Ministerie van Buitenlandse Zaken

Toespraak minister Agnes van Ardenne (Ontwikkelingssamenwerking) bij de uitreiking van de KPA-award voor de KPA-ambassadeur van de Millennium Doelen, Nijkerk, 27 mei 2004

Op weg naar 2015: Grote Doelen, Kleine Daden -
Dames en heren,

Zojuist kreeg ik een korte rondgang op de informatiemarkt en maakte zo kennis met uw projekten, uw inzet, uw energie, uw emotie. Mooi dat dat allemaal bij elkaar kan komen. U heeft de wereld hier, in Nijkerk, in huis gebracht!

We zijn hier bijeen op de KPA-jaardag. Het lijkt wel een militante beweging. Dat is het ook, maar dan wel van het goede soort.

Kleine plaatselijke activiteiten. Hoe klein, wat is klein? Vandaag heeft u het over Grote Doelen, de Millennium Doelen. Hoe verbind je die met elkaar? Is dit niet een brug te ver?

Armoedebestrijding. In 2015 de wereldwijde armoede halveren. Alle kinderen in de klas. Schoon en veilig drinkwater voor 600 miljoen mensen en betere sanitatie voor 1,2 miljoen mensen. Kinder- en moedersterfte flink terugdringen. De onomkeerbare aantasting van de biodiversiteit tot staan brengen, evenals de verspreiding van HIV/Aids. Kleine plaatselijke Activiteiten. Maar wat is klein en hoe verbind je die kleine daden met die grote doelen? Grote Doelen. Hoe groot, wat is groot?

Eerder deze maand ontvingen zowel Kofi Annan, de Secretaris-Generaal van de Verenigde Naties, als een eenvoudige Burundese vrouw, Maggui Barankitse, in Middelburg de Four Freedoms Award. Hij ontving die prijs voor zijn niet aflatende inzet voor een effectief stelsel van wereldwijde waarden en normen. Zij ontving de prijs voor haar inzet om meer dan 10.000 verweesde Hutu- én Tutsi-kinderen op te vangen.

Vrijheid van meningsuiting, vrijheid van geloof, vrijwaring van gebrek, vrijwaring van angst. Het zijn de vier vrijheden die president Franklin Roosevelt op 6 januari 1941 aanmerkte als de fundamentele waarden voor een democratie, als essentiële bestanddelen voor een menswaardig bestaan, voor ieder van ons en voor de mensheid als geheel.

Die gelijktijdige toekenning van de Four Freedoms Award aan deze twee mensen, die respectievelijk staan voor grote doelen in de wereld en de kleine daden ­ maar wat is klein en wat is groot ­ symboliseert waar het in feite op neerkomt: dat we allemaal, van hoog tot laag, in welke functie of hoedanigheid, in verantwoordelijkheid een rol kunnen spelen om humaniteit met de realiteit van globalisering te verbinden. Juist nu, in deze tijd van globalisering, van afnemende relevantie van staten en nationale regeringen, van failed en failing states.

Velen pakken dit ook op. U doet dit al jarenlang. Waarvoor hulde. In Nederland neemt het aantal particuliere initiatieven enorm toe. Bedrijven kiezen voor maatschappelijk verantwoord ondernemen en zijn steeds meer bereid te investeren in ontwikkelingslanden, waar broodnodige kennis en kapitaal wordt gebracht en natuurlijk banen. Menig bedrijf doet overigens meer. Kleine daden, grote doelen, zoals TPG ­ de post ­ die de wereldvoedselorganisatie WFP adviseert en helpt met de logistieke kant van voedselhulp. Op 20 juni aanstaande lopen bovendien de werknemers van TPG op 30 verschillende plaatsen in de wereld een sponsorloop van 5 km voor WFP. Kleine daden, grote doelen.

Maar ook jongeren worden actiever. Ik vond het inspirerend om in het meidenblad Viva te lezen over 'fungagement', over jonge vrouwen die betrokken willen zijn bij de wereld. Wij stimuleren dit jonge engagement, via organisaties als de NCDO, door jongeren mee te nemen naar internationale conferenties, door campagnes met MTV en de zender Yorin, in overleg met scholen en met een blad als Sam-Sam voor de allerkleinsten. Het gaat erom mensen een manier aan te reiken om iets te doen. En dan gaan ze dat ook doen. Het blijkt dat er veel behoefte bestaat aan stages en uitwisseling met ontwikkelingslanden, dus ga ik nu na hoe ik ook die mogelijkheden daartoe kan verruimen, om tegemoet te komen aan de wens van jongeren die met een open blik in de wereld staan en bij willen dragen aan de Millenniumdoelen. En ik hoop dat de jongere generatie in de toekomst ook steeds meer van het KPA-loket gebruik gaat maken, net als migranten overigens. De nieuwe generatie en de nieuwe Nederlanders. Daar ligt een schone taak voor de NCDO. Kleine daden, grote doelen.

Dames en heren, we hebben niet alleen betrokkenheid en actie, maar ook consensus internationaal over hoe armoedebestrijding het beste aangepakt moet worden. We hebben onze lessen uit het verleden geleerd. Ik noem er zes en ga daarmee ook in op vooraf door u gestelde vragen.


1. Goed bestuur en respect voor mensenrechten moeten centraal staan in het ontwikkelingsbeleid. Dus capaciteit versterken, van overheden maar ook van belangrijke instellingen in de samenleving, zoals vakbonden, kamers van koophandel en lokale gebruikersgroepen. Ieder land moet een eigen armoedestrategie hebben, een verantwoordelijkheid van de regering, maar in overleg met groepen uit de maatschappij.


