Persbericht Wageningen Universiteit, nr. 078, 27 augustus 2004
EMBARGO tot 8 september 2004, 19.00 uur
Lachduif gebruikt supersnelle spieren om te koeren
Lachduiven blijken over hooggespecialiseerde, supersnelle spieren te beschikken die een actieve rol spelen bij het reguleren van hun zang. Die spieren trekken zich binnen 10 miliseconden samen en kunnen dan ook nog weer deels ontspannen. Dat blijkt uit een artikel dat deze week in het gezaghebbende wetenschappelijke tijdschrift Nature verschijnt van de hand van een aantal wetenschappers van Wageningen Universiteit en één van de University of Utah in Salt Lake City. De onderzoekers veronderstellen dat duiven nog een relatief simpele zang hebben en dat zangvogels spieren hebben die de spieren van duiven zelfs overtreffen in contractiesnelheid.
Vogels maken geen geluid met het strottenhoofd (of larynx) zoals mensen, maar met behulp van trillende lippen en membranen in de syrinx, het vocale orgaan dat uniek is voor vogels. Ir. Coen Elemans, onderzoeker bij de leerstoelgroep Experimentele zoölogie van Wageningen Universiteit, en zijn collega's ontdekten supersnelle spieren in de syrinx die tot nu toe alleen nog maar aangetroffen in zeer gespecialiseerde organen, zoals in de staart van ratelslangen. Als deze gespecialiseerde spieren ook de zang van zangvogels sturen, zijn ze veel algemener dan tot nu toe werd aangenomen.
De Wageningse en Amerikaanse onderzoekers toonden met gelijktijdige metingen van spieractiviteit en geluid in koerende lachduiven (Streptopelia risoria) aan dat de spieren actief zijn wanneer de vogels geluid maken tijdens de snelle pulsen van de tril en niet tijdens de stille intervallen. Contractie van deze spieren zet het geluid dus aan en niet uit zoals tot nu toe gedacht werd.
Het snelle aan- en uitschakelen van het geluid tijdens de tril in de koer van lachduiven kan niet gestuurd worden met normale spieren omdat deze niet snel genoeg zijn. De enige spieren die dit wel kunnen zonder vermoeid te raken vallen in de klasse van de zogenaamde supersnelle aërobe spieren, de snelste spieren die nu bekend zijn. Met metingen aan geïsoleerde spieren toonden de onderzoekers aan dat de syrinx spieren inderdaad supersnel zijn; ze contraheren in minder dan 10 milliseconden.
Wageningen Universiteit