Partij van de Arbeid


Stafdienst Voorlichting telefoonnummer 070-3183040


Initiatiefwetsvoorstel PvdA tegen trage overheid
(Indiener: Aleid Wolfsen, tel. 06-18305877)


Inhoud

Het opnemen van financiële prikkels in de Algemene wet bestuursrecht (Awb).


Doel

Ministeries, provincies, gemeenten en andere bestuursorganen sterker wijzen op hun plicht om te besluiten binnen de geldende beslistermijnen. Het belang van het naleven van termijnen is groot; rechtszekerheid voor burgers en geloofwaardigheid van de overheid. Bij overschrijding is de ergernis dan ook vaak groot. Niet voor niets wordt 'traagheid' genoemd als een van de zeven hoofdzonden.


Vorm van de prikkel

De boete - te betalen aan de burger - bedraagt E 20 voor elke dag dat het bestuursorgaan te laat is, tot een maximum van E 1.000


Aanleiding

Er wordt regelmatig veel te laat beslist op aanvragen voor een vergunning en op bezwaarschriften. Ondanks het feit dat de wettelijke termijnen helder en verplichtend zijn. De belangrijkste oorzaak is dat in de Awb voor de overheid geen sancties zijn opgenomen voor traagheid.


Voor burgers zijn er wèl zware sancties. Als ze één dag te laat zijn, worden ze vaak niet-ontvankelijk verklaard en zijn ze hun rechten kwijt. Daarnaast worden de leges en griffierechten steeds hoger. Ook in het algemeen vraagt de overheid steeds meer van de burgers. Het wordt dan ook tijd dat de wetgever ook de overheid sterker aanspreekt op haar plichten.


Het thema 'voortvarendheid' loopt al jaren als een rode draad door het werk van de Nationale Ombudsman (NO).
Uit het jaarverslag van 2001: 'Wanneer de jaarverslagen 1998, 1999 en 2000 naast elkaar worden gelegd, valt in het beeld dat de ombudsman van de overheid schetst vooral het gebrek aan voortvarendheid op. De overheid behoort de vaart erin te houden. Op dat punt worden burgers geregeld in hun verwachtingen teleurgesteld. Klachten over de duur van de behandeling van een brief, verzoek, aanvraag of bezwaarschrift staan bij de Nationale ombudsman steevast op de eerste plaats.'


Dat dit onderwerp sterk leeft blijkt ook uit een onderzoek van de Algemene Rekenkamer. Ook die heeft in 2003 een onderzoek uitgevoerd naar de naleving van wettelijke beslistermijnen; 'Beslistermijnen. Waar blijft de tijd.' Ook daaruit blijkt dat termijnoverschrijdingen hardnekkig zijn en op grote schaal blijven voortbestaan. Rechtvaardigingen daarvoor zijn niet tot nauwelijks gevonden. De AR vindt respect voor termijnen een kerntaak van de overheid.


Tijd dus - 10 jaar na de inwerkingtreding van de Awb - voor een boeteregeling voor trage overheidsinstanties. Dat is kennelijk het enige doeltreffender middel om ook de eigen verantwoordelijkheid van de overheid te prikkelen.


Feiten

In 2003 heeft de NO 10.518 klachten ontvangen. 38% van de klachten die leiden tot een eindoordeel gaan over voortvarendheid. Ongeveer de helft van de klachten die tussentijds worden afgedaan gaan ook over voortvarendheid. De NO meldt dan ook wederom: 'Gebrek aan voortvarendheid bij bestuursorganen vormt sinds het bestaan van de NO met afstand de meest voorkomende reden om bij de NO een klacht in te dienen.'


Tevens blijkt uit een algemeen onderzoek van de NO dat op dit moment slechts 3 ministeries een voldoende scoren als het gaat om de behandelingsduur van aanvragen; BZ, DEF en EZ.
Voor de behandelingsduur van bezwaarschriften scoren ook maar 2 ministeries een voldoende; AZ en FIN. En voor de behandelingsduur van klaagschriften 4; AZ, OCW, LNV en V&I.


Termijnen in de Algemene wet bestuursrecht

Op aanvragen moet in het algemeen worden beslist binnen 8 weken; op bezwaarschriften binnen 6 of 10 weken en de rechter beslist binnen 6 weken na de zitting. Klachten moeten binnen 6 of 10 weken worden afgehandeld. Bij administratief beroep moet er binnen 6, 10 of 16 weken worden beslist.


Toelichting indiener

'Uit onderzoek blijkt dat burgers eigenlijk best tevreden zijn over de lengte van de wettelijke termijnen. Maar, burgers die niet tijdig iets horen van die overheidsinstellingen en er dan over bellen, schrijven, mailen of wat dan ook, krijgen niet zelden het gevoel vast te lopen in de bureaucratie, van kastjes naar muren te worden gestuurd, het gevoel dat de ene ambtenaar of minister zich verschuilt achter de andere. Niemand lijkt verantwoordelijk. Dat is vaak om wanhopig van te worden.'
'Een financieel prikkeltje doet soms wonderen. Het is verrassend eenvoudig en zo goed als zeker effectief. En het moedigt in dit geval alleen maar aan tot wat toch al moest, namelijk voortvarend handelen. Burgers kunnen het ook opvatten als een steuntje in de rug, als een voorschot op eventuele kosten voor bellen, schrijven, mailen en een juridische procedure. Het zal ook de ergernis enigszins verzachten. We zijn nu 10 jaar bezig met de Awb en zonder sancties lukt het kennelijk niet.'
'En mooi meegenomen is dat het ook nog eens een stevige besparing op de begroting van de Nationale ombudsman is. Hij besteedt namelijk zeer veel van zijn tijd aan dit soort klachten. Als je de helft van deze klachten zou kunnen wegnemen, is dat een besparing van miljoenen. Nu moet dit Hoge College van Staat er vaak aan te pas komen om het bestuursorgaan te manen tot besluitvorming. Zonde van die dure tijd van de NO.'


