UITSPRAKEN
Hieronder volgen vier samenvattingen van uitspraken van de Raad voor
de Journalistiek. Voor de volledige uitspraken wordt u verwezen naar
de website: www.rvdj.nl waar u bij "De uitspraken" met behulp van het
bij de samenvatting vermelde volgnummer de uitspraak kunt opvragen.
Uitspraken vastgesteld d.d. 22 juli 2004
door mr. A. Herstel, waarnemend voorzitter, mw. A.C. Diamand, mw.
C.J.E.M. Joosten, mr. drs. M.M.P.M. Kreyns en prof. drs. E. van Thijn,
leden, in tegenwoordigheid van mw. mr. D.C. Koene, secretaris.
H.A. Loomans, h.o.d.n. Logra Hoveniers / S.J. Hummelen (Rijn en Gouwe)
Uitspraak: ongegrond
In het artikel "'Natuurlijk beoordelen we subjectief; daar ontkom je
niet aan'" is verslag gedaan van de verkiezing van de mooiste voortuin
van Boskoop door de keuringscommissie 'Mooi Boskoop'. Ook de
privé-voortuin van klager is beoordeeld, waarbij de naam van zijn
bedrijf is vermeld.
De journalistieke verantwoordelijkheid brengt mee dat de persoonlijke
levenssfeer van personen waarover wordt gepubliceerd niet verder wordt
aangetast, dan in het kader van een open berichtgeving redelijkerwijs
nodig is, aldus de Raad.
Hij overweegt dat in het artikel wordt vermeld dat het volgens de
keuringscommissie niet vanzelfsprekend is dat in het 'groene' Boskoop,
waar veel kwekers hun bedrijf uitoefenen, voortuinen goed worden
onderhouden. Verder wordt bericht dat de leden van de
keuringscommissie en de man van een geïnterviewd echtpaar kweker zijn
geweest. Uit het door klager overgelegde uittreksel van het
handelsregister blijkt dat hij een eenmanszaak drijft en dat zijn
bedrijf is gevestigd op zijn woonadres. Overigens is duidelijk vermeld
dat die beoordeling de subjectieve opvatting van de keuringscommissie
behelst.
Volgens de Raad was het verkieslijker geweest, indien de vermelding
van de naam van klagers bedrijf achterwege zou zijn gelaten. Echter,
alle omstandigheden in aanmerking genomen is de privacy van klager
door die vermelding niet zodanig aangetast dat verweerder daarmee
grenzen heeft overschreden. (vgl. 2004/55 en RvdJ 2003/31)
Trefwoorden:
· Privacy: vermelding persoonlijke gegevens
Publicatie www.rvdj.nl/uitspraken/2004-66.html
mr. S. Land / De Vierklank
Uitspraak: ongegrond
Klager maakt bezwaar tegen publicatie van een foto waarop een beklad
aanplakbord is afgebeeld. De tekst op het bord heeft betrekking op
rechtsgedingen die klager namens zijn cliënten heeft gevoerd inzake
een aan de familie Van Vulpen verleende bouwvergunning. Op het bord,
waarop is opgeroepen tot steun aan de familie Van Vulpen, zijn de naam
van klager en de straat waarin hij woont vermeld.
Wellicht dat de tekst op het bord een enigszins opruiend karakter
heeft, maar dat betekent niet dat door de enkele publicatie van een
foto daarvan, eveneens sprake zou zijn van opruiing, aldus de Raad. In
het neutrale, beschrijvende onderschrift bij de foto leest de Raad
geen ontoelaatbare stellingname van verweerder in het geschil tussen
klager en zijn cliënten enerzijds en de familie Van Vulpen anderzijds.
Er is geen norm van journalistieke zorgvuldigheid die meebrengt dat
verweerder geen verslag mocht doen van het nieuwsfeit dat het
aanplakbord is beklad, op de wijze als hij heeft gedaan.
