Gemeente Rotterdam

Nr. 71
27 mei 2004

Voorjaarsnota 2004

Solide financiële uitgangspunten voor intensivering van de uitvoering

Doorpakken en resultaten boeken op de vijf beleidsprioriteiten en als afgeleide daarvan op het actieprogramma 'Rotterdam zet door', geen stijging van de OZB-tarieven, een beter presterende overheid op het gebied van efficiency en dienstverlening. Dat zijn enkele voorstellen die het Rotterdamse college van burgemeester en wethouders doet in de Voorjaarsnota 2004. De Voorjaarsnota - de belangrijkste kadernota van het College voor beleid, investeringen en financiën - staat dit jaar vooral in het teken van intensivering van de uitvoering. Het College hanteert daarbij solide financiële uitgangspunten van onder meer een meerjarige sluitende begroting en het anticiperen op maatregelen van het Kabinet.

Het Rotterdamse College is halverwege zijn beleidsperiode. Twee jaar geleden werd een collegeprogramma gepresenteerd waarin vijf beleidsprioriteiten en het behalen van concrete resultaten centraal stonden: veilig, huisvesting, onderwijs en jeugd, economie, en inburgering. Op deze prioriteiten zijn al goede resultaten geboekt. De stad is volgens de recente veiligheidsindex in het algemeen veiliger geworden. De stad is schoner en heler geworden en de kwaliteitsnorm 3 op een schaal van 4 komt steeds beter in beeld. Ook is de bouwdoelstelling, 3.000 woningen per jaar, in weerwil van landelijke trends gehaald. Andere resultaten zijn de afschaffing van de erfpacht en de verzelfstandiging van het Gemeentelijk Havenbedrijf. Het inburgeringprogramma ligt op schema en op het gebied van Onderwijs en Jeugd zijn nagenoeg alle toegezegde resultaten behaald. De resultaten rechtvaardigen de conclusie dat het College op de goede weg zit. In de Voorjaarsnota 2004 geeft het College de doelstelling voor 2005: de resultaten moeten verder zichtbaar en tastbaar worden. Het motto voor het derde jaar van het College luidt daarom: intensivering van de uitvoering. De pijlen zijn gericht op Rotterdam Zet Door, publieke dienstverlening en (onverminderd) resultaat door uitvoering van de vijf beleidsspeerpunten. B en W doen in de Voorjaarsnota verschillende voorstellen tot wijzigingen of intensiveringen van staand beleid en tot investeringen in de stad. Tegelijkertijd wordt daar een financiële dekking tegenovergesteld. De Voorjaarsnota geeft behalve kaders voor beleid en investeringen, de budgettaire gevolgen van de voorstellen.

Rotterdam zet door
Het actieplan 'Rotterdam Zet Door.Op weg naar een stad in balans', dat het College eind 2003 presenteerde, is een tempoversnelling van het collegeprogramma en omvat intensiveringen in de uitvoering van de collegeprioriteiten. Het doel van 'Rotterdam Zet Door' is een evenwichtiger bevolkingssamenstelling in de stad door een aangescherpt vestigingbeleid en beleid op migratie, gezinsvorming en aanpak van illegaliteit. Verder beoogt het actieprogramma integratie en investeringen in zorg en begeleiding, onderwijs, werk en economie. Voor 2005 en 2006 is een bedrag van respectievelijk E 2,5 miljoen per jaar gereserveerd. Het Kabinet ondersteunt dit beleid en wil een aantal maatregelen mogelijk maken middels een gecombineerde Verzamel- en Uitzonderingswet (de zogenoemde 'Rotterdam'-wet).

ID-banen
Met de invoering van de Wet Werk en Bijstand (WWB) dit jaar heeft het Rijk bezuinigingen aangekondigd op gesubsidieerde arbeid (Instroom-Doorstroom-banen ofwel ID-banen). Diverse gemeentelijke diensten met veel werknemers in de ID-regeling (SenR, Gemeentearchief, Roteb en Stadstoezicht) ondervinden hierdoor financiële knelpunten. In de Voorjaarsnota 2004 doet het college van B en W het voorstel de komende vijf jaar E 6 miljoen euro beschikbaar te stellen voor onder meer het regulier maken van ID-banen en vervanging van ID-banen door reïntegratieplaatsen nieuwe stijl. Daarmee is de helft van de bezuinigingen op ID-banen weg te werken. In de Begroting 2005 zal nader worden aangegeven hoe dit budget verdeeld wordt.

Handhavers
Voor de dienst Stadstoezicht stelt het College voor de uitbreiding met 100 fte brede handhavers, waartoe reeds in het kader van de collegeprioriteiten was besloten, aan te vullen met een extra contingent van circa 300 handhavers. Deze uitbreiding zal vooral een kwalitatieve verbetering voor de dienst inhouden: de toezichthouders zullen in de periode tot 2008 worden opgeleid tot interventiemedewerkers. De interventiemedewerkers geven in de toekomst onder andere invulling aan het gemeentelijke beleid op het gebied van bestuurlijke boetes. Stadstoezicht zal daarmee verder worden geprofessionaliseerd tot dé gemeentelijke organisatie die interventie in de openbare ruimte verzorgt, aanvullend op de inzet van en onder regie van de politie.