Recente voorbeelden:

|Huurcommissies verwaarlozen taken (recent rapport NO)                |
|Huurcommissies doen 'onaanvaardbaar' lang over de behandeling van    |
|verzoekschriften aanvragen en verzetschriften. Dat constateert de    |
|Nationale Ombudsman, Roel Fernhout. Bij de wet is meestal geregeld   |
|dat verzoekschriften binnen vier maanden moeten worden afgehandeld.  |
|In de praktijk duurt dit een jaar tot bijna twee jaar. De ombudsman  |
|zegt dat de huurcommissies hun wettelijke taak schromelijk hebben    |
|verwaarloosd. Huurders en verhuurders moeten vaak meer dan een jaar  |
|wachten op een uitspraak over de redelijkheid van de huurprijs en    |
|meer dan anderhalf jaar op een uitspraak over servicekosten of een   |
|verhoging van de huurprijs.                                          |
|Als iemand het niet eens is met de uitspraak kan hij een             |
|verzetschrift indienen. De gemiddelde doorlooptijd bedraagt zes tot  |
|zeven maanden in plaats van zes weken wat als redelijk wordt         |
|beschouwd. De ontvangstbevestiging van een verzetschrift overschrijdt|
|doorgaans al de gestelde termijn.                                    |
|Wanneer een eerste keer huursubsidie wordt aangevraagd, vraagt het   |
|ministerie van VROM een verklaring aan bij de huurcommissie over de  |
|redelijkheid van de huurprijs. Binnen vier weken moet een dergelijke |
|verklaring zijn verstrekt. In bijna alle gevallen duurde dit langer  |
|dan een jaar.                                                        |
|De Ombudsman doet een aanbeveling aan minister Pieter van Geel van   |
|VROM en de huurcommissies om verdergaande maatregelen te treffen     |
|bovenop het plan van aanpak van de bewindsman. Uiterlijk per 1       |
|januari moeten de verzoekschriften binnen de gestelde termijn worden |
|afgedaan.                                                            |
|Gemeenten met burgerhandvest                                          |
|Een aantal gemeenten loopt vooruit met het handhaven van              |
|kwaliteitsnormen met betrekking tot de snelheid van dienstverlening   |
|aan burgers. Meestal gebeurt dat in de vorm van een burgerhandvest of |
|kwaliteitshandvest. Sommige gemeenten gaan verder en werken al in de  |
|geest van dit voorstel. Zij leggen zich financiële gevolgen op in het |
|geval van het overschrijden van de termijn, bijv. Maastricht en Haren |
|(Groningen). De 'boetepot' van Maastricht gaat naar een goed doel. In |
|Haren krijgt de benadeelde een geschenkbon ter waarde van E 12,50.    |
|Deventer anticipeert al (bron: Binnenlands Bestuur 16/8)             |
|De behandeling van bezwaarschriften duurt in Deventer twee keer      |
|langer dan toegestaan. Een beslissing op een bezwaarschrift laat     |
|momenteel negentien weken op zich wachten. De wettelijke termijn is  |
|maximaal tien weken, met een incidentele uitloop naar veertien weken.|
|                                                                     |
|De lange behandelingstijd komt doordat de gemeentelijke afdelingen er|
|niet in slagen binnen de gestelde termijn een verweerschrift op te   |
|stellen. Het aantal bezwaarschriften is fors toegenomen. In 2003     |
|behandelde Deventer 644 bezwaren, 130 meer dan het jaar daarvoor.    |
|Deventer is nu van plan de behandelingstijd in twee fasen terug te   |
|brengen naar tien weken. Vanaf 1 september 2004 moet de              |
|behandelingstijd veertien weken zijn. Verweerschriften worden dan    |
|binnen vijf weken (eenvoudige zaken) of acht weken (ingewikkelde     |
|zaken) opgesteld. Een jaar later wordt bekeken of deze termijnen     |
|verder kunnen worden verkort naar respectievelijk drie en zes weken. |
|Probleem zo ernstig dat er al speciale cursussen voor worden gegeven |
|Remedies en schadevergoeding bij bestuurlijke traagheid.             |
|Het uitblijven c.q. niet tijdig nemen van besluiten kan grote schade |
|ten gevolge hebben. Wat zijn de (on)mogelijkheden? Datum en tijd: 1  |
|juni 2004, 9:45-17:15 uur Plaats: OSR, Utrecht Prijs: E 425,-        |
|inclusief studiemateriaal en lunch. Doelgroep: advocaten en          |
|praktijkjuristen met een redelijke basiskennis van het bestuursrecht |
|Type cursus: kennisoverdracht met behandeling van casus en           |
|praktijkvragen.                                                      |


---- --