Koninklijke Nederlandse Schaakbond

Kasimdzjanov, de onbekende wereldkampioen (interview)

De schaakwereld heeft een nieuwe wereldkampioen. Na een spannend knock-outtoernooi in de Libische hoofdstad Tripoli kwam de Oezbeekse grootmeester Rustam Kasimdzjanov bovendrijven. Hij versloeg niet de minsten. Achtereenvolgens werden de grootmeesters Ramirez, Ghaem Maghami, Ivantsjoek, Almasi, Grisjoek, Topalov en Adams overwonnen. Rustam Kasimdzjanov stond op de deelnemerslijst van het Hogeschool Zeelandtoernooi in Vlissingen, dat hij vorig jaar won. Zou hij, met de wereldtitel op zak, een dergelijk Zwitsers toernooi nog de moeite waard vinden, vroeg men zich af. Dat bleek het geval. Sterker nog, afzeggen had hij geen moment overwogen. Minze bij de Weg zocht de wereldkampioen in zijn tijdelijke appartement in Vlissingen op.

Heeft u overwogen het toernooi in Vlissingen af te zeggen? Rustam Kasimdzjanov: Ze hebben me in februari dit jaar gevraagd om in Vlissingen mee te spelen. De organisatoren hier zijn ook vrienden, ik had mijn woord gegeven en ik vind dat je je aan je woord moet houden. Dus afzeggen was niet aan de orde.

U bent nu wereldkampioen. Hoe voelt dat?
Ik voel me niet anders en dat beeld wordt ook niet verstoord door de omringende wereld.

Heeft u intussen al uitnodigingen voor grote toernooien gehad? Wel voor een paar kleine toernooien, niet van grote als Linares en Corus. Die hoop ik wel te krijgen, maar misschien nemen de organisatoren de tijd.

Wie is Kasimdzjanov?

U bent bij de gewone schaker tamelijk onbekend. Daarom wil ik eerst een paar algemene dingen weten. Bijvoorbeeld hoe u als schaker begonnen bent.
Dat is het gewone verhaal. Op mijn vijfde, zesde heb ik van een broer leren schaken en op mijn achtste ben ik echt geïnteresseerd geraakt. Ik had vanaf het begin een goede c oach.Erbestondbijonstoeneen echte schaakcultuur, met schaakscholen, want Oezbekistan behoorde nog tot de Sovjetunie.

Was u een groot talent?
Ik had al vroeg succes, maar ik wisselde goede en slechte toernooien af. Dat heb ik nog steeds, dat is niet veranderd. Het is moeilijk daaraan te werken, het is ook een kwestie van de energie die je tijdens een toernooi hebt. In 1990 werd ik jeugdkampioen van Oezbekistan, daarna kwam een hele tijd niets. Ik heb kleine successen gehad op de wereldkampioenschappen voor de jeugd en in 1994 ben ik Aziatisch jeugdkampioen tot zestien jaar geworden. Na 1991 was het door het uiteenvallen van de Sovjetunie wel gemakkelijker om aan internationale toernooien mee te doen. Als het nog de Sovjetunie geweest was had ik me moeten plaatsen. Na mijn school ben ik direct schaakprofessional geworden, ik heb geen ander werk gedaan. Het is geen bewuste keuze geweest, dat ging automatisch. Je gaat wat spelen, het levert geld op en zo word je professional.

Hoe is het bestaan als professional?
Moeilijk maar ook goed, niet zo slecht als de mensen denken. Het levert niet zoveel geld op, maar je hebt je vrijheid.

Hoe werkt u aan het schaken, alleen of met een trainer? Ik werk alleen en niet altijd even hard. Soms geniet ik van mijn luiheid. Dat alleen werken is een keuze, ik kan me wel een trainer veroorloven. Ik ken trainers die niet zo duur zijn. Alleen werken is gemakkelijker, maar met de match tegen Kasparov op komst heb ik natuurlijk wel een trainer nodig.

