Begroting 2005 Amsterdam: college stelt ambitieniveau bij
14 september 2004 - Corine Lindhout
Het college van B&W van Amsterdam heeft de besluitvorming over de
voorstellen voor de begroting 2005 afgerond. Door de tegenvallende
economie, Rijksbezuinigingen en diverse financiële tegenvallers is er
fors minder geld te besteden dan tot nu toe werd aangenomen. Het
college heeft een aantal moeilijke keuzes moeten maken om het geld zo
goed mogelijk te verdelen. De accenten worden gelegd op:
armoedebeleid, zorg, jeugdbeleid en serviceverlening aan de
Amsterdammer. Het college stelt naar tevredenheid daarbij vast, dat de
uitvoering van het Programakkoord goed op koers ligt.
Wethouder Financiën Frits Huffnagel: "Amsterdam heeft te maken met
forse tegenvallers. Het financiële plaatje van de gemeente is somber
te noemen. Dit is één van de moeilijkste begrotingen in jaren. Er is
geen geld voor alle wensen van het college en de gemeenteraad. Voor
nieuw beleid zijn extra ombuigingen nodig. Daarom doet het college een
voorstel om het geld zo goed en zo efficiënt mogelijk te verdelen.
Pijnlijke keuzes zijn daarbij onvermijdelijk".
Gemeentebegroting op hoofdlijnen
Amsterdam geeft in 2005 ruim EUR 5 miljard uit. Dat geld komt voor een
belangrijk deel van het Rijk. De algemene uitkering uit het
Gemeentefonds bedraagt EUR 1,0 miljard. Voor onderwijs, jeugdbeleid,
openbaar vervoer, verkeer en infrastructuur, zorg, stedelijke
ontwikkeling, economie, veiligheid en sociale zaken ontvangt de
gemeente Rijksuitkeringen. Bij elkaar is dit een totaalbedrag van
zo'n EUR 1,4 miljard, waarvan EUR 800 miljoen betrekking heeft op
bijstandsuitkeringen en arbeidsbemiddeling.
Gemeentelijke bedrijven, zoals het GVB, het Gemeentelijk Havenbedrijf
(GHA), het Ontwikkelingsbedrijf Gemeente Amsterdam (OGA) en
Gemeentewaterleidingen Amsterdam (GWA) hebben een totale omzet van EUR
0,8 miljard en leveren per saldo een positieve bijdrage van EUR 75
miljoen aan de begroting. Uit de heffing van belastingen, leges,
tarieven en parkeergelden krijgt Amsterdam EUR 400 miljoen. Overige
inkomsten, zoals rente en aflossingen van door de gemeente verstrekte
geldleningen en diverse kleine inkomstenposten van diensttakken,
vormen samen een bedrag van EUR 0,8 miljard.
Veel uitgaven staan vast en zijn niet of nauwelijks te beïnvloeden. De
begrotingsbesprekingen spitsen zich dan ook toe op de besteding van de
extra gelden. Aangezien er dit jaar weinig geld is, stond meer dan in
andere jaren centraal waar het geld vandaan komt voor bestedingen die
we wel willen doen. Dit geld moest worden gezocht om aan de
prioriteiten van het Programakkoord en andere wensen van het college
en de gemeenteraad te voldoen. Ondanks het feit dat de begroting één
van de moeilijkste was in jaren, en het college een aantal problemen
heeft moeten oplossen, is het toch gelukt om aan alle prioriteiten van
het Programakkoord invulling te geven. Ook heeft het college nog een
aantal andere aanvragen kunnen honoreren.
Financiën staan onder druk
De lopende begroting geeft een fors negatief beeld te zien. Het Rijk
heeft besloten tot een omvangrijk aanvullend bezuinigingspakket naar
aanleiding van het (te grote) tekort van de Europees Monetaire Unie.
Bovendien zijn er nog aanvullende Rijksbezuinigingen in voorbereiding
die naar verwachting pas in de loop van oktober bekend zullen worden.
