Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer
17-9-2004
Voor 23 van de 56 aandachtswijken zijn tot nu toe prestatieafspraken
gemaakt tussen de gemeente en de lokale (markt)partijen, zoals
woningcorporaties. Dit is een belangrijke stap voor de noodzakelijke
differentiatie van de woningvoorraad in deze wijken. Naar verwachting
zijn aan het eind van dit jaar voor vrijwel alle wijken de
prestatieafspraken ondertekend. Het is niet uitgesloten dat wijken
waarvoor aan het eind van het jaar nog geen concrete afspraken liggen
of waar niet op een andere manier versnelling is veiliggesteld, worden
uitgesloten van de 56-wijken- aanpak. Dit schrijft minister Dekker van
VROM in een brief aan de Tweede Kamer over de voortgang van het
Actieprogramma Herstructurering.
Meer tempo
Het Actieprogramma Herstructurering heeft als doel meer tempo te
brengen in de aanpak en uitvoering van herstructurering van 56 wijken
die liggen in de vier grote en 26 middelgrote gemeenten. Het gaat bij
deze wijken samen om meer dan één miljoen mensen in bijna 540.000
woningen. De vaak eenzijdige woningvoorraad van kleine en goedkope
huurwoningen heeft geleid tot een eenzijdige bevolkingsopbouw met een
groot percentage kansarmen. Daardoor staat de leefbaarheid in de zin
van gebrek aan sociale samenhang, overlast en onveiligheid onder druk.
Door middel van herstructurering komt er in deze wijken een meer
gedifferentieerd woningaanbod en worden bijvoorbeeld de winkels,
pleinen, straten en groenvoorzieningen vernieuwd of verbeterd. Daarmee
wordt niet alleen voorkomen dat - zoals dat decennia het geval was -
de midden - en hogere inkomensgroepen elders gaan wonen, maar wordt
het leefklimaat ook voor de lagere inkomensgroepen verbeterd.
Een en ander moet wel gebeuren in goede samenspraak met de bewoners en
andere partijen in de wijk. Zo moeten er voldoende goede woningen
overblijven voor de mensen met een smalle beurs, er moeten goede
afspraken met bewoners zijn over herhuisvesting en
verhuiskostenvergoeding, en een eventuele terugkeer naar de wijk na
het herstructureringsproces.
Differentiatie
Een globale inventarisatie van de gemeentelijke plannen in alle 56
wijken laat zien dat daar circa 540.000 woningen staan. Daar worden
ongeveer 115.000 nieuwe, vaak duurdere huur- en koopwoningen
bijgebouwd, waartoe circa 95.000 woningen moeten worden gesloopt. Deze
verdichting is mogelijk omdat deze vroeg- naoorlogse wijken over het
algemeen zeer ruim zijn opgezet. Maar in sommige wijken vindt ook
verdunning plaats door de aanleg van ruime groenvoorzieningen. De
nieuwbouw bestaat voor een belangrijk deel uit koopwoningen (60%) en
duurdere huurwoningen(30%). De minister noemt in haar brief als goede
voorbeelden de prestatieafspraken over Alkmaar Overdie en
Schermereiland, Helmond Binnenstad en over de nog resterende plannen
voor Amsterdam Zuidoost, waar inhoud, tempo en financiële aspecten
goed in terug komen.
Sociaal-fysieke maatregelen
In bijna alle wijken is er veel aandacht voor sociale en fysieke
maatregelen. Het gaat dan bijvoorbeeld om een brede school,
jongerenvoorzieningen, wijk-en buurtparken, nieuwe speelvoorzieningen,
woon-zorgvoorzieningen en inrichting en beheer van de openbare ruimte
met het oog op veiligheid. Maar ook de extra inzet van huismeesters,
buurtcoördinatie, maatschappelijke opvang en begeleiding van bewoners.
Vaak komen ook economische maatregelen in de afspraken aan de orde,
zoals het weer op peil brengen van de lokale winkelvoorzieningen. Soms
wordt de aanpak van de wijk ondersteund door het imago van de wijk op
te vijzelen. In de Arnhemse wijk Malburgen lijkt dit succesvol.
