Persbericht
Kamerantwoorden inzake Somalische asielzoekers
2 augustus 2004
Antwoorden van minister Verdonk voor Vreemdelingenzaken en Integratie
op vragen van Kamerleden Vos (GL) en De Wit (SP) over de terugkeer van
twee Somalische asielzoekers.
Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal
Onderdeel: Directie Vreemdelingenbeleid
Datum: 2 augustus 2004
Onderwerp: Vragen leden Vos (GL) en De Wit (SP) over de terugkeer
van twee Somalische asielzoekers
Bij deze deel ik u mee dat de antwoorden op de vragen van de leden Vos
(GL) en De Wit (SP) met nummer 2030418880, worden beantwoord zoals
aangegeven in de bijlage bij deze brief.
De Minister voor Vreemdelingenzaken en Integratie, Antwoorden van de
Minister voor Vreemdelingenzaken en Integratie op de vragen van de
leden Vos (GL) en De Wit (SP) over de terugkeer van twee Somalische
asielzoekers (ingezonden 30 juli 2004, kenmerk 2030418880).
Vraag 1.
Kent u het bericht over Somalische asielzoekers die onlangs door
Nederland werden uitgezet en kort na hun terugkeer zijn vermoord? 1)
Antwoord.
Ja. Ik hecht eraan te melden dat deze informatie niet juist is. In het
bericht wordt de suggestie gewekt dat een tweetal Somalische
vreemdelingen (waarvan één behorende tot een etnische minderheid) door
toedoen van de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) in mei 2004 in
Mogadishu terecht is gekomen. Navraag bij Amnesty International
Nederland heeft geleerd dat slechts één van de omgekomen Somalische
vreemdelingen door de Nederlandse overheid in oktober 2003 is
uitgezet. Deze vreemdeling behoorde tot een meerderheidsgroep en stond
bij de IND onder een andere naam geregistreerd.
Vraag 2.
Gaat u een onderzoek instellen naar de oorzaak van het overlijden van
de asielzoekers? Zo ja, gaat u zorgdragen voor onafhankelijke
onderzoekers? Bent u bereid de Kamer zo spoedig mogelijk te berichten
over de uitkomst van het onderzoek?
Antwoord.
Vooralsnog zie ik onvoldoende aanleiding om een dergelijk onderzoek in
te stellen. Alleen in uitzonderlijke gevallen ben ik bereid de
situatie van betrokkene na terugkeer te onderzoeken, zulks in
samenwerking met het Ministerie van Buitenlandse Zaken. Dit kan alleen
op basis van voldoende betrouwbaar en concreet geachte signalen die
bovendien verband houden met feiten en omstandigheden die in de
asielrechtelijke procedure van betrokkene in Nederland aan de orde
zijn geweest. Voor de beslissing om zo'n onderzoek al dan niet in te
stellen bestaan geen algemene richtlijnen, omdat het hier gaat om
individuele gevallen die onderling sterk kunnen verschillen. Voor het
onderhavige geval geldt dat zelfs indien zou blijken dat de betrokken
vreemdeling van het leven is beroofd in Mogadishu, er mijns inziens,
alleen al vanwege het tijdsverloop tussen de uitzetting en het zich
voordoen van het betreurenswaardige feit, geen verband bestaat met het
terugkeerbeleid. De betreffende vreemdeling is tijdens zijn uitzetting
in het bezit gesteld van een vliegticket waarmee hij het veilige
gebied in Somalië kon bereiken. Waarom hij in Mogadishu is uitgestapt
of zich later vanuit het veilige gebied naar Mogadishu heeft begeven,
is onbekend. Dit alles biedt onvoldoende aanleiding om op grond
hiervan een onderzoek in te stellen.
Vraag 3.
Klopt het dat u bekend was met de mogelijkheid dat de uitgezette
asielzoekers zouden worden overvallen en vermoord, zoals uw
woordvoerder suggereert in de Volkskrant? 1)
Vraag 4.
Kunt u reageren op de Alkmaarse asieladvocaat Loes Vellenga die stelt
dat u gewaarschuwd bent voor de gevaren die de Somaliërs fataal zijn
geworden? 1)
Antwoorden.
De woordvoerder heeft bedoeld aan te geven dat personen, ongeacht of
het gaat om een teruggekeerde asielzoeker, in hun land van herkomst
slachtoffer kunnen worden van een overval. Het is bekend dat in de
hoofdstad Mogadishu rivaliserende clans opereren, waartegen niet wordt
opgetreden. Dat is ook de reden waarom de Nederlandse overheid geen
uitzettingen naar Mogadishu laat plaatsvinden. Kiest een uitgezette
asielzoeker er voor om op eigen gelegenheid naar Mogadishu te reizen,
of de reis naar een veilig gebied aldaar te onderbreken, dan loopt hij
inderdaad bepaalde risico's. Dat gaat evenwel niet zo ver dat reeds op
het vliegveld van Mogadishu teruggekeerde asielzoekers zouden worden
vermoord, zoals mevrouw Vellinga schetst. In de onderhavige zaak is
dat ook niet het geval geweest, nu betrokkene eerst acht maanden na
zijn terugkeer slachtoffer lijkt te zijn geworden van een overval.