Dit zal in de vorm van een korting op de algemene uitkering
doorwerken. Het Gemeentefonds wordt voor het jaar 2004 al aanzienlijk
gekort: EUR 35 miljoen, waarvan een substantieel deel structureel zal
doorwerken.
Verder is in de voorjaarsnota rekening gehouden met een incidenteel
overschot op de Wet Werk en Bijstand van EUR 44 miljoen. De Tweede
Kamer heeft echter in de laatste vergadering voor het zomerreces
besloten tot een ander verdeelmodel voor het landelijke
bijstandsbudget. Dit leidt tot een forse neerwaartse bijstelling van
EUR 36 miljoen (een verlaging van EUR 44 miljoen naar EUR 8 miljoen).
Vorig jaar is besloten tot een omvangrijke ombuigingsoperatie van EUR
25 miljoen in 2005. Dit jaar is er nog EUR 15 miljoen bovenop gekomen;
wat een totaal geeft van EUR 40 miljoen in 2005.
Ook andere onderdelen van de begroting laten bij ongewijzigd beleid
een negatieve ontwikkeling zien. Dit geldt onder meer voor de
grondopbrengsten van het OGA (EUR 8 miljoen), de lagere
belastingopbrengsten, waaronder OZB en toeristenbelasting (EUR 4
miljoen) en het nadelig saldo van de Rokingroep (EUR 2 miljoen) ten
opzichte van de voorjaarsnota.
Hiertegenover staat een meevaller bij het GHA van EUR 5 miljoen.
Als ombuiging op de gemeentelijke organisatie is vorig jaar een
totaalbedrag van EUR 30 miljoen ingeboekt. Hiervan heeft EUR 9 miljoen
netto betrekking op 2005. Het college realiseert deze ombuiging door
een verbeterde inkoopfunctie van diverse diensttakken en door betere
samenwerking tussen diensttakken.
Armoedebeleid
In het voorstel van het college is EUR 14,8 miljoen opgenomen voor de
bestrijding van armoede. Zo moet het effect van de bezuinigingen op de
Rijksbijdragen opgevangen worden. Het college hecht veel belang aan
het armoedebeleid en dan met name aan jongeren die in een
armoedesituatie opgroeien. Volgens de dienst Onderzoek en Statistiek
zijn er in Amsterdam 39.080 kinderen die geconcentreerd in een aantal
wijken onder de armoedegrens leven. Van de EUR 14,8 miljoen heeft het
college EUR 2,8 miljoen bestemd voor deze kinderen. Daarnaast wordt er
EUR 2 miljoen verschoven van het woonlastenfonds en draagt de
burgemeester vanuit de portefeuille Openbare Orde en Veiligheid EUR
200.000 bij. In totaal is er een bedrag EUR 5 miljoen vrijgemaakt voor
een fonds dat een bijdrage gaat leveren aan de kosten die gemoeid zijn
met schoolboeken, openbaar vervoer, computers en internetverbindingen
en deelname aan sport en cultuur. Dit project zal van start gaan onder
de noemer `39080'.
Belangrijkste begrotingsvoorstellen per sector
Openbare Orde en Veiligheid
Voor een veiliger Amsterdam trekt het college in 2005 in totaal een
extra bedrag van bijna EUR 8 miljoen uit. Het programma `Harde Kern
Jeugd' dat zich onder andere bezig houdt met het ontwikkelen van
nieuwe trajecten voor criminele jongeren met meervoudige
psychiatrische problematiek krijgt EUR 2,375 miljoen. Er worden
plannen opgesteld voor de bestrijding van rampen bij LPG-stations (
EUR 50.000).
Het jaar 2005 kent een aantal grootse, niet jaarlijks terugkerende
evenementen, zoals Sail en het jubileum van de Koningin. Het fenomeen
`crowd control' en aanvullende veiligheidsmaatregelen bij dergelijke
bijeenkomsten zijn redelijk in beeld. Het college heeft hier bedragen
ter beschikking gesteld van respectievelijk EUR 400.000 en EUR
200.000.
Het college heeft geen geld uitgetrokken voor de aanpassing van de
duikopleiding bij de Brandweer Amsterdam.
