Rijksvoorlichtingsdienst
Het Koninklijk Huis

24/05/04 Toespraak van Hare Majesteit de Koningin tijdens het staatsbanket ter gelegenheid van het staatsbezoek van Z.E. President van de Zwitserse Bondsstaat aan Nederland in het Koninklijk Paleis Amsterdam, 24 mei 2004

Mijnheer de President,

Het is mij een groot genoegen u vandaag in ons land welkom te heten. Wij verwelkomen in u de vertegenwoordiger van een land dat wereldberoemd is om zijn indrukwekkende natuurschoon, maar ook en vooral wordt gerespecteerd om zijn onafhankelijkheidszin, zijn liefde voor de democratie en zijn economische prestaties. Onze beide landen zijn ontstaan uit een vrijheidsstrijd. De grondslag van wat later Zwitserland werd, is gelegd door drie kleine kantons die zich verzetten tegen de heerszucht van het Habsburgse Huis, de oorsprong van Nederlandse staat lag in de strijd tegen de Spaanse Habsburgers. De onafhankelijkheid van onze beide staten werd officieel erkend bij de Vrede van Westfalen, hier bekend als de Vrede van Münster. Zwitserland heeft zich daarna aan de machtsstrijd van de grote mogendheden weten te onttrekken, ons land raakte daarin juist betrokken. Voor de aanzienlijke legers die daardoor nodig waren, werd dikwijls met succes een beroep op Zwitserse krijgslieden gedaan, die op deze wijze bijdroegen tot het behoud van onze onafhankelijkheid. Zwitserland koos voor een bewuste en consequente neutraliteitspolitiek. Nederland deed hetzelfde in de negentiende en twintigste eeuw, maar veranderde na de Tweede Wereldoorlog van koers. Ons land werd lid van het Atlantisch Bondgenootschap en nam deel aan de opbouw van de Europese gemeenschappen. Hoewel Zwitserland ook thans nog vasthoudt aan zijn traditionele afzijdigheidprincipes en geen lid van deze organisaties is, is het wel twee jaar geleden toegetreden tot de Verenigde Naties. Daarin hebt u zelf een belangrijke en constructieve rol gespeeld. Uw land neemt deel aan verschillende humanitaire acties en vredesmissies en biedt gastvrijheid aan tal van internationale organisaties. Dit alles draagt bij tot het grote aanzien dat Zwitserland in de wereld geniet. Het past bovendien in een lange traditie. Het was immers de Zwitser Henri Dunant die na de bloedige slag bij Solferino de grondlegger werd van het Rode Kruis. Zwitserland heeft altijd een actieve rol gespeeld in de bevordering van het volkenrecht en de internationale rechtsorde, waar ook ons land zich voor inzet.
Hoewel uw land lid van de Raad van Europa is, heeft het er voor gekozen buiten de Europese Unie te blijven. Door zijn centrale ligging is Uw land echter van nature nauw met Europa verbonden. Langs de weg van samenwerking en harmonisatie van regelgeving lopen de wegen van Zwitserland en de Unie daarom vaak parallel. Wij hopen dan ook te zijner tijd u in de Unie te mogen verwelkomen.
Zwitserland en Nederland zijn ontstaan als confederaties, statenbonden. Uw land is deze staatsvorm trouw gebleven en is ondanks zijn grote culturele en linguïstische verscheidenheid, een duidelijk herkenbare natie. Het Zwitserse saamhorigheidsbesef berust kennelijk niet op etnische homogeniteit, maar op de wil een natie te zijn. Renans beroemde uitspraak dat de natie een "plébiscite de tous les jours" is, is bij uitstek van toepassing op uw land. Onze landen hebben beide een zeer sterke democratische traditie. Hier is gekozen voor representatieve democratie, bij u voor een meer directe democratie, met de nadruk op volksraadplegingen. De traditie van uitvoerig overleg en streven naar consensus, hebben wij echter gemeen. In discussies over de ethische vraagstukken die de moderne samenleving met zich brengt, bestaat vaak een grote gelijkgezindheid. De geest van Erasmus, in Rotterdam geboren en in Basel gestorven, leeft voort in ons beider cultureel erfgoed.
Nederland heeft altijd moeten strijden tegen het water, Uw land voert al heel lang strijd om de bergen de baas te worden. Indrukwekkende tunnelprojecten die Zwitserland in de loop der jaren in grote verscheidenheid heeft uitgevoerd, vinden thans hun hoogtepunt in het omvangrijkste verkeersproject uit de geschiedenis van uw land, de Neue Eisenbahn Alpen Transversale, ofwel NEAT. Het is een van de grote prestaties op wetenschappelijk, technisch, industrieel en economisch gebied waartoe Zwitserland in staat is. Goethe noemde in zijn Wilhelm Meisters Wanderjahre Zwitserland al als voorbeeld van een land dat zonder vrees voor de snelle ontwikkelingen op technisch gebied, besloot "das Neue zu ergreifen".
Uw land aanvaardde als eerste na Groot-Brittannië de Industriële Revolutie - met zoveel energie dat de Engelsen destijds een commissie stuurden om te onderzoeken hoe het mogelijk was dat dit kleine, dunbevolkte land het machtige Verenigd Koninkrijk op alle markten van de wereld met succes beconcurreerde. Het geheim bleek de grote zorg voor kwaliteit te zijn waarvan de kwalificatie Swiss made ook hedentendage nog getuigenis aflegt.
Evenals elders in Europa dienen zich ook in uw land de grote uitdagingen van nú aan: globalisering, de dynamiek van de opkomende industrielanden en het eroderen van traditionele vormen van bescherming. Daarnaast moeten onze beide landen oplossingen vinden voor de problemen van toenemende vergrijzing, kostenbeheersing in de gezondheidszorg en de noodzaak tot hervorming van onze verzorgingsstaat. In het moeizame en pijnlijke proces dat daarmee gepaard gaat, zullen uw landgenoten stellig steun kunnen vinden in de lange traditie van het dragen van eigen verantwoordelijkheid.

Mijnheer de President,

Er zijn momenten waarop de Zwitsers anderen afgunstig maken. Zo hebben wij Nederlanders, trots op onze traditie als zeevarende natie, moeten verdragen dat vorig jaar niet ons maar uw land het eerste in Europa werd dat de fameuze Americas Cup won! Wij wensen u met deze bijzondere overwinning van harte geluk. Het is een nieuwe topprestatie - op een onverwacht terrein - van een land dat zich met topprestaties op zovele andere gebieden al een wereldnaam heeft verworven. Graag verzoek ik alle aanwezigen met mij het glas te heffen op de gezondheid van u en mevrouw Deiss en op een gelukkige toekomst voor het Zwitserse volk.