Bijlage: Monitoring contractloonontwikkeling 2004
Inleiding
In het Najaarsakkoord hebben de in de Stichting van de Arbeid vertegenwoordigde centrale
organisaties van werkgevers en werknemers afgesproken een dringend beroep op CAO-
partijen te doen "... om in de voor 2004 te vernieuwen CAO's geen contractloonstijging en
voor 2005 een tot nul naderende contractloonstijging overeen te komen. Wel bestaat er de
mogelijkheid om eenmalige resultaatgerelateerde beloningsvormen overeen te komen. Deze
kunnen plaatsvinden in de vorm van een procentuele of een nominale uitkering dan wel
enigerlei combinatie van een procentuele en nominale uitkering".
In een voetnoot benadrukt de Stichting dat bijdragen voor ziektekosten buiten de
contractlonen worden gehouden:
"Eventuele afspraken over bijdragen voor ziektekosten vallen in het kader van deze
Verklaring niet onder de bepaling van het contractloon".
In deze brief wordt de contractloonmutatie op niveaubasis (CLM) in 2004 in beeld gebracht
zoals die jaarlijks wordt gepubliceerd in de Voorjaarsrapportage en Najaarsrapportage. De
contractloonmutatie op niveaubasis voor 2004 bestaat uit de som van alle feitelijke
contractloonafspraken die voor 2004 zijn afgesproken.
Resultaatafhankelijke beloningsvormen bevinden zich overigens niet in dit loonbegrip.
Uitzondering op deze regel is een resultaatafhankelijke uitkering met een gegarandeerd
karakter. Gegarandeerde vormen van resultaatafhankelijke uitkeringen worden als eenmalige
uitkering meegenomen in de berekening van de standaard contractloonmutatie.
De genoemde publicaties worden ook aan de Kamer aangeboden en bestaan uit een
rapportage op basis van alle bedrijfstak-CAO's die van toepassing zijn op 10.000 of meer
werknemers en alle ondernemings-CAO's die van toepassing zijn op 3.000 of meer
werknemers. In 2004 gaat het om 123 akkoorden waaronder in totaal vijf miljoen werknemers
vallen.
Uit de tekst van het Najaarsakkoord vloeit logischerwijze voort dat monitoring van de
contractloonontwikkeling in het licht van het Najaarsakkoord op basis van het standaard
loonbegrip (contractloonmutatie op niveaubasis) nog op twee manieren moet worden
gecorrigeerd:
1) Correctie voor contractloonmutaties in 2004 die zijn afgesproken in de vorige CAO.
Bestaande loonafspraken, gemaakt vóór dit Najaarsakkoord, vallen niet onder het
Najaarsakkoord. Stel dat CAO X een looptijd had van 1-2-2003 tot 1-2-2004 en een
initiële loonstijging van 1% per 1-1-2004. Stel verder dat een nieuwe CAO wordt
afgesproken zonder loonafspraken. Dit akkoord voldoet daarmee aan het
Najaarsakkoord, terwijl de totale contractloonmutatie op niveaubasis in 2004 toch 1%
bedraagt.
2) Correctie voor contractloonmutaties in het kader van bijdrage ziektekosten. Deze
correctie hangt samen met de genoemde voetnoot uit de Verklaring van de Stichting.
Na vermindering van het standaardloonbegrip met de twee genoemde correcties wordt het te
monitoren loonbegrip verkregen. Monitoring vindt plaats volgens twee tabellen. Het doel van
de eerste tabel is een beeld te verstrekken van de contractloonmutatie in 2004 in de
afzonderlijke akkoorden. Daarnaast is ook relevant hoe het macrobeeld in 2004 er uit ziet op
basis van de afgesloten akkoorden (tabel 2).
1
Contractloonmutatie per akkoord in het licht van het Najaarsakkoord (tabel 1)
Sinds de formele totstandkoming van het Najaarsakkoord op 18 november 2003, zijn 30
akkoorden tot stand gekomen die lopen over héél 2004 (tabel 1a+1b). Het gewogen
gemiddelde van het monitor loonbegrip (kolom D in tabel 1b) van deze akkoorden komt uit
op 0,2%. Deze akkoorden werken ook door in het macrocijfer over 2004.
In 21 gevallen betrof het de vernieuwing van CAO's die in 2004 expireerden: hierop is in
formele zin het Najaarsakkoord van toepassing. Deze akkoorden zijn opgenomen in tabel 1a.
Het gewogen gemiddelde van deze akkoorden komt eveneens uit op 0,2%. In twaalf van de 21
akkoord is een loonafspraak voor 2004 gemaakt in de vorm van een eenmalige uitkering.
De andere negen akkoorden die na het Najaarsakkoord tot stand zijn gekomen hadden al in
2003 moeten worden vernieuwd. Op deze negen akkoorden is het Najaarsakkoord formeel
niet van toepassing. Voor de volledigheid worden deze akkoorden echter wel in beeld
gebracht (tabel 1b).