Trefwoorden:
· Journalistieke werkwijze: misbruik van positie
· Privacy: foto, vermelding persoonlijke gegevens
· Feitenweergave: tendentieuze berichtgeving
Publicatie www.rvdj.nl/uitspraken/2004-67.html
A. Wessemius / P.R. de Vries
Uitspraak: niet-ontvankelijk
In een uitzending van het televisieprogramma 'Peter R. de Vries,
misdaadverslaggever' is aandacht besteed aan fout parkeren door
ambtenaren van justitie en politie. De uitzending bevat beelden die
met een verborgen camera zijn gemaakt. Het 'volledige dossier' van
deze kwestie is op de website www.peterrdevries.nl gepubliceerd.
Uit de stellingen van klager leidt de Raad af dat klager betoogt een
rechtstreeks belang te hebben bij een oordeel van de Raad, omdat hij
voormalig ontwikkelaar van elektronica-apparatuur is alsmede omdat hem
als burger onrecht wordt aangedaan. Die omstandigheden kunnen echter
niet leiden tot het oordeel dat klager rechtstreeks belanghebbende is.
Ook overigens is niet gebleken van omstandigheden die kunnen leiden
tot het oordeel dat het belang van klager direct betrokken is bij de
uitzending of publicatie op de website van verweerder (vgl. RvdJ
2004/28).
Trefwoorden:
· Procedure: ontvankelijkheid
Publicatie www.rvdj.nl/uitspraken/2004-68.html
X en Y / Amersfoortse Courant
Uitspraak: ongegrond
De klacht is gericht tegen een artikel waarin wordt bericht over een
strafzaak tegen X wegens stalking van vrouwen door middel van e-mails
en telefoontjes.
Ten aanzien van het vermelden van persoonlijke gegevens van verdachten
en veroordeelden is terughoudendheid in de berichtgeving geboden. Een
journalist dient in beginsel te voorkomen dat een verdachte of
veroordeelde kan worden geïdentificeerd. Slechts onder bijzondere
omstandigheden mag van deze regel worden afgeweken. (vgl. RvdJ 2003/33
en RvdJ 2000/60) De vermelding van initialen, leeftijd en woonplaats
van verdachten en veroordeelden is gebruikelijk en niet onzorgvuldig.
In het artikel is verder vermeld dat X sommige vrouwen, die hij later
stalkte, had ontmoet bij het verrichten van werkzaamheden. Verder
wordt in het artikel duidelijk gemaakt dat X ophield met het benaderen
van de vrouwen toen hij in het huwelijk trad en zijn kind werd
geboren. Het vermelden van deze persoonlijke gegevens van klagers is
in dit geval dan ook relevant voor de berichtgeving. De Raad is voorts
van oordeel dat klagers niet door iedere willekeurige lezer in het
bericht kunnen worden herkend, maar slechts door personen uit hun
directe omgeving.
Overigens acht de Raad het gebruik van de term 'belagen' voor hetgeen
X ten laste is gelegd, niet onzorgvuldig. In aanmerking genomen dat de
strafzaak tegen X ontegenzeglijk veel invloed op het privé-leven van
klagers heeft, had het wellicht de voorkeur verdiend als verweerder
wat zakelijker over de kwestie had bericht. Er is echter geen grond
voor de conclusie dat verweerder, door dat na te laten, grenzen heeft
overschreden.
Trefwoorden:
· Privacy: verdachten/veroordeelden, vermelding persoonlijke gegevens
· Feitenweergave: onjuiste, tendentieuze, grievende berichtgeving
Publicatie www.rvdj.nl/uitspraken/2004-69.html
ZITTINGEN
In 2004 zijn nog zittingen gepland op 12 en 26 augustus, 3 en 24
september, 8 en 22 oktober, 5 en 19 november, 3 en 17 december. Nadere
informatie over de klachten die tijdens een zitting mondeling worden
behandeld, volgt ongeveer een week voor de zitting. Wijzigingen worden
voorbehouden.