Werk en Inkomen
In de begroting gaat Dienst Werk en Inkomen (DWI) er van uit dat in
totaal EUR 15,8 miljoen aan inkomsten gerelateerd aan werk kunnen
worden gerealiseerd. De huisvesting van de DWI kan door de recente
ontwikkelingen waarschijnlijk goedkoper worden verkregen dan in het
huisvestingsplan van de DWI wordt verondersteld. Dit leidt tot een
financiële meevaller van EUR 0,8 miljoen.
Op het budget Ruimbaan voor Werk zal EUR 2 miljoen worden bezuinigd.
Ruimbaan voor Werk is gericht op het creëren van reguliere arbeid, met
name in het lage segment van de arbeidsmarkt. De projecten die uit
deze post worden gefinancierd bevinden zich in de portefeuilles van de
wethouder Werk, Ahmed Aboutaleb, en wethouder EZ, Frits Huffnagel. Het
college zal zich inspannen om de projecten die nu uit het budget
Ruimbaan voor Werk worden gefinancierd, te betalen uit Europese
gelden, zodat het voorzieningenniveau in de stad op peil kan blijven.
Zorg
Het college legt de accenten op het verslavingsbeleid en het voorkomen
van problemen in de stedelijke crisisopvang. Om aan de toenemende
hulpvraag en gestegen aantal cliënten in de crisisopvang te voldoen,
moet er meer personeel worden ingezet. Hiervoor is een bedrag van EUR
250.000 ter beschikking gesteld. Extra geld wordt ook besteed aan de
opening van een tweede voorziening voor drugsverslaafden in Zuidoost
(EUR 310.000), de mobiliteit van ouderen en gehandicapten (EUR
700.000) en de versterking van de maatschappelijke opvang (EUR
500.000).
Minder geld wordt beschikbaar gesteld voor zogeheten `praatgroepen',
zoals de patiënten/consumentenorganisaties (EUR 200.000).
Educatie, Jeugd en Diversiteit
Het college hecht veel waarde aan de intensivering van het
jeugdbeleid. Hiervoor is een bedrag van EUR 5 miljoen euro
gereserveerd. Dit geld zal worden ingezet voor activiteiten op het
terrein van risicojongeren en jeugd en veiligheid.
Geïnvesteerd wordt in een Multifunctioneel Centrum Zeeburg (EUR
160.000), Veiligheid in en om de School (EUR 1 miljoen), Nieuwe
Perspectieven voor jonge Jeugd Nieuw West (EUR 630.000) en de
nieuwbouw van de Openbare Bibliotheek Amsterdam ( EUR 7,4 miljoen).
In de begroting van 2003 is een structurele prioriteit beschikbaar
gesteld voor het oplossen van het personeelstekort in de collectieve
sector. Door de huidige situatie op de arbeidsmarkt zijn de problemen
nu minder dan verwacht. Zowel in 2005 als in 2006 zal een bedrag van
EUR 0,5 miljoen omgebogen worden.
Voor risicojongeren (o.a. cultuureducatietrajecten, tienermoeders,
Brede Educatie) wordt een bedrag ter beschikking gesteld van EUR 2,075
miljoen.
Het college stelt voor de ambitie op het terrein van taalcursussen aan
oudkomers bij te stellen; dit als gevolg van lagere Rijksbijdragen.
Verkeer en Infrastructuur
Voor de financiering van de metrowachten in het openbaar vervoer is
een bedrag opgenomen van EUR 3 miljoen. Voor de kosten van
omgevingsmanagement wordt bij Stadsregie een bedrag van EUR 500.000
ter beschikking gesteld. Op het Centraal Station zal een fietspassage
worden gerealiseerd. Hiervoor is een bedrag van EUR 11 miljoen
gereserveerd uit het Mobiliteitsfonds.
Voor de versterking van de economische positie van Amsterdam is de
aanleg van het glasvezelnetwerk gewenst. Hier wordt EUR 1,5 miljoen
voor uitgetrokken. De verkeersveiligheid wordt verbeterd en de aanpak
van de `black spots' gaat door. Voor de daling van het aantal
fietsendiefstallen wordt EUR 573.000 ingezet.