Daarnaast zijn zeven andere akkoorden afgesloten ná de totstandkoming van het
Najaarsakkoord die niet over héél 2004 lopen (tabel 1c). Van deze akkoorden kan niet worden
aangegeven wat de totale contractloonstijging over 2004 is; deze akkoorden zijn dan ook niet
opgenomen in het macrocijfer. Wel kan uiteraard worden aangegeven welke
loonsverhogingen er tot op heden (en dus minimaal) voor 2004 vastliggen.
Actueel macrobeeld van de contractloonmutatie (tabel 2)
Naast de bovengenoemde 30 akkoorden zijn er nog 18 akkoorden die over heel 2004 lopen.
Deze akkoorden zijn afgesloten vóór het Najaarsakkoord. Per saldo kan dus een macrobeeld
worden gepresenteerd op basis van 48 akkoorden (waaronder bijna 2,2 miljoen werknemers
vallen). Op niveaubasis bedraagt de contractloonmutatie 0,3% en op jaarbasis 0,7.
De gemiddelde contractloonmutatie uit tabel 1a (kolom A: 0,2%) komt terug in de kolom
"Niveaubasis' van tabel 2 (regel 1g: 0,2%).
Conclusie
Het aantal van 21 akkoorden is nog te beperkt voor een representatief beeld. In de akkoorden
die formeel onder het Najaarsakkoord vallen bedraagt de relevante loonmutatie gemiddeld
0,2% (tabel 1a). Twaalf van de 21 akkoorden staan echter op gespannen voet met het
Najaarsakkoord. In vier gevallen betreft het een akkoord waarbij de resultaatafhankelijke
beloning een gegarandeerd karakter kent (en dus als eenmalige uitkering zijn verwerkt in deze
rapportage).
2
Tabel 1a: Contractloonmutaties in 2004 op niveaubasis voor akkoorden die onder het
Najaarsakkoord vallen (ingaande in 2004) en expireren na 2004
Naam van akkoord Aantal Ingangs- CLM gegaran- Afspraken Bijdrage Monitor
werk- datum 2004 a) deerde uit vorig ziekte- loon c)
nemers akkoord RAB b) contract kosten
A - B - C = D
Taxivervoer 30.000 1-1-2004 0,9 0,9
Rabobank 45.000 1-7-2004 1,4 1,4
Verblijfsrecreatie 27.920 1-7-2004 0,0 0,0
Contractcatering 19.710 1-7-2004 1,3 (1,3) 1,3
Beroepsgoederenvervoer 134.460 1-4-2004 0,0 0,0
Selektvrachtf) 5.500 1-4-2004 0,5 0,5
Van Gend & Loos f) 3.500 1-4-2004 0,1 0,1
Ziekenhuizen 95.750 1-1-2004 0,0 0,0
UWV 24.000 1-4-2004 0,5 0,5 0,0
Goederenvervoer 25.000 1-4-2004 0,5 0,5
Apotheken 17.670 1-4-2004 1,0 1,0
Welzijnswerk 59.000 1-1-2004 0,0 0,0
Academische ziekenhuizen 52.240 1-3-2004 0,0 0,0
Corus 10.200 1-4-2004 2,1 (1,4) 0,8 1,3
Unilever 3.300 1-3-2004 1,3 (1,3) 1,3
Afbouw 12.980 1-1-2004 1,4 0,6 0,5 0,3
Woondiensten 25.630 1-1-2004 0,0 0,0
Kinderopvang 36.000 1-1-2004 -0,5 -0,5
Timmerfabrieken 12.500 1-1-2004 0,6 0,6
Schoonmaakbedrijven 163.310 1-1-2004 0,0 0,0
KPN 19.000 1-1-2004 0,3 (2,0) 0,3
Subtotaal (N=21) 822.670 0,2 0,2
a CLM 2004 = contractloonmutatie op niveaubasis (2004) conform definities uit de Voor- en Najaarsrapportage.
b Resultaatafhankelijke beloning (RAB) maakt per definitie geen deel uit van de contractloonmutatie. Eenmalige
(eindejaars-) uitkeringen die CAO-partijen als resultaatafhankelijk beschouwen, maar die door SZW beschouwd
worden als gegarandeerd, worden wel tot de contractloonmutatie gerekend. In kolom A wordt deze gegarandeerde
RAB tussen haakjes weergegeven.
c Kolom D = kolom A kolom B kolom C. Subtotaal is gewogen naar aantallen werknemers.