2. Het gaat niet alleen om hulp, maar ook om handel. Dus ga ik zelf mee naar vergaderingen van de wereldhandelsorganisatie. Om de Afrikaanse delegaties te ondersteunen, om hun belang te bewaken. Om bij te dragen aan betere markttoegang voor de ontwikkelingslanden. Maar ook om te kijken hoe we met hulp de handel binnen ontwikkelingslanden kunnen verbeteren.


3. Niet alleen overheid, maar ook bedrijven, NGO's, kennisinstellingen, individuen, u hier in de zaal, Ontwikkelingssamenwerking is van ons allemaal.


4. Kosten besparen door betere samenwerking en betere afstemming. Je kunt een euro maar één keer uitgeven. Niet iedere hulporganisatie moet overal de eigen vlag willen planten. Bovendien moeten we beter gaan samenwerken. In Burkina Faso bijvoorbeeld zijn - naast al die donoren - ook nog 30 Nederlandse particuliere organisaties bezig. Onze ambassade wil deze bij elkaar brengen. Elkaar beter informeren. Beter afstemmen met de nationale armoedeplannen.


5. Vrede en stabiliteit zijn een voorwaarde voor ontwikkeling. Dat zien we in delen van Afrika, waar mensen niet kunnen bouwen aan hun toekomst omdat het er niet veilig is. We moeten dus veel meer werken aan veiligheid. In Sudan, in Burundi. We doen wat we kunnen.


6. Tot slot. Er is internationaal overeenstemming over de Millennium Doelen. Zij geven de richting aan voor de komende 10 jaar. Zij zijn het kompas waar wij op varen. Gaan we deze doelen halen? Het ziet er goed uit in India, in China en in Latijns-Amerika. Maar ik maak me zorgen om het Midden-Oosten en om Sub-Sahara Afrika. Maar wat het antwoord ook is, er is geen reden om af te haken. In tegendeel, we moeten onze inspanningen juist verhogen en verdubbelen waar dat kan. Dat doen we ook, met vereende krachten, juist in die gebieden en op die terreinen waar de nood het hoogst is.

En dat gaan we ook doen als we over een goede maand een half jaar lang voorzitter zijn van de Europese Unie. Europa is een grootmacht op economisch vlak en ook een ontwikkelingsreus. Meer dan de helft van het wereldwijde ontwikkelingsbudget komt van de Europese Unie. Bovendien is Europa een waardengemeenschap van 25 democratische landen die samen welvaart, vrede en veiligheid willen vergroten. Wereldwijd. Wij zullen als EU voorzitter proberen een bescheiden bijdrage te leveren aan verbetering van de Europese ontwikkelingssamenwerking; minder bureaucratie in Brussel, meer transparantie. De nieuwe landen moeten ook een ontwikkelingsprogramma opstellen, wij gaan die landen daarbij ondersteunen. Zodat die lessen uit het verleden, niet alleen in het Nederlandse, maar ook in het Europese ontwikkelingsbeleid worden toegepast.

En daarover leggen we natuurlijk verantwoording af. Deze week hebben wij voor het eerst een rapport uitgebracht over dat achtste Millennium Doel, over onze kant van de ontwikkelingsmedaille. Wat de Nederlandse overheid doet, aan vergroten van markttoegang, schuldverlichting en het vergroten van de internationale ontwikkelingsbijdrage. De Europese Unie komt volgend jaar met zo'n rapport. Op deze manier kunnen we elkaar de maat nemen. Niet alleen Europa maar alle rijke landen in de wereld zouden deze rapportage moeten maken. Volgend jaar zou ik ons eigen rapport willen verbreden. Ik wil u daarbij raadplegen, want eigenlijk zou het rapport moeten gaan over de totale Nederlandse inspanning. Over wat de overheid doet, maar ook over wat u doet. Over grote doelen én kleine daden.

Dames en heren, of nee, ik moet natuurlijk zeggen: excellenties. U heeft vandaag de KPA Ambassadeur van de Millennium Doelen gekozen. Aan mij de eer om de prijs uit te reiken.

In feite bent u natuurlijk allemaal ambassadeur voor armoedebestrijding. Een goede ambassadeur heeft voeling met de zaak die hij of zij dient. Hij is 100% integer. En hij kan zich uitstekend inleven in de andere partij. U heeft deze drie kwaliteiten ook. U weet uit eigen ervaring waarover u het heeft, wat wel werkt en wat niet en hoe moeilijk het is om een project op te zetten dat beklijft. U staat bekend als zeer zorgvuldige beheerders van het geld dat u erin steekt. En tot slot heeft u fondsen weten te werven, die door NCDO zijn verdubbeld. Dat kan alleen maar als je je goed kunt inleven, niet alleen in de gever, maar ook in de partners in ontwikkelingslanden.

Toch kan er maar één met de prijs naar huis gaan. U heeft als groep, als ambassadeurs in spé - want u doet natuurlijk volgend jaar weer mee - gekozen voor Heifer. Heifer betekent jonge, drachtige koe. Ieder gezin dat een koe ontvangt, geeft het eerste vrouwelijke jong door aan een volgend gezin dat een training heeft gevolgd bij Heifer. De keuze voor deze organisatie is beargumenteerd met kwalificaties als: vernieuwend, origineel, verbindt trainingen met iets wat als het ware geleend wordt, simpel met een groot effect, duurzaam. Vrijwilligers van Heifer: U werkt samen met vele anderen en geeft daarmee inhoud aan wat ik 'partnerschap' noem. En uw inspanningen hebben resultaat.

Proficiat.

Dank u wel.

===