Wat voor speler bent u?
Mijn speelstijl is variabel. Veel mensen vinden mij tactisch goed, maar soms speel ik ook technische partijen zoals in Tripoli. Ik denk dat ik een universele stijl heb. Misschien dat Fischer daarom een van mijn favoriete spelers is, al wil ik hem niet imiteren.

U woont sinds kort in Duitsland. Waarom?
Ik ben in oktober 2003 naar Duitsland vertrokken. Dat is goed voor mijn schaken. Er zijn meer toernooien en verschillende ligas waarin je kunt spelen. Sindsdien heb ik vooral wat kleinere toernooien gespeeld, rapid en snelschaak. Ik heb in Nederland meegedaan in dat toernooi waar je bloemen krijgt, hoe heet die plaats ook alweer? Ja, Heerhugowaard. En ik heb aan het snelschaaktoernooi in Dordrecht meegedaan. Voor gesloten toernooien heb ik al lang geen uitnodigingen meer gehad, vorig jaar heb ik er alleen eentje in Denemarken gespeeld.
Zwitserse toernooien speel ik ook weinig. Vorig jaar waren dat Vlissingen en een toernooi in Duitsland. Meestal hebben die toernooien geen goede condities voor titelhouders, daarom doe ik er minimaal aan mee. Hier in Vlissingen zijn de condities wel goed. Dit jaar in het bijzonder natuurlijk. Kijk naar dit appartement, dat is niet behoorlijk, dat is goed. Maar dat geldt niet alleen voor mij, alle titelhouders krijgen hier fatsoenlijke voorwaarden. Ik ken de organisatoren goed en ik weet dat ze er veel aan doen.

Bent u van plan in Duitsland te blijven?
Ik speel in Duitsland voor Bad Godesberg, een club uit de tweede liga. Daar heb ik geen probleem mee, ik speel al zeven, acht jaar op dat niveau. Waarschijnlijk promoveren we, want we hebben dit seizoen een sterk team. Ik denk inderdaad dat ik in Duitsland blijf wonen, mijn plannen zijn met Duitsland verbonden, en mijn zoontje begint nu ook een paar woordenDuitstepraten.

Maar de concurrentie is in Duitsland toch groot? U bent niet de enige speler uit Oost-Europa die daar woont.
Sommigen zijn sterker dan anderen en ik hoop bij die sterkere spelers te behoren.

Het wereldkampioenschap

Met welke verwachtingen bent u naar Tripoli gereisd? Ik had geen grote verwachtingen, ik was er op voorbereid om in de derde ronde tegen Ivantsjoek te verliezen. Dat had ik geen probleem gevonden, ik had al iets voor mijn terugreis geregeld. Maar Ivantsjoek was wel een goede tegenstander voor de derde ronde. Ik had al eens eerder van hem gewonnen en hij is niet zo goed in knock-out toernooien. Daarna ging het steeds beter.

Was u nerveus toen u steeds verder kwam?
Nee, ik was niet nerveus. Ik nam de problemen zoals ze zich voordeden, dat heeft me erg geholpen. In de finale was ik ook niet nerveus, wel moe, maar dat was Adams ook. Het was een finale vol fouten, maar dat is normaal bij zon wedstrijd.

Het speeltempo in Tripoli was anderhalf uur voor 40 zetten plus 15 minuten voor de rest van de partij. Bovendien kregen de spelers vanaf de eerste zet 30 seconden extra per zet. Dat speeltempo was niet goed voor het niveau.
Ja, het was moeilijk spelen met die 15 minuten extra tijd. Het vergroot het aantal fouten vanaf de veertigste zet.

Veel minimatches in Tripoli werden beslist in de tiebreak. U bent een goede rapidspeler, dat scheelde ook.
Ik denk dat ik inderdaad een goede rapidspeler ben. Het is lang geleden dat ik een rapidpartij heb verloren. Ik ben al veertig rapidpartijen ongeslagen. Dat geeft vertrouwen.