Tabel 1b: Contractloonmutaties in 2004 op niveaubasis voor de akkoorden die niet
formeel onder het Najaarsakkoord vallen (ingaande vóór 2004) en expireren na 2004
Naam van akkoord Aantal Ingangs- CLM gegaran- Afspraken Bijdrage Monitor
werk- datum 2004 deerde uit vorig ziekte- loon c)
nemers akkoord a) RAB b) contract kosten
A - B - C = D
? Mode- en sportdetailhandel 81.050 1-4-2003 1,7 1,7
Technische groothandel 49.260 1-4-2003 1,0 1,0
Philips (2x) 32.970 1-5-2003 2,6 2,6
Horeca 227.500 1-1-2003 -1,6 -0,7 -0,9
Thuiszorg 128.560 1-7-2003 -0,8 -0,8
Verpleeg- en verzorgings-
tehuizen 221.000 1-7-2003 0,5 0,5
Aardappelen groente en fruit
(detailhandel) 8.550 1-4-2003 0,9 0,9
Openbaar Vervoer 12.970 1-1-2003 0,2 0,2
Subtotaal (N=9) 761.860 -0,1 0,1
Totaal (tabel 1a+1b) 1.584.530 0,1 0,2
Noten: zie tabel 1a.
3
Tabel 1c: Contractloonmutaties in 2004 op niveaubasis voor de akkoorden die niet
formeel onder het Najaarsakkoord vallen en die expireren in 2004 (deelakkoorden)
Naam van akkoord Aantal Ingangs- CLM gegaran- Afspraken Bijdrage Monitor
werk- datum 2004 deerde uit vorig ziekte- loon c)
nemers akkoord a) RAB b) contract kosten
A - B - C = D
Vleessector 15.000 1-10-2003 0,8 0,8
Achmea 9.980 1-6-2003 0,0 0,0
SNS Reaal 6.000 1- 6-2003 1,3 1,3
Glastuinbouw 80.350 1-7-2003 0,0 0,0
HBO 31.350 1-9-2003 -0,1 -0,1
Bloemendetailhandel 12.300 1-4-2003 1,2 1,2
Gemengde- en 25.200 1,1 1,1
speelgoedbranche 1-10-2002
Totaal (N=7) 180.180 0,3 0,3
Noten: zie tabel 1a.
Tabel 2: Macrobeeld contractloonmutatie 2004 van akkoorden met expiratiedatum na
2004, onderscheiden naar wel/niet onder het najaarsakkoord vallend a)
Aantal Werknemers Niveau- Jaar- Raming
CAO's (%) b) basis basis CPB c)
1. CAO's vallend onder het Najaarsakkoord: d)
a. Structureel op niveaubasis 2004 0,0
b. -Overloop uit 2003 0,5
c. -Overloop naar 2005 0,0-
d. Structureel op jaarbasis 2004 e) 0,5
e. -Eenmalige uitkeringen 2004 0,6 0,6
f. -Eenmalige uitkering 2003 0,4- 0,4-
g. Subtotaal f) 21 38 (16) 0,2 0,8
2. Cao's Najaarsakkoord n.v.t.: g)
a. Princ.akk. na 18-11-2003, ingaand in 2003 9 35 (15) -0,1 0,4
b. Princ.akk. voor 18-11-2003 18 27 (11) 0,9 1,0
c. Subtotaal h) 27 62 (26) 0,3 0,6
3. Totale contractloonmutatie 2004 i) 48 100 (41) 0,3 0,7 1¼
a Door afrondingsverschillen kan de totale contractloonmutatie afwijken van de som van de componenten.
b Aantal werknemers uitgedrukt als percentage van het totaal aantal werknemers vallend onder steekproefakkoorden
waarvan de contractloonmutatie over heel 2004 bekend is. Tussen haakjes staat het aantal werknemers, uitgedrukt als
percentage van alle werknemers vallend onder steekproefakkoorden.
c De CPB-raming betreft de totale contractloonmutatie op jaarbasis en heeft betrekking op de markt. In SZW-cijfers
worden ook de zorg- en overheidssectoren meegenomen. De CPB-raming is ontleend aan CEP2004.
d Akkoorden met ingangsdatum vanaf 1-1-2004 én principeakkoorddatum vanaf 18-11-2003 vallen formeel onder het
Najaarsakkoord d.d. 18-11-2003 (tabel 1a).
e Structureel op jaarbasis 2004 = structureel op niveaubasis 2004 plus overloop uit 2003 minus overloop naar 2005.
f Het subtotaal is berekend als structureel 2004 plus eenmalige uitkeringen in 2004 minus eenmalige uitkeringen in 2003
g Contractloonmutatie van akkoorden die niet onder het Najaarsakkoord vallen (akkoorden met ingangsdatum voor 1-1-
2004 (regel 2a; zie tabel 1b) en akkoorden met principeakkoorddatum voor 18-11-2003 (regel 2b)).
h Het subtotaal is berekend als gewogen gemiddelde van regels 2a en 2b.
i De totale contractloonmutatie in 2004 is berekend als gewogen gemiddelde van regels 1g en 2c.
4
Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid