Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap

toespraak

Directie:
voorlichting

Publicatiedatum:
27-05-2004

Status:
informatie

Speaking notes staatssecretaris drs. Annette D.S.M. Nijs MBA, staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap ter gelegenheid van de lancering van de Stichting Lezen & Schrijven in Madurodam op 27 mei 2004

N.B.: Alleen het gesproken woord geldt

Kernboodschap: de stichting is een fantastisch initiatief dat perfect aansluit op mijn beleid; analfabetisme bestrijden door het allereerst bespreekbaar te maken.

Dames en heren,

Koninklijke Hoogheid, dames en heren,

Intro
Ik vind het heel leuk om in deze kleinste stad van het land aan zo iets 'groots' te kunnen bijdragen als de lancering van de Stichting Lezen & Schrijven. Zeker temidden van dit illustere gezelschap: naast een prinses, prins, twéé burgermeesters en ook een echte ambassadeur, Tineke Wagner.
Het gaat dan ook om een fantastisch initiatief dat ik van harte ondersteun. De activiteiten van de Stichting Lezen & Schrijven passen dan ook perfect in mijn Meerjarenplan Alfabetisering 2003-2006.

Meerjarenplan
Dat meerjarenplan heet 'Van de zijlijn naar het speelveld' en ging eind 2002 van start. Het is er vooral op gericht om die mensen die moeite hebben met lezen en schrijven daadwerkelijk een cursus te laten volgen.
Over dit plan heeft de Tweede Kamer mij eind vorig jaar een aantal vragen gesteld met als strekking: lukt het eigenlijk wel met die campagne?

Herziening plan vandaag naar de kamer gestuurd
Mijn reactie heb ik vandaag naar de Kamer gestuurd: Ja, het lukt. We staan gelukkig niet meer aan de zijlijn, maar op het speelveld moet nog heel veel gebeuren.

Doelstelling 2002 was te ambitieus
Bij de start van de campagne, eind 2002, heb ik flink m'n nek uitgestoken en een behoorlijke ambitie geformuleerd: ik wilde in 2003 vijf procent van de doelgroep bereiken. Uitgaande van 250.000 autochtone analfabeten ging het dus 12.500 mensen. Twaalf-en-een-half-duizend ongeletterde mensen die dankzij onze campagne een cursus zouden gaan volgen. Dat hebben we helaas niet gehaald. We hebben dat jaar 5000 mensen bereikt. Veel, maar natuurlijk niet genoeg.
Nu zou ik mijn ambitieuze doelstelling kunnen bijstellen. En kunnen accepteren dat de realiteit kennelijk weerbarstiger is dan ik dacht.

Dat doe ik echter niet.

Blijven vasthouden aan ambitie
Ik houd mijn ambitie staande: ik wil minimaal 5% van de doelgroep, de autochtone analfabeten, leren lezen en schrijven. Hoewel ik me daarbij realiseer dat zelfs deze kabinetsperiode misschien nog te kort is het te halen. Ik vind het echter beter om te blijven streven naar 'een man op de maan' dan het hoofd in de schoot te leggen.

Resultaten zijn bemoedigend
Het aantal deelnemers aan een basiscursus lezen, schrijven of rekenen groeit overigens intussen bemoedigend. Waren het er in 2002 zo'n 5000, in 2003 steeg hun aantal tot 5600. Een groei van meer dan 10%! Kortom: alfabetisering, ook van autochtone Nederlanders, staat op de kaart. Maar er is nog meer, veel meer, nodig.

Oproep aan gemeenten
De sleutel tot succes ligt op lokaal niveau. Uiteraard spelen de gemeenten dan een cruciale rol. Ik wil hier dan ook vooral de gemeenten oproepen dit issue serieus te blijven nemen, maximale energie aan analfabetisme te blijven geven en dus cursussen in te kopen bij de ROC's. De ROC's hebben daarvoor alle kennis van zaken in huis. De strijd tegen ongeletterdheid is gelukkig voor veel gemeenten al een belangrijke activiteit en dat moet zo blijven.

Nodig: nieuwe initiatieven
Wat we wel nodig hebben, zijn nieuwe initiatieven. En gelukkig gebeurt er al veel.
Ik denk bijvoorbeeld aan de Wereld Alfabetiseringsdag van UNESCO, op 8 september, waarbij er nationale prijzen worden uitgereikt in de vorm van geldbedragen. Dit ter aanmoediging.
Ik denk aan de aandacht voor mensen in de WAO waarmee we bezig zijn in overleg met het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid: het blijkt immers dat een relatief groot aantal mensen met een WAO-uitkering moeite heeft met lezen en schrijven. Een cursus kan hun reïntegratie bevorderen. Wat ik hierbij wil aantekenen is dat we eigenlijk niet weten hoe groot dit probleem is. Er gaan wel verhalen de ronde dat een kwart van de WAO-ers functioneel analfabeet is. Ik heb wel eens gehoord dat 7% van de werkzame bevolking problemen heeft met lezen en schrijven. Is dat waar? Ik weet het niet, en eigenlijk niemand.
Een schone taak voor de stichting Lezen&Schrijven om én dit probleem in kaart te brengen én in het bedrijfsleven op de agenda te zetten?

De stichting!
Maar ik denk natuurlijk vooral aan de reden waarvoor we hier vandaag zijn: de start van de Stichting Lezen & Schrijven. Ik zie dat echt als een hele belangrijke doorbraak. Vandaar ook dat ik heb besloten de Stichting een subsidie te verlenen van 200.000 euro per jaar.

Bijzondere opzet
Ik doe dat, omdat ik het vertrouwen heb dat de stichting gaat werken als een soort vliegwiel.
Dankzij de bijzondere opzet: het bieden van een 'marktplaats' die partijen bij elkaar brengt in een publiek-private samenwerking. Een manier die aansluit bij mijn beleidswijziging: meer van onderop en meer gericht op ongeletterdheid op de werkvloer.

Bijzondere mensen
En dankzij de bijzondere mensen die er achter staan:
* HKH Prinses Laurentien als voorzitter.

* Herman Wijffels als vice-voorzitter.

* Thomas Posthumus Meyjes (oud-Shell- en oud-KLM-man) als directeur.
* Tineke Wagner (vroeger zelf laaggeletterd) als ambassadeur.

Nu al resultaat!
En dat deze bijzondere opzet en deze bijzondere mensen hun vruchten afwerpen, blijkt wel:
Inmiddels leveren 'fundators' als NUON, Rabobank, BP Nederland, Unilever, PCM Uitgevers, MKB Nederland, het FNV, Elsevier, Heineken en IBM Nederland samen al meer dan 300.000 euro!

Slot
Koninklijke hoogheid, dames en heren, ik hoop van harte dat de stichting zal slagen in haar opzet. Ik wens u daarbij heel veel succes toe!

Dank u wel.