Hoe was de ontvangst thuis?
Ik ben vanuit Tripoli direct naar Oezbekistan gegaan en daar heb ik de overwinning twee weken gevierd. Ja, daar ben ik nu toch wel een held. Mijn invloed is nu even onbeperkt, maar dat gaat natuurlijk over. Ik ben warm ontvangen. Het gebeurt niet zo vaak dat je door miljoenen mensen wordt bejubeld. Iedereen kent me nu, schaken is in Oezbekistan een vrij bekende sport. Op het vliegveld was een receptie, er was pers, er waren een paar feesten. En de rest van de tijd heb ik met familie en vrienden doorgebracht. Terug in Duitsland gebeurde er niets, maar daar ben ik ook niet bekend.

Wat vindt u van het knock-out systeem dat de FIDE gebruikt voor het wereldkampioenschap?
Mijn mening is geleidelijk veranderd. In de eerste toernooien speelde ik slecht, maar tegenwoordig gaat het beter. En als je slecht speelt heb je geen last van de vervelende situatie dat je door moet spelen, zoals in een gesloten toernooi.

En in een knock-out toernooi kunnen spelers als u de wereldtitel winnen.
(een beetje gepikeerd) Ook in een ander systeem zou ik misschien wel kampioen kunnen worden.

Hereniging

Volgens de plannen van de FIDE speelt de huidige kampioen, u dus, een tweekamp tegen Kasparov. De winnaar daarvan speelt tegen de winnaar van de match Kramnik Leko. Daarna zou het schisma in de schaakwereld voorbij moeten zijn. Verwacht u dat de match tegen Kasparov doorgaat? Dat verwacht ik wel. De FIDE zal het wel organiseren, al wordt het misschien later dan gepland. Dat de match tussen Ponomariov en Kasparov vorig jaar niet doorging lag aan de eisen die Ponomariov heeft gesteld. Volgens de regels moet de match tussen januari en mei 2005 worden gespeeld.

Kasparov liet duidelijk merken dat hij liever Adams als tegenstander had gehad. Hoe reageerde de FIDE?
Ik heb het gevoel dat de FIDE gelukkig is met mij als kampioen. Ik denk dat de hoeveelheid sponsorgeld niet erg beïnvloed wordt door wie de tegenstander van Kasparov is.

Het zal een hele klus worden tegen Kasparov.
Tegen Kasparov spelen is niet gemakkelijk, maar het leven is ook niet gemakkelijk... Ik heb een slechte score tegen hem, maar bang ben ik niet. Hij heeft meer te verliezen dan ik. Het zal een zware match worden, psychologisch, fysiek en mentaal. Ik zal serieus aan mijn openingsrepertoire moeten werken. De openingen zijn niet mijn sterkste punt.

Hoe staat het daarmee?
Normaal speel ik e4. In Tripoli kreeg ik veel Spaans tegen me, dat vind ik wel plezierig. Met zwart is mijn repertoire veel minder goed. Ik speel Spaans en Siciliaans, maar daar had ik problemen mee. Ik dank mijn succes in Tripoli aan de partijen met wit. Ja, die openingen, daar moet wat aan gebeuren.


---

Stellwagen jongste grootmeester van Nederland

Daniël Stellwagen heeft in het onlangs gehouden Hogeschool Zeeland Toernooi te Vlissingen zijn derde grootmeesternorm gescoord. Inmiddels zijn alle formaliteiten rondom de aanvraag voor de grootmeestertitel vervuld. Dat betekent dat de 17-jarige Stellwagen op het FIDE congres te Calvia (Mallorca), 26-30 oktober, benoemd zal worden tot grootmeester. Hij wordt hiermee Nederlands jongste grootmeester aller tijden. Dit record was in handen van Jan Smeets die in juli van dit jaar officieel door de FIDE benoemd werd. Er werd destijds al gespeculeerd in de pers - met duidelijke verwijzingen naar Stellwagen
- dat Smeets dat record niet lang in handen zou houden.

Daniël werd in april 2003 tot IM benoemd en heeft er dus slechts anderhalf jaar over gedaan om de volgende mijlpaal te bereiken. Overigens staat dit IM-record van Stellwagen ook onder druk. De 14-jarige Wouter Spoelman klopt met 2 IM-normen nadrukkelijk aan de poort.

---