Vraag 5.
Erkent u dat u te laat bent gestopt met het uitzetten van Somaliërs
naar gebieden waar ze geen clanverbanden hebben, hoewel hier al vanaf
maart 1999 door ons om gevraagd is?
Antwoord.
Nee, ik ben het daarmee niet eens. Op grond van het ambtsbericht van
de Minister van Buitenlandse Zaken van 12 juni 2001 is besloten het
beleid van categoriale bescherming voor alle asielzoekers uit Somalië
te beëindigen. In dat ambtsbericht werd toen duidelijk dat er sprake
was van waarneembare verbeteringen, met name in het noorden van
Somalië. Sindsdien is het zo dat de lokale besturen aldaar in staat
blijken de veiligheidssituatie te handhaven. Mensenrechten worden er
in het algemeen geëerbiedigd. In geheel Somalië zijn er geen
aanwijzingen dat vervolging uitsluitend op grond van het behoren tot
een bepaalde clan of minderheidsgroep voorkomt. Voor het relatief
veilige deel geldt dat aanwezigheid van de eigen clan of
minderheidsgroep geen noodzakelijke voorwaarde is om er veilig te
kunnen verblijven. Er is daarom geen reden geweest om de terugkeer
voor alle asielzoekers uit Somalië te stoppen. Zoals u weet geldt er
op dit moment wel een vertrekmoratorium voor asielzoekers uit Somalië
die behoren tot een minderheidsgroep en geen banden in het relatief
veilige deel hebben. Overigens is dit vertrekmoratorium niet gebaseerd
op een verslechterde veiligheidssituatie in Somalië.
Vraag 6.
Wat is het reistraject van de uitgezette asielzoekers geweest? Hoe
oordeelt u over de verantwoordelijkheid ex artikel 3 EVRM dat
Nederland de plicht heeft om een asielzoeker terug te laten keren naar
een veilig gebied, nu is gebleken dat ze zijn aangekomen in Mogadishu,
een erkend onveilig gebied? 1)
Antwoord.
De vreemdeling is in Nairobi in het bezit gesteld van een vliegticket
waarmee hij het veilige gebied in Somalië kon bereiken. Het gaat om
een wekelijkse lijnvlucht met een reguliere tussenstop in Mogadishu.
Betrokkene heeft het vliegtuig ofwel in Mogadishu reeds verlaten ofwel
is met dat vliegtuig doorgereisd naar het veilige gebied van Somalië
en heeft zich op een later moment naar Mogadishu begeven.
In elke individuele asielzaak wordt getoetst aan artikel 3 EVRM. Als
uit die toets naar voren komt dat de asielzoeker bij terugkeer naar
het land van herkomst een risico loopt op een behandeling als bedoeld
in artikel 3 EVRM, dan wordt een verblijfsvergunning asiel verleend,
behoudens contra-indicaties.
Vraag 7.
Bent u bereid om in landen waar naartoe uitgezet wordt, een monitor in
te stellen naar het welzijn van de teruggekeerde asielzoekers? Zo nee,
waarom niet?
Antwoord.
Het monitoren van vreemdelingen na terugkeer in hun land van herkomst
vormt, zoals ik uw Kamer meer dan eens heb bericht, geen onderdeel van
de asielprocedure. De Nederlandse asielprocedure, inclusief de
mogelijkheid van een rechterlijke toets, biedt naar mijn oordeel ruim
voldoende waarborgen om uiteindelijk, bij een onherroepelijk geworden
afwijzende beslissing op het verzoek om toelating, een verantwoorde
terugkeer te kunnen realiseren. In de
procedure komt immers de vraag naar de toelaatbaarheid van de
terugkeer van betrokkene aan de orde.
Vraag 8.
Bent u bereid om bij de beslissing om een land 'veilig' te verklaren
en er asielzoekers naartoe uit te zetten, een grondiger onderzoek te
laten doen naar de risico's die teruggekeerde asielzoekers lopen?
Antwoord.
Nee. Ik ben van mening dat het onderzoek naar risico's bij terugkeer
dat in het kader van de ambtsberichten van de Minister van
Buitenlandse Zaken en in de asielprocedure wordt verricht, voldoende
grondig is. Bij het bepalen van het asielbeleid voor bepaalde landen
baseer ik mij vooral op de informatie in de ambtsberichten van de
Minister van Buitenlandse Zaken. Deze rapporten geven een goed beeld
van onder andere de veiligheids- en mensenrechtensituatie in een land.
Met name op grond van die informatie ben ik in staat een goed oordeel
te vellen over het te voeren asielbeleid en om te beoordelen of
terugkeer in het algemeen verantwoord is. Voorts worden
terugkeeraspecten van de individuele asielzoeker zorgvuldig getoetst
in de asielprocedure, ook door de rechter. Terugkeer vindt niet plaats
als blijkt dat betrokkene bij terugkeer risico loopt op een
behandeling zoals bedoeld in artikel 3 EVRM.
1) Volkskrant 29 juli jl.; Algemeen Dagblad 29 juli jl.; Trouw 29 juli
jl.
Ministerie van Justitie