Dossier Bonifatius (672-754)
754: Bonifatius bij Dokkum vermoord / Marco Mostert, 1999
RKKerk.nl, 14 november 2003
Bonifatius : zijn leven, zijn invloed / Auke Jelsma, cop. 2003
Op pylgerreis / Hugo Kingmans, 1994
Bonifatius : grondlegger van Europa / Willy-Paul Romain, cop. 1991
Dokkum en Bonifatius : cultuurstadsgids / Thijs Frenker, 2003
Literatuur
* Titels over Bonifatius
* Brieven van Bonifatius
* Titels van Bonifatius
* Herdenkingswerken over Bonifatius
* Bonifatius en de kerk
* Titels rond Friesland
* Diversen
* Afbeeldingen uit Het Gebeugen van Nederland
* Links
Op 5 juni 2004 is het 1250 jaar geleden dat Bonifatius bij Dokkum in
Friesland werd vermoord. Omdat hij een grote invloed heeft gehad op
het Europese christendom, zal dit hele jaar dan ook in het teken van
Bonifatius staan.
Bonifatius werd omstreeks 672 als Winfried geboren in het plaatsje
Crediton in het zuiden van Engeland. Aangezien het in die tijd
gebruikelijk was om kinderen uit adellijke families al op jonge
leeftijd naar het klooster te sturen, deed Bonifatius op zevenjarige
leeftijd zijn intrede in het klooster van Exeter. Na enkele jaren werd
hij voor verdere studie overgeplaatst naar het klooster Nursling. Daar
legde hij zijn gelofte af als Benedictijner monnik en werd hij op zijn
dertigste tot priester gewijd. Niet lang daarna werd Bonifatius
benoemd tot hoofd van de kloosterschool en maakte hij naam als leraar,
prediker en diplomaat.
In 716 besloot hij gehoor te geven aan zijn roeping, het verkondigen
van het evangelie. Hij vertrok vol goede moed naar Friesland om daar
missionaris te worden. Hoewel hij een begenadigd spreker was, kon hij
de Friezen niet tot het christendom bekeren. Teleurgesteld maar niet
ontmoedigd, keerde hij in het najaar terug naar Engeland.
Twee jaar later, in 718, verliet Bonifatius zijn geboortestreek
voorgoed. Hij ging naar Rome om met paus Gregorius II (715-731) te
praten over zijn rol in de missie. Paus Gregorius II erkende
Bonifatius als missionaris en stuurde hem op zending naar de nog
heidens gebleven Germanen. Daarnaast gaf de paus hem de naam
Bonifatius, die 'hij die het goede doet' betekent. Bonifatius keerde
terug naar het gebied waar hij als missionaris begonnen was. Daar ging
hij samenwerken met Willibrord, de bisschop van Utrecht. Aan deze
samenwerking kwam een einde toen Willibrord hem wilde benoemen tot
opvolger voor de bisschopszetel. Bonifatius, die missionaris wilde
blijven, weigerde dit.
In 722 ging Bonifatius voor de tweede maal naar Rome, waar hij door
paus Gregorius II benoemd werd tot missiebisschop. In tegenstelling
tot een gewone bisschop kreeg hij geen vaste standplaats, maar een
missiegebied toegewezen. Daarnaast gaf de paus hem een
aanbevelingsbrief die hem toegang verschafte tot het Frankische hof.
Dankzij de steun van de Frankische hofmeier Karel Martel kon
Bonifatius zijn missiewerk op een krachtigere manier voortzetten. Hij
stichtte vele religieuze instellingen, zoals het klooster in Fulda, en
reorganiseerde de Frankische en Duitse kerkstructuur. Daarnaast haalde
hij de banden aan tussen de Heilige Stoel en de Frankische macht. Als
erkenning voor deze verdienstelijkheden, werd Bonifatius in 732 door
paus Gregorius III (731-741) tot Aartsbisschop (zonder zetel) benoemd.
Dit gaf hem het recht en de roeping anderen tot priester te wijden.
Bonifatius ging in 737 voor de derde keer naar Rome, ditmaal om met de
paus te overleggen over een mogelijke opvolger. Bonifatius vond
namelijk dat hij te oud werd en dat hij al lang genoeg bisschop was
geweest. De paus wilde hem echter nog niet laten gaan en gaf hem
daarom een nieuwe taak. Hij benoemde Bonifatius tot legaat van de
pauselijke stoel voor het hele gebied van de Germanen.
Ruim veertien jaar na zijn benoeming tot Aartsbisschop kreeg
Bonifatius uiteindelijk in 746, toen hij ongeveer vierenzeventig was,
een bisschopszetel toegewezen. Hoewel hij zijn oog in eerste instantie
op Keulen had laten vallen, moest hij door heftige tegenstand van de
clerus van Keulen, genoegen nemen met de bisschopszetel in Mainz.
Op ongeveer 80-jarige leeftijd keerde Bonifatius terug naar Utrecht,
om zich opnieuw aan de zending onder de Friezen te wijden. Hij wist
dat zijn kans van slagen klein was, maar dat weerhield hem niet.
Ondanks deze standvastigheid kreeg Bonifatius niet lang de gelegenheid
zijn missie voort te zetten. Hij werd namelijk op 5 juni 754 op weg
naar een doopfeest in Dokkum overvallen en vermoord. Hij heeft nog
geprobeerd zich te verdedigen door met een bijbel de zwaardslagen op
te vangen, maar helaas ging het zwaard dwars door de bijbel heen. Na
zijn dood werd het lichaam van Bonifatius naar Mainz overgebracht en
later in de kloosterkerk van Fulda bijgezet. Omdat zijn lichaam een
grote aantrekkingskracht uitoefende op pelgrims, veranderde Fulda al
snel in een bedevaartsoord.
Dat Fulda door de schrijn van Bonifatius een bedevaartsoord werd, is
niet verwonderlijk. Ten eerste was Bonifatius als martelaar direct na
zijn dood heilig verklaard. Ten tweede was hij ook niet zomaar een
bisschop, hij was de bisschop die de Germanen had bekeerd en die
ervoor gezorgd had dat het pausschap nauw betrokken raakte bij de
ontwikkelingen in West-Europa. Hierdoor kan hij gerekend worden tot
degenen die aan de bakermat stonden van Europa.
Het is dan ook niet verassend dat zijn sterfdag, 5 juni, door paus
Pius IX in 1874 tot een wereldwijde feestdag werd uitgeroepen. En dit
jaar worden er naast de festiviteiten op 5 juni, gedurende het hele
jaar evenementen rondom Bonifatius georganiseerd. Zo zullen er in
Dokkum conferenties, lezingen, muziek- en toneelvoorstellingen
plaatsvinden. Daarnaast zal Dokkum de ontmoetingsplek worden voor
leden van Bonifatiusparochies. Op 31 december zal dit Bonifatiusjaar
worden afgesloten.
Dit dossier is bijgewerkt tot 18 maart 2004
Koninklijke Bibliotheek - Nationale bibliotheek van Nederland
Koninklijke bibliotheek