Geen stijging van de OZB
Het College stelt in de Voorjaarsnota 2004 voor de bestaande OZB-tarieven (Onroerende Zaak Belasting) in 2005 niet te verhogen, ook niet met de inflatiecorrectie van 0,75% Consumenten Prijs Index. Deze maatregelen kosten circa E 1,5 miljoen structureel. Hierbij wordt, eigenlijk meer dan gevraagd, tegemoetgekomen aan de wens van de raad. De effecten in de nieuwe WOZ-periode (Waarde Onroerende Zaken; de taxatie van onroerende zaken vindt plaats voor de periode van 2005 tot en met 2008) moeten nog worden onderzocht. De waarde van de stad zal na de taxatieronde in 2004 waarschijnlijk hoger gaan uitvallen. Dat biedt ruimte om de tarieven per eenheid nog naar beneden bij te stellen. Het College wil daarbij het uitgangspunt hanteren dat de OZB-last per eenheid in 2005 gelijk blijft aan die in 2004. De precieze voorstellen zullen bij de Begroting 2005 bekend zijn.

Publieke dienstverlening en doelmatigheid
De veranderingen die het College wil doorvoeren in de manier waarop de gemeentelijke organisatie functioneert, komen samen onder de paraplu van ROTS (Rotterdamse Organisatie, Taken en Subsidies). Het algemene doel van alle projecten die onder die naam zijn ingezet is een beter presterende gemeente op het gebied van dienstverlening en doelmatigheid. Voor de gemeente Rotterdam als geheel zijn vier veranderrichtingen geformuleerd: van diensten naar dienstverlening, van zelfbeheer naar shared services, van praktijk naar norm en van sturing op diensten naar sturing op het concern. ROTS omvat 17 concrete projecten, waarvoor 23 concrete doelstellingen zijn geformuleerd. Leidend in de veranderingen in de gemeentelijke organisatie is het nieuwe dienstverleningsconcept, gebaseerd op het idee van een opsplitsing in frontoffice- en een backofficefunctie. De frontoffice bestaat uit loketten waar burgers en ondernemers terecht kunnen voor diensten van een veelheid van gemeentelijke organisaties. Deze gemeentelijke servicebalies zullen decentraal, breed en dienstoverstijgend zijn. Daarnaast kunnen zij hun (aan)vragen en verzoeken indienen via internet. Dit 'elektronisch loket' bestaat in eerste instantie uit een call center, dat in april 2005 operationeel is. Via één telefoonnummer (waarschijnlijk 0900-010) wordt de gemeente bereikbaar. Dit call center zal in april 2005 operationeel zijn en wordt daarna uitgebouwd naar een volwaardig contact center (operationeel in 2006), waarin de beller niet alleen wordt doorverbonden of -verwezen, maar ook inhoudelijk antwoorden krijgt. De dienstverlening via de frontoffice zal ongeveer 80% van alle diensten omvatten die de gemeente levert. Via de backoffice - expertisecentra - wordt een klein deel (ongeveer 20%) van de dienstverlening uitgevoerd. Dit hangt samen met het specialistische karakter van sommige diensten die de gemeente Rotterdam levert. In de toekomst kan wellicht het aantal diensten worden gereduceerd. Om de doelmatigheid van de gemeentelijke organisatie te vergroten worden shared service centres ontwikeld, waarin functies worden ondergebracht zoals gezamenlijke inkoop, betaalverkeer, kantoorautomatisering, PSA-diensten en facilitair beheer. Met een de ontwikkeling van een gemeenschappelijk ICT-beleid op concernniveau beoogt het College de interne informatievoorziening te standaardiseren, waardoor de dienstverlening (bijvoorbeeld in een shared service centre) kwalitatief beter wordt.

Investeringsplan 2005
Het College geeft bij de Voorjaarsnota een investeringskader aan: het Investeringsplan 2005. Naast het totaal aan geraamde investeringsuitgaven geeft de Voorjaarsnota ook gelegenheid om specifieke projecten aan te wijzen voor de Investeringsmonitor 2005. De meeste grote projecten waarin (opnieuw) wordt geïnvesteerd maken al onderdeel uit van de Investeringsmonitor (bijv. Laag Zestienhoven, Centraal Station, Randstadrail). Bij de behandeling van de Voorjaarsnota kan de raad aangeven welke nieuwe projecten worden aangemeld voor de Investeringsmonitor. Over deze projecten zal in de Begroting 2005 aanvullende informatie worden opgenomen die als basis kan dienen voor nadere politiek inhoudelijke afweging. De voorgestelde uitgaven voor het Investeringsplan 2005 bedragen in totaal E 676 miljoen. Uit de eenmalige opbrengst van de aandelen van het Waterbedrijf Europoort (WBE) in het kader van de fusie met Delta wordt een tweetal investeringen gedekt. Om een resterend tekort bij het Centraal Station te dekken wordt E 15 miljoen gereserveerd. Voor de herstructurering van bedrijventerreinen kan voor 2005 een bedrag van E 4 miljoen beschikbaar worden gesteld. Ten slotte wordt voorgesteld om de opbrengsten uit de erfpachtconversie (1e tranche) te bestemmen voor de volgende investeringen: groeibriljanten (E 15 miljoen), reconstructie Waterfront/Boompjes (E 2 miljoen), verlegging Tjalklaan (E 9 miljoen) en de vervanging/ nieuwbouw van theater Lantaarn/Venster (E 5 miljoen). Hieruit wordt ook de tweede tranche munitieruiming Hoek van Holland (E 8,5 miljoen) gefinancierd.

Solide financiële uitgangspunten
Vertrekpunt voor een financiële onderbouwing van de voorstellen in de Voorjaarsnota 2004 vormen de meerjarencijfers uit de Begroting 2004. Bij de ramingen in de Voorjaarsnota is al zoveel mogelijk geanticipeerd op de Kabinetsvoornemens om te bezuinigen op het Gemeentefonds. Uitgangspunt is een meerjarige sluitende begroting. Verder is in de ramingen structureel rekening gehouden met de afschaffing van de Onroerende Zaak Belasting (OZB) voor gebruikers met ingang van 2005. Het lijkt erop dat de Kabinetsplannen gunstiger uitvallen voor Rotterdam: de door het Rijk vast te stellen maximaal te hanteren OZB-tarieven komen naar alle waarschijnlijkheid boven de huidige Rotterdamse tarieven te liggen. Dit zal voor Rotterdam dan geen knelpunt vormen. Ook de maatregelen die het Rijk treft om het verlies aan inkomsten bij gemeenten te compenseren worden nu optimistischer ingeschat. Dat betekent dat de eerdere raming voor OZB-derving voor E 3 miljoen in de praktijk mee zal vallen. Mogelijke tegenvallers zijn de Kabinetsmaatregelen om het EMU-tekort tegen te gaan. Daar wil het College nu al op anticiperen. In 2004 levert dat al een negatieve bijstelling op van E 19,3 miljoen doorlopend tot E 7,3 miljoen in 2008. Het is goed mogelijk dat bij de Miljoenennota op Prinsjesdag nog aanvullende maatregelen bekend zullen worden.

Verder heeft het College te maken met structureel teruglopende afdrachten voor grondexploitatie. De inkomstenderving van E 25 miljoen per jaar wil het College niet uitspreiden over een aantal jaren maar direct opvangen in de Begroting 2005. Hiervoor zullen de opbrengsten van de afschaffingen van de eerste tranche van de erfpacht worden aangewend (verkoop van grond aan woningeigenaren). Ook zal met dit bedrag de algemene reserve van het OBR op peil worden gebracht.

Het College stelt voor het huidige rentebeleid binnen de gemeente Rotterdam als concern bij te stellen en de rentevergoeding over reserves af te schaffen. Daarmee vervalt de prikkel voor diensten om reserves aan te houden met middelen die moeten worden aangewend voor het uitvoeren van beleid. Een bijkomend voordeel is een afname van de administratieve last en verlaging van de kapitaalslasten bij diensten. Met de opbrengsten van dit voorstel worden specifieke intensiveringen gefinancierd (DSO, Kunsten en Brandweer) en blijft er structureel geld over voor algemeen beleid. Ook kunnen diensten met kostendekkende tarieven door de lagere kapitaalslasten de tarieven verlagen. Dit komt Rotterdamse burgers en bedrijven ten goede. Bij de begroting zullen hiertoe specifieke voorstellen worden gedaan.

De Gemeente Rotterdam heeft verschillende deelnemingen in bedrijven die dividend uitkeren. Door hierop sterker te sturen, kan het College een structureel hogere opbrengst al met ingang van 2004 inboeken. Dit geldt bijvoorbeeld voor extra inkomsten uit het Waterbedrijf Europoort (WBE). In totaal moet dit structureel E 4,5 miljoen opleveren.

Deze voorstellen van het College bieden ruimte voor beleidsintensiveringen. Een greep uit de hierboven al dan niet genoemde intensiveringen en beleidswijzigingen:
- Extra handhavers en professionalisering Stadstoezicht
- Meer middelen voor omzetting ID-banen naar regulier werk
- E 2,8 miljoen voor Jeugd en Ouders Onder één dak
- E 10 miljoen voor Rotterdam Zet Door

- Extra middelen voor economische visie

- E 4 miljoen ruimte voor bedrijven

- Intensivering lokale zorgnetwerken

- Ophoging van de algemene reserve met E 10 miljoen
- Sociale veiligheid openbaar vervoer (extra conducteurs)
- E 9 miljoen voor Tjalklaan

- Aanpak extra singels

- 3 miljoen extra voor markante plekken in de buitenruimte
- Klassikaal ruilen voor 800 extra klassen

- Verzelfstandiging kunstinstellingen

- E 1,5 miljoen voor Masterplan Sportjaar 2005

Noot voor de redactie/

Gemeente Rotterdam