Wanneer u bij de behandeling van een klacht aanwezig wilt zijn,
verzoeken wij u dit van tevoren te melden bij het secretariaat: p/a
Joh. Vermeerstraat 22 - 1071 DR AMSTERDAM - Tel: 020-6735727 - Fax:
020-6799065 - E-mail: raad@rvdj.nl - Website: www.rvdj.nl
PERSBERICHTEN
OPMERKELIJKE GROEI KLACHTEN
In het eerste halfjaar van 2004 heeft de Raad voor de Journalistiek 53
klachten ontvangen. Dit is ruim zestig procent meer dan in het eerste
halfjaar van 2003, waarin de Raad 33 klachten ontving. Om de klachten
vlot te kunnen afhandelen, zijn elf zittingen gehouden, vier meer dan
in dezelfde periode van 2003.
De opmerkelijke stijging kan natuurlijk verband houden met een
afnemende kwaliteit van de media, maar waarschijnlijker is dat het
publiek de weg naar de Raad voor de Journalistiek makkelijker vindt.
Daarop wijst ook de sterke toename van het aantal verzoeken om
informatie over de Raad.
Amsterdam, 8 juli 2004
Voor nadere informatie: mr. Daphne C. Koene,
secretaris Raad voor de Journalistiek
tel.: 020-6735727 - e-mail: raad@rvdj.nl
GRENZEN IN DE JOURNALISTIEK
Wanneer gaat de privacy van geïnterviewden boven de vrijheid van de
journalist? Wanneer is wederhoor een journalistieke verplichting?
Wanneer mogen journalisten iemand met een draaiende camera overvallen?
Het zijn enkele vragen waarop Sanne ten Hoove in zijn boek Grenzen in
de journalistiek een antwoord geeft aan de hand van recente uitspraken
van de Raad voor de Journalistiek. Bij zijn onderzoek van honderden
uitspraken van dit orgaan ('de enige laagdrempelige instantie die
oordeelt over alle aspecten van journalistiek gedrag') stuitte hij ook
op sterke en zwakkere kanten van de Raad. Zo zijn de uitspraken
onmiskenbaar beter gedocumenteerd dan vroeger en daardoor
consistenter. Maar in eigen kring is de Raad nog steeds niet algemeen
geaccepteerd en bij het grote publiek is hij te vaak nog onbekend.
Geleidelijk aan is de Raad strenger gaan oordelen over aantasting van
de privacy door journalisten. Hoogtepunten in het bestaan van de Raad
zijn de 'ambtshalve' uitspraken, die geen betrekking hebben op
individuele klachten, maar die algemene richtlijnen geven,
bijvoorbeeld voor de omgang met gestolen materiaal.
Maak de Raad zichtbaar in de openbare discussie over journalistieke
normen, is een van de adviezen van de auteur. Ga beter om met kritiek,
doe meer aan eigen onderzoek naar feitelijke onjuistheden en mijd de
benoeming van mensen aan wie partijdigheid verweten kan worden, zijn
een paar andere tips voor de bijna veertigjarige Raad voor de
Journalistiek.
Grenzen in de journalistiek van Sanne ten Hoove verschijnt bij Otto
Cramwinckel Uitgever te Amsterdam en is verkrijgbaar in de boekwinkel
of bij de uitgever (213 pagina's, 25 euro). De studie is, met
financiële steun van het Bedrijfsfonds voor de Pers, gemaakt in
opdracht van de Stichting Raad voor de Journalistiek.
Amsterdam, 31 oktober 2003
GROTE MEERDERHEID VAN MEDIA PUBLICEERT UITSPRAKEN
In de jaren 2000, 2001 en 2002 heeft de Raad voor de Journalistiek 190
uitspraken gedaan. In bijna 40% daarvan (73 maal) werd de klacht
geheel of gedeeltelijk gegrond verklaard. Voor de Raad en zijn
Stichtingsbestuur is vooral publicatie over (deels) gegronde klachten
van belang; zij vinden het begrijpelijk dat media berichtgeving over
een afgewezen klacht achterwege laten, al was het maar om geen
triomfantelijke indruk te maken. Maar als genoegdoening jegens de
klager én als bijdrage aan de doorlopende discussie over de grenzen in
de journalistiek is publicatie over geheel of gedeeltelijk toegewezen
klachten van grote betekenis.