Rol corporaties
De inzet van de woningcorporaties bij de stedelijke vernieuwing is
essentieel. Vooral zij moeten meer investeren in de verbetering, sloop
en herbouw en leefbaarheid van 56 wijken.
Gelukkig is het weerstandsvermogen van de corporatiesector als geheel
groot genoeg om ook onrendabele investeringen te kunnen doen. Als
individuele corporaties te arm zijn om de herstructurering aan te
pakken dan moet matching van middelen en taken uitkomst bieden. "Ik
accepteer niet dat inhoudelijke ambities en tempo vanwege financiële
omstandigheden bij individuele corporaties naar beneden worden
bijgesteld,"aldus de minister in haar brief.
Net als bij het stimuleren van huisvesting voor studenten, zal de
minister zo nodig een beroep doen op corporaties met een zeer ruim
weerstandsvermogen om bij te springen.
Inzet bewoners
De minister vindt een vroegtijdige betrokkenheid van de bewoners bij
plannen voor herstructurering zeer belangrijk. Zij ondersteunt daartoe
een aantal concrete initiatieven, zoals het Burgerplatform VROM , het
Landelijk Samenwerkingsverband Aandachtswijken en het opzetten van een
informatiepunt voor een breed publiek.
Als onderdeel van het flankerend beleid krijgen bewoners die vanwege
herstructurering tijdelijk hun huis uit moeten een
verhuiskostenvergoeding van minimaal 5000 euro. Dit wordt gerealiseerd
via een wijziging van de regels voor de woningcorporaties die per 1
januari 2005 in moet gaan.
Inzet Rijk
Ook het Rijk draagt bij aan de financiering van de herstructurering.
Voor de periode 2005 tot en met 2009 is via het grotestedenbeleid en
daarbinnen het Investeringsbudget Stedelijke Vernieuwing (ISV)
ongeveer 1,4 miljard euro beschikbaar. Een deel hiervan 100 miljoen -
is speciaal bedoeld voor extra versnellende maatregelen in
herstructureringswijken. Verder geeft het Rijk nog steun in de vorm
van de afschaffing van de dubbele overdrachtsbelasting bij
wijkontwikkelingsmaatschappijen.
Concrete resultaten
Minister Dekker wil dat er aan het eind van deze kabinetsperiode,
medio 2007, aantoonbare resultaten moeten zijn geboekt in de 56
wijken. De burger moet dan werkelijk ervaren dat zijn woning en
leefomgeving sterk verbeterd zijn. Dat betekent ook dat de 56
prestatieafspraken volop in uitvoering zijn en als voorbeeld kunnen
dienen voor andere wijken. Verder moet de kwaliteit van de woningen en
de leefomgeving zijn verbeterd en moet de uitstroom van midden- en
hogere inkomens uit die wijken zijn gedaald. En moet de samenstelling
van de woningvoorraad en van de bevolking minder eenzijdig zijn
geworden.
De wijken
Het betreft de volgende 23 wijken:
* Alkmaar - Overdie/Schermereiland
* Amsterdam - Westelijke Tuinsteden
* Amsterdam - Zuidoost
* Amsterdam - Noord
* Arnhem - Malburgen
* Den Haag - Duindorp
* Den Haag - Laakkwartier/Spoorwijk
* Den Haag - Transvaal
* Den Haag - Rustenburg/Oostbroek
* Dordrecht - Dordrecht West
* Enschede - De Velve Lindenhof
* Groningen - Lewenborg
* Groningen - Vinkhuizen
* Helmond - Binnenstad
* Leeuwarden - Achter de Hoven-Vegelin
* Rotterdam - Crooswijk Noord
* Rotterdam - Hoogvliet
* Rotterdam - Oud Zuid
* Rotterdam - Rotterdam West
* Rotterdam - Westelijke Tuinsteden
* Schiedam - Nieuwland/Groenoord
* Utrecht - Zuilen/Ondiep
* Zwolle - Holtenbroek
Meer info:
* Download de brief aan Tweede Kamer (Word, 120 KB)
* Dossier 56-Wijkenaanpak (achtergrondinformatie over de
56-Wijkenaanpak)