Universiteit van Tilburg

Oratie hoogleraar internationaal sociaal zekerheidsrecht Frans Pennings

Nieuwe WAO kan niet zonder garanties voor slachtoffers beroepsongevallen

De WAO-plannen van het kabinet Balkenende staan op gespannen voet met internationale verdragen over sociale zekerheid. Om dit probleem op te lossen dient de regering in ieder geval een betere voorziening treffen voor arbeidsongeschikten ten gevolge van een bedrijfsongeval of beroepsziekte. Dit stelt prof.mr. Frans Pennings in zijn oratie 'Nederland Gidsland?' op vrijdag 17 september.

Nederland heeft een aantal verdragen van de Internationale Arbeidsorganisatie (IAO) geratificeerd. In deze verdragen zijn minimumnormen voor sociale regelingen voor arbeiders vastgelegd. Soms leveren deze internationale verdragen echter conflicten op met de nationale wetgeving, met name wanneer bestaande regelingen versoberd worden. Dit is bijvoorbeeld ook het geval met de voorgestelde nieuwe wet die de WAO gaat vervangen. Om binnen de IAO-regels te blijven dient het kabinet slachtoffers van arbeidsongevallen en beroepsziekten beter te beschermen dan zij nu van plan is, aldus de Tilburgse hoogleraar Frans Pennings. "Want Nederland mag zijn stelsel niet zo sterk uitkleden dat niet meer voldaan wordt aan de norm die in de internationale gemeenschap algemeen gedeeld wordt". Het conflict draait om IAO-verdrag nr. 121. Volgens dit verdrag mogen er geen referte-eisen worden gesteld aan personen die een beroep doen op een arbeidsongeschiktheidsuitkering ten gevolge van een arbeidsongeval of beroepsziekte. Referte-eisen zijn voorwaarden voor het verkrijgen van de uitkering zoals een minimum aantal jaren aan dienstverband of een minimum percentage van arbeidsongeschiktheid. Omdat de Nederlandse WAO geen onderscheid maakt naar oorzaak van de arbeidsongeschiktheid, zullen ook voor de slachtoffers van een arbeidsongeval of beroepsziekten strenge referte-eisen gaan gelden. Invoering van een Extra garantieregeling voor beroepsrisico's (Egb) is daarom nodig.
Het is overigens niet de eerste keer dat IAO-verdragen in strijd blijken met nieuwe nationale regelingen. Pennings geeft in zijn oratie een overzicht van de conflicten waaronder o.a. de nabestaandenwet, de eigenbijdragenregeling bij kraamzorg en de export van toeslagen naar Turkije. In verband met het laatste conflict behandelt de Eerste Kamer op dit moment de opzegging van een IAO-verdrag. De jurisprudentie op dit terrein is verwarrend. Een enkele keer achtte de rechter een aanspraak op een IAO-verdrag mogelijk, maar veelal gaat het de rechter te ver om een wettelijke regeling buiten toepassing te verklaren, ondanks vaststelling van tegenstrijdigheid. In dit soort situaties pleit Pennings voor het stellen van een termijn waarbinnen de wetgever de nationale regeling dient aan te passen.

Toekomst
Tweemaal is er door een minister een poging gedaan een IAO-verdrag op te zeggen om de eigen plannen zonder conflict te kunnen uitvoeren. Beide keren hield de Tweede Kamer dit tegen. "Juist in verband met de toenemende globalisering zijn de normverdragen van belang", schrijft Pennings. "Globalisering leidt tot meer concurrentie, waarbij het risico bestaat dat de competitie mede wordt gevoerd door sociale normen te verlagen. Bovendien bieden de internationale verdragen ook in Nederland bescherming tegen overhaaste hervormingen." Kritiek op de IAO-verdragen zoals verouderde bepalingen en ouderwetse terminologie mag niet leiden tot verwaarlozing van de verdragen, maar moet de regering doen inzetten voor modernisering van de IAO-verdragen.

Frans Pennings (1957) studeerde Nederlands en Nederlands recht in Utrecht en promoveerde aan de universiteit aldaar in 1990. Hij werkte als onderzoeker in Utrecht en in Tilburg. In 1995 werd hij universitair hoofddocent in Tilburg; per 1 januari 2003 bezet hij daar de bijzondere leerstoel Internationaal sociaal zekerheidsrecht bij het departement Sociaal recht en Sociale politiek. De leerstoel is ingesteld door de stichting mr. H.P.L.C. de Kruijff-fonds. Pennings is tevens deeltijdhoogleraar Europees en vergelijkend sociale zekerheidsrecht aan de Universiteit van Utrecht.

Noot voor de pers
Prof.mr. F.J.L. (Frans) Pennings spreekt zijn intreerede 'De betekenis van internationale normen voor de Nederlandse sociale zekerheid' uit op vrijdag 17 september om 16.15 uur in de aula van de Universiteit van Tilburg, Warandelaan2 te Tilburg. Media-exemplaren van de oratie zijn op te vragen bij de afdeling voorlichting van de universiteit, tel: 013 4662000, e-mail: voorlichting@uvt.nl. Frans Pennings is bereikbaar via tel: 013 466 2157, e-mail: f.j.l.pennings@uvt.nl. Informatie over UvT-wetenschappers vindt u op www.uvt.nl/webwijs/. Persberichten van de UvT: www.uvt.nl/persberichten.

Laatst gewijzigd: donderdag 16 september 2004
Contact
E-mail: P.H.C.Siebers