Ministerie van Justitie


http://www.justitie.nl

MIN JUST: Effectieve alternatieven voor sanctietoepassing

Annette Dijkstra
070 370 4888

4482
09.06.04

EFFECTIEVE ALTERNATIEVEN VOOR SANCTIETOEPASSING

In de toekomst zullen veroordeelden vaker rechten worden ontnomen zonder dat er sprake is van detentie. Daarvoor in de plaats komen alternatieven beschikbaar die effectiever en goedkoper zijn zoals huisarrest met elektronisch toezicht, voorwaardelijke veroordelingen en uitsluitingen. Personen kunnen een verbod krijgen om op bepaalde plaatsen aanwezig te zijn. Het ontnemen van financiële voordelen of het innemen van een auto of rijbewijs zijn andere mogelijkheden om iemand te straffen. Deze alternatieven zullen in wet- en regelgeving nader worden uitgewerkt.
Dit schrijft minister Donner van Justitie in zijn visiebrief over de modernisering van de sanctietoepassing die vandaag is verzonden aan de Tweede Kamer.
Ondanks de grote uitbreiding van de sanctiecapaciteit is er sprake van ernstige capaciteitstekorten. De prognoses geven aan dat de druk op de celcapaciteit onverminderd hoog blijft. Sinds 1997 is het aantal gevangenisstraffen gestegen met 40%.
Ook het aantal taakstraffen is enorm toegenomen, van circa 15.000 in 1995 tot 31.000 in 2003.

Strafrecht moet worden gezien als een ultimum remedium. In de praktijk blijkt echter dat bij veel ongewenste maatschappelijke verschijnselen om een stafrechtelijke reactie wordt geroepen. Hierbij is terughoudendheid geboden. Preventie en sociale controle zijn belangrijk. Andere, niet strafrechtelijke interventies, zoals bestuurlijke boetes tegen overlast hebben prioriteit. Effectieve behandeling van gedragsproblemen gaant voor straffen. Strafrechtelijk optreden moet selectief zijn en altijd in de context van verantwoordelijkheden van burgers, overheden, bedrijven en maatschappelijke instellingen.
Om onnodige druk op de strafrechtelijke keten te voorkomen moet worden nagegaan of bepaalde groepen niet ten onrechte in het strafrecht zijn beland. Het gaat hierbij onder meer om psychiatrische patiënten en verstandelijk gehandicapten, illegale vreemdelingen en om verslaafden. Voor deze groep moeten andere voorzieningen worden getroffen. Minister Donner is hierover in overleg met de ministers van VWS en V&I.

In de brief gaat de minister in op de noodzaak van selectiviteit en differentiatie in de oplegging en tenuitvoerlegging van sancties. Straffen hoeven niet altijd door de rechter te worden opgelegd. Een aantal sanctievormen zoals een boete of taakstraf kan buiten gerechtelijke afdoening plaatsvinden. Selectieve afstemming naar specifieke doelgroepen zoals veelplegers is al in gezet. De minister schrijft verder in zijn brief dat er selectiever moet worden omgegaan met de tenuitvoerlegging van gevangenisstraf. Detentie wordt goedkoper en meer gedifferentieerd naar beveiligingsniveaus. Preventief gehechten die in een huis van bewaring verblijven, zullen voortaan in een basisregime verblijven totdat ze veroordeeld zijn. Meerpersoonscelgebruik is hierbij een uitgangspunt. Bij een korte straf van drie tot vier maanden zijn programma's voor resocialisatie niet effectief. Deze zullen dus ook niet meer worden aangeboden.
Gedetineerden met een langere straf krijgen in de toekomst alleen een resocialisatietraject aangeboden als uit een grondige risico-taxatie blijkt dat dit ook kans van slagen heeft. Een deel van de straf kan
-als het gedrag van de gedetineerde dit toelaat- buiten de inrichting ten uitvoer worden gelegd in bijvoorbeeld een penitentiair programma. Dit voornemen sluit aan op het onlangs gepresenteerde wetsvoorstel om de vervroegde invrijheidstelling te herzien. De aansluiting op de nazorg, ter vermindering van de recidive, kan zo ook beter worden geregeld.
De Visiebrief Modernisering sanctietoepassing maakt deel uit van het Veiligheidsprogramma. De brief bouwt voort op de brief modernisering sanctietoepassing aan de Tweede Kamer van 16 oktober 2002. Met de effectieve sanctietoepassing wordt gewerkt aan herstel van de rechtsorde en het verhogen van de veiligheid. Uitbreiding van sanctieplaatsen wordt voortgezet. Het meerpersoonscelgebruik hoort daarbij. Het wetsvoorstel meerpersoonscelgebruik is in behandeling bij de Eerste Kamer.

----

09 jun 04 16:10