Het college heeft ingestemd met het opheffen van de Distelveerweg. Dit
levert een besparing op van EUR 1,4 miljoen. Ook stelt het college
voor om de Opstapper op te heffen. Dit levert Amsterdam een bedrag op
van EUR 1 miljoen.
Economie en Haven
Voor de versterking van de concurrentiepositie van de Zeehavens
Amsterdam is een bedrag vrijgemaakt van EUR 490.000. Om de promotie
van Amsterdam en regio in het buitenland te bevorderen wordt er voor
city marketing een éénmalig bedrag uitgetrokken van EUR 500.000 (I
amsterdam).
Er wordt in de portefeuille EZ een half miljoen bezuinigd op projecten
die worden betaald uit de gelden van het Investeringsbudget Stedelijke
Vernieuwing (ISV).
Het college heeft geen geld toegekend voor de aanleg van een kade bij
de Passenger Terminal Amsterdam, waar de bussen kunnen parkeren ten
behoeve van de cruiseschepen, omdat er in 2005 een tijdelijke
oplossing is.
Openbare Ruimte en Groen
Het college heeft ervoor gekozen om de bouw van een nieuw dierenasiel
aan de Ookmeerweg voor de opvang van zwerfdieren financieel te
ondersteunen. Hiervoor is een bedrag van EUR 4 miljoen gereserveerd.
Ook wordt een bedrag ter beschikking gesteld van EUR 1,88 miljoen voor
de renovatie van het Vondelpark, de Nieuwe Oosterbegraafplaats,
Frankendael en regionale groenprojecten.
Het college ziet af van een extra impuls voor de stadsdelen ten
behoeve van het versneld uitvoeren van projecten in de openbare ruimte
(EUR 4,8 miljoen).
Cultuur en educatie
In het concept-Kunstenplan is de ombuigingstaakstelling van EUR 4,4
miljoen volledig verwerkt. Het Kunstenplan 2005-2008 zal buiten
beschouwing worden gelaten bij de inventarisatie van de aanvullende
ombuigingen voor 2005 en 2006.
Voor de professionalisering van Salto wordt een bedrag van EUR 200.000
opgenomen. Voor de Amsterdamse tv-zender AT5, stelt het college een
bedrag ter beschikking van EUR 1,8 miljoen euro.
Het college stelt voor om geen extra geld te geven voor het onderhoud
van Cultuurgebouwen. Het Theater voor Cosmic wordt bij de begroting
buiten beschouwing gelaten, deze is reeds opgenomen in het
Kunstenplan.
Stedelijke vernieuwing en volkshuisvesting
Voor het vlottrekken van (woning)bouwprojecten door het omzetten van
koop in huur heeft het college een bedrag van EUR 7 miljoen
gereserveerd. In 2005 wordt uit het ISV EUR 74 miljoen verdeeld; dit
bedrag is fors minder dan in de voorgaande jaren (in 2004: EUR 120
miljoen). De belangrijkste bestedingsrichtingen van het ISV zijn: de
stadsdelen (EUR 25 miljoen), projectvoorbereidingskosten (EUR 11
miljoen), monumentenzorg (EUR 5 miljoen) en bodemsanering van
woningbouwlocaties en bedrijventerreinen (EUR 6 miljoen).
Het budget voor Regionaal werk van de dienst Ruimtelijke Ordening
wordt verlaagd met EUR 100.000. Ook het budget voor de bodemsanering
van de Zuidergasfabriek wordt gehalveerd. Hiervoor is nu EUR 500.000
beschikbaar. Het in de begroting van de dienst Wonen opgenomen bedrag
voor het Amsterdams Steunpunt Wonen wordt structureel met EUR 50.000
verlaagd.
