natie, moeten
verdragen dat vorig jaar niet ons maar uw land het eerste in Europa
werd dat de fameuze Americas Cup won! Wij wensen u met deze bijzondere
overwinning van harte geluk. Het is een nieuwe topprestatie - op een
onverwacht terrein - van een land dat zich met topprestaties op zovele
andere gebieden al een wereldnaam heeft verworven.
Graag verzoek ik alle aanwezigen met mij het glas te heffen op de
gezondheid van u en mevrouw Deiss en op een gelukkige toekomst voor
het Zwitserse volk.