Partij van de Arbeid


Stafdienst Voorlichting telefoonnummer 070-3183040


Den Haag, 14 september 2004


Bijdrage van Mariëtte Hamer (PvdA) aan het plenaire debat inzake personele uitgaven aan topambtenaren op het ministerie van OCW


Voorzitter,


Het onderwijs is de verliezer zo begon ik het debat over het interview dat leidde tot het aftreden van Annet Nijs. Zo kan ik vandaag wel weer beginnen.


Verloren vertrouwen


Voorzitter, vandaag staan er zo n 300.000 leerkrachten voor de klas. Zij vragen zich af hoe het mogelijk is dat alle topambtenaren het maandsalaris van een gemiddelde leerkracht als extra bonus ontvingen voor goed functioneren?


Op dit moment verliezen vele onderwijzers door de bezuinigingen hun baan. Leerkrachten kunnen aan de kinderen niet het onderwijs geven dat zij willen geven. Er is al jaren veel kritiek op de regeldruk van OCW. En ondertussen blijkt dat juist op OCW bij het verstrekken van salarissen en bonussen veel, te veel overtredingen van de wet zijn geweest. Hoe gaat de Minister dit aan het onderwijsveld uitleggen?


Stoppen met een beleid van gedogen in plaats van handhaven.


Het kabinet heeft de mond vol over handhaving van regels en wetten. Op OCW is er echter vlak onder het oog van de Minister van Onderwijs veelvuldig, regelmatig en ongemotiveerd afgeweken van de regels. Terwijl lagere ambtenaren voor de rechter zijn gesleept, spreekt de minister in termen van we gaan ons leven beteren .


Of en welke consequenties hieruit worden getrokken blijft volstrekt onhelder. Wordt er ook teruggevorderd? Worden verantwoordelijke ambtenaren aangesproken en aangepakt? Of zijn ze ondertussen met een mooie regeling vertrokken?


Hoe weet de minister zo zeker dat er bij de 61 onrechtmatigheden geen fraude is gepleegd? De rekenkamer doet immers geen fraudeonderzoek.


Bij de dossiers zijn toch een hoop vragen te stellen:
* Hoe krijgen twee mensen (of was het er 1) het voor elkaar om 54.000 euro aan taxikosten te verrijden?
* Hoe kunnen declaraties zijn goedgekeurd, als ze niet door bevoegden zijn getekend? Is dat geen fraude?
* Hoe zit het met de stapeling van zaken in de dossiers?
* Welke kosten waren er eigenlijk gemoeid met de ontslagdossiers en het opvullen van de pensioenhiaten? Mocht deze trucs allemaal wel?


Wij willen dat hier door de minister zelf snel naar wordt gekeken, dat zij forensisch onderzoek doet en dat de Kamer wordt gerapporteerd.


Ogen open


Hoe kon dit zich aan het oog van de minister ontrekken? Hoe kon zij bijvoorbeeld niet op de hoogte zijn van de collectief verstrekte hogere bonus aan alle topambtenaren, nota bene in afwijking was van de eigen regelgeving? En dat terwijl de bestuurscultuur van OCW al onder vuur lag. En wat moeten wij aan met de Nijs-monoloog die vorige week door haar SG werd opgevoerd: hij zei dat hij niet anders kan dan afwijken van de wet, maar hij bedoelde het niet? Wat heeft het ministerie toch met dit soort beeldvorming?


Waarom is hij niet allang naar de andere SG s gestapt om tot standaards te komen en deze problemen aan te pakken.


Een einde aan de incidenten.


Tijdens Balkende 1 presenteerde de Minister al pakken papier met verbeteracties. Vervolgens riep zij dat zij ging: praten, praten, praten . Wat leverde dat allemaal op? En ook het nu aangeboden pakket maatregelen biedt voor ons veel te veel openingen om op dezelfde voet verder te gaan. Wij willen van de minister luid en duidelijk weten of er zich geen nieuwe incidenten meer zullen voordoen. En wij willen ook weten waar de minister zich nu precies verantwoordelijk voor voelt:
* Toen er een leerkracht werd neergeschoten, werd de bal in eerste instantie bij de schoolleiders neergelegd;
* Toen de HBO-fraude werd onderzocht, waren het de hogescholen die het hadden gedaan;
* Toen er discussie was over de herhuisvestingskosten van de bewindslieden, had de pers het opgeblazen.
* En nu, nu ligt het aan de concurrentieslag die door andere departementen wordt geleverd.
Zo treft OCW geen blaam: de ambtenaren hoeven niet weg, de leidinggevenden hoeven niet weg, de minister wist van niets. Er is nooit iemand schuldig.


Geloofwaardigheid herwinnen


Van het onderwijs wordt een gigantische omslag gevraagd naar meer autonomie, het afleggen van rekenschap en het nemen van verantwoordelijkheid. Het departement had toch al lang het goede voorbeeld moeten geven? Maar de minister is tot nu toe achtervolgd door het ene incident na het andere. Zij verliest steeds meer bestuurskracht. Hoe is zij in staat in de huidige situatie adequaat leiding te geven? Ik ben benieuwd naar het eigen oordeel van de minister hierover.


Tweede termijn:


wil een motie indienen met als strekking dat

* er teveel is misgegaan,

* de minister tot nu toe niet adequaat heeft gereageerd,
* de komende tijd zich geen nieuwe incidenten meer mogen voordoen,
* de kamer voor het einde van het jaar een sluitende rapportage van de minister krijgt waaruit blijkt dat de bezoldigingsregels binnen OCW worden toegepast en dat waar nodig reeds genomen besluiten zijn teruggedraaid.


De geloofwaardigheid van de Minister voor het onderwijsveld zal wat mij betreft volledig afhangen van de wijze waarop zij deze laatste crisis in haar ministerschap weet te bezweren.