Openbaar Ministerie

Persberichten

Landelijk Parket, 17 augustus 2004

KLPD brengt toekomstige dreiging georganiseerde misdaad in beeld

Het Korps landelijke politiediensten (KLPD) heeft verschijnselen van zware of georganiseerde criminaliteit op een rij gezet, die als dreiging of potentiële dreiging voor de samenleving kunnen worden gezien. Anders dan voorheen hebben de politieonderzoekers niet alleen aandacht besteed aan concrete misdrijven, maar vooral ook aan de werkwijze van criminele groeperingen en maatschappelijke ontwikkelingen. De onderzoekers maken het daarmee mogelijk om meer dan voorheen vooruit te kijken.

Het Nationaal Dreigingsbeeld zware of georganiseerde criminaliteit is in opdracht van de ministers van Justitie en van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties opgesteld door de dienst Nationale Recherche Informatie bij het KLPD.

Voor het eerst is in Nederland een criminaliteitsbeeld gemaakt dat is gericht op de toekomst. Het Nationaal Dreigingsbeeld geeft een overzicht van een groot aantal verschijnselen van zware of georganiseerde misdaad. Dat betreft vaak criminele groepen die in de eerste plaats gericht zijn op illegaal gewin en systematisch misdaden plegen met ernstige gevolgen voor de samenleving. Met pioniersarbeid hebben de onderzoekers van het KLPD een methode ontwikkeld om toekomstige dreigingen te vast te stellen. Het gaat om criminele verschijnselen waar de Nederlandse samenleving de komende vijf jaar last van zou kunnen krijgen. De onderzoekers hebben vooral gelet op gevolgen voor de Nederlandse samenleving. Geen dreiging betekent daarmee niet automatisch dat voor de Nederlandse politie en justitie geen reden is om op te treden. De maatschappelijke gevolgen voor andere landen kunnen ernstig zijn, bijvoorbeeld bij de doorvoer van drugs of illegale wapens.
De gevolgen van zware of georganiseerde criminaliteit variëren van economische schade en aantasting van de volksgezondheid tot onrust onder de bevolking en schade aan het internationale imago van Nederland. De criminele verschijnselen krijgen het predikaat dreiging, potentiële dreiging, witte vlek of geen dreiging.

Drugshandel
Vanwege de ernstige gevolgen vormen cocaïne- en heroïnesmokkel en de productie en export van XTC een permanente dreiging voor de Nederlandse samenleving. De komende jaren moet verder rekening worden gehouden met mensenhandel vanuit Oost-Europa, in het bijzonder vanuit Roemenië en Bulgarije. In totaal kunnen 25 verschijnselen van zware of georganiseerde misdaad worden bestempeld als een dreiging voor de samenleving.
Zo zijn voor de Nederlandse samenleving de gevolgen van drugshandel merkbaar op vele terreinen: variërend aantasting van de volksgezondheid en corruptie van personeel van vliegvelden en zeehavens tot verwervingscriminaliteit van gebruikers. Daarnaast legt de smokkel een zeer groot beslag op de capaciteit van politie, justitie en gevangeniswezen. Ook is er behalve economische schade door controles en inspecties sprake van internationaal imagoverlies van Nederland. Bovendien levert de drugshandel crimineel geld op, dat opnieuw kan worden geïnvesteerd in criminele ondernemingen. Het belangrijkste gevolg van mensenhandel is uitbuiting en onderdrukking van de slachtoffers. Zij worden overgeleverd aan de prostitutie. De beschikbaarheid van (automatische) wapens vergroot de kans op vuurwapengeweld op straat: overvallen en liquidaties met niet in het minst het risico voor toevallige omstanders.

Piramide, netwerk en kwal
Bij georganiseerde misdaad is de afgelopen jaren door wetenschappers, politie en justitie vooral gedacht aan netwerken, vormen van criminele samenwerking in regelmatig veranderende verbanden. Niettemin vonden de onderzoekers van het KLPD duidelijke bewijzen voor het bestaan van florerende criminele organisaties met de ouderwetse, gesloten en homogene structuur van een piramide.
Een noviteit is de mengvorm tussen piramide en netwerk. Dit model wordt de kwal genoemd. De stabiele en homogene top van een dergelijke organisatie bestaat uit een betrekkelijk klein aantal mensen, is gesloten en sterk hiërarchisch. Deze top neemt het initiatief tot criminele projecten, financiert ze en stuurt de netwerken die eronder hangen aan. Deze netwerken hebben vaak een tijdelijk karakter en wisselen per project van samenstelling.

Het Nationaal Dreigingsbeeld zal elke twee jaar worden vervaardigd. Het is vooral bedoeld voor het stellen van prioriteiten in de aanpak van zware of georganiseerde misdaad. Daarnaast draagt dit landelijke criminaliteitsbeeld bij aan het opstellen van een intelligence agenda. Daarop moeten onderwerpen komen te staan waarover de komende tijd op alle niveaus gericht informatie moet worden ingewonnen.

De ministers van Justitie en Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties zullen in het najaar hun reactie geven op het Nationaal Dreigingsbeeld, nadat het openbaar ministerie mede op basis van het Nationaal Dreigingsbeeld de minister van Justitie voorstellen heeft gedaan voor de strafrechtelijke bestrijding van georganiseerde criminaliteit.

Download Het Nationaal Dreigingsbeeld

Voor informatie: Wim de Bruin