Het secretariaat van de Raad heeft daarom onderzocht hoe vaak
'veroordeelde' media tot publicatie zijn overgegaan. Daarbij is
onderscheid gemaakt tussen media die het convenant met het bestuur van
de Stichting Raad voor de Journalistiek wél hebben getekend en de
media die dat tot dusver nog niet hebben gedaan (in het convenant zegt
een medium onder meer toe dat het uitspraken van de Raad over het
medium zal publiceren).
Over de 73 (deels) toegewezen klachten blijkt het betrokken medium in
46 gevallen te hebben bericht. In vier gevallen werd van publicatie
afgezien op verzoek van de klagers, zodat per saldo ongeveer dertig
procent van de in het gelijk gestelde klagers daarover niets heeft
kunnen terugvinden in het gewraakte medium.
Wat de ondertekenaars van het convenant betreft - een grote
meerderheid van de gedrukte en een kleine meerderheid van de
audiovisuele media - is in de onderzochte drie jaar tweemaal niet op
enigerlei wijze bericht over een gegronde klacht. Van zeven voor het
medium negatief uitgevallen uitspraken is niet bekend of tot
publicatie is overgegaan; deze media - geen van alle ondertekenaar van
het convenant - hebben niet gereageerd op verzoeken van de kant van de
Raad om aan het onderzoek mee te werken.
Vastgesteld kan dus worden dat ongeveer in tweederde van de gevallen
waarin de Raad een klacht geheel of gedeeltelijk gegrond heeft
verklaard, daarvan in het betrokken medium melding is gemaakt (of op
de eigen teletekstpagina's waar het omroepen betreft). De laagste
score betrof 2000, toen slechts in iets meer dan de helft van de
gevallen tot publicatie is overgegaan. De stijging sedertdien houdt
mogelijk ook verband met de toename van het aantal media dat het
convenant heeft ondertekend.
Overzicht publicatie (deels) gegronde uitspraken
Jr Aantal (Deels)
Gepubliceerd
Onb.
uitspr. gegrond
wel
niet
'00 71 24 14 (10*) 10 (4*), waarv. 3 op verzoek 2**
'01 53 24 16 ( 9*) 4 4
'02 66 25 16 ( 6*) 8 (2*), waarv. 1 op verzoek 1
* = convenant ondertekend
** = totaal gespecifieerde uitspraken is 26,
omdat 1 uitspraak 3 media betrof
Amsterdam, 31 oktober 2003
Voor nadere informatie: mevrouw mr. D.C. Koene,
secretaris Raad voor de Journalistiek,
telefoon: 020-6735727 - e-mail: raad@rvdj.nl
VERSNELDE BEHANDELING
De Raad voor de Journalistiek kent met ingang van 1 januari 2003 een
procedure, waarbij een klacht versneld kan worden behandeld. De
uitspraak zal binnen vier weken na de behandeling ter zitting worden
gedaan.
In brandende kwesties, bij voorbeeld van politieke aard, werd soms als
bezwaar tegen de Raad naar voren gebracht dat het vaak maanden duurt
voor klachten zijn behandeld. Met een vrijwel geheel uit druk bezette
vrijwilligers bestaande Raad is dat onvermijdelijk. Maar waar haast
van wezenlijk belang is, wil de Raad daarmee rekening houden. Het
oordeel over het spoedeisende karakter van een klacht is voorbehouden
aan de voorzitter van de Raad voor de Journalistiek.
Voor nadere informatie: mevrouw mr. D.C. Koene,
secretaris Raad voor de Journalistiek,
telefoon: 020-6735727 - e-mail: raad@rvdj.nl
terug naar boven
Raad voor de Journalistiek