Milieu en sport
Het college wil EUR 400.000 beschikbaar stellen waardoor onder meer
bijdragen gegeven kunnen worden aan het WK rolstoelbasketbal, WK
roeien voor junioren, WK roeien onder de 23 en het WK honkbal; deze
evenementen worden benut om deze takken van sport ook in de breedte te
stimuleren. Verder wordt geïnvesteerd in achterstallig onderhoud van
het Amsterdamse Bos (EUR 675.000) en krijgt Artis een bijdrage voor
de transformatie tot een concurrerende dierentuin (EUR 250.000). Voor
maatregelen tegen verkeerslawaai wordt EUR 3,4 miljoen vrijgemaakt.
De aanvragen voor diverse investeringen in de Amsterdamse Bos Camping
(EUR 115.000) en de eenmalige startbijdrage voor een nieuwe opleiding
aan het Johan Cruyff College (EUR 50.000) zijn niet opgenomen in de
voorstellen.
Bestuur & Concern
Voor het 25-jarig regeringsjubileum van de koningin en het 350-jarig
bestaan van het voormalige Amsterdamse stadhuis, tegenwoordig het
Paleis op de Dam, is EUR 1 miljoen beschikbaar gesteld. Ook voor
elektronisch stemmen is een bedrag gereserveerd van EUR 0,4 miljoen.
Hierdoor verbetert de efficiency en wordt een snelle voorlopige
uitslag bewerkstelligd (15 minuten na sluiting stembureau's).
In het voorstel is een startbudget opgenomen voor een stedelijk
Contact Center voor alle diensten, waaraan ook de stadsdelen mee
kunnen doen. Het streven is op 1 januari 2006 veertien diensten op dit
systeem te hebben aangesloten ten dienste van de serviceverlening aan
de Amsterdammer. Voor het realiseren hiervan is in 2005 een bedrag van
EUR 4,5 miljoen voor het Contact Center gereserveerd.
Stadsdeelfinanciën
De stadsdelen worden ontzien in de plannen van het college. Wel hebben
de stadsdelen te maken met doorwerkende gevolgen van bijvoorbeeld de
lagere uitkering uit het Gemeentefonds. Dit volgens het principe:
samen de trap op, samen de trap af. De stadsdelen krijgen in 2005 uit
het Stadsdeelfonds een structurele uitkering van EUR 514 miljoen.
Verder krijgen de stadsdelen de in het programakkoord afgesproken
tweede tranche van EUR 9 miljoen. En een aandeel van EUR 26 miljoen in
de vrijgevallen opbrengst uit de UNA verkoop. Door deze incidentele
prioriteiten krijgen de stadsdelen in 2005 een bedrag van circa EUR
548 miljoen, wat hoger is dan het bedrag van 2004 (EUR 537 miljoen).
Een lichte daling ligt in het verschiet voor het jaar 2006.
Belastingen en tarieven
Op de tarieven voor de OZB wordt een inflatiecorrectie van 0,5 %
toegepast . De hondenbelasting wordt verhoogd met 25%. Het tarief
wordt daardoor EUR 91,80 per hond, nog altijd minder dan het tarief in
Rotterdam, daar is het tarief EUR 106,39 per hond, oplopend tot EUR
168,59 voor de derde hond. Dit levert een meeropbrengst van EUR
378.000 op. Het rioolrecht blijft ongewijzigd (EUR 107,49), terwijl
het tarief voor water licht daalt. De vermakelijkheidsbelasting
(rondvaartboten) wordt verhoogd met EUR 0.05.
Begrotingsbehandeling door de gemeenteraad
De begroting is in drukproef op 4 oktober beschikbaar voor de
gemeenteraad. Op 15 oktober is de officiële publicatie van de
begrotingsboeken. De raadscommissies bespreken de begroting eind
oktober, waarna op 3 november de algemene en financiële beschouwingen
in de gemeenteraad volgen. Daarna verwerkt het college de reacties en
moties in preadviezen, die op 26 november worden gepubliceerd. Hierna
volgt de tweede commissiebehandeling. Tot slot volgen de afrondende
debatten (slotbeschouwingen) op 15 en 16 december, waarna de begroting
definitief wordt vastgesteld.
Pb-154
© Gemeente Amsterdam
Gemeente Amsterdam