Vereniging Spierziekten Nederland

Nieuws

Stamceltherapie in China

Stamcellen zijn nog niet uitgegroeide, "onvolwassen", cellen die de mogelijkheid hebben zich te ontwikkelen tot verschillende soorten cellen, zoals spiercellen, levercellen, niercellen of zelfs zenuwcellen.

Stamcellen komen van nature in het menselijk lichaam voor, bijvoorbeeld in het beenmerg, de plaats waar bloedcellen worden gevormd. Ook uit embryonaal weefsel (weefsel afkomstig van een embryo, bijvoorbeeld van een vrouw die een miskraam heeft gehad) kunnen stamcellen worden gehaald die de mogelijkheid hebben zich te ontwikkelen tot zenuwcellen en zelfs tot motorische zenuwcellen, de cellen die afsterven bij ALS. Dierexperimenteel onderzoek heeft aangetoond dat stamcellen die ingespoten worden in het ruggenmerg van muizen met ALS "uit zich zelf" op de plek gaan zitten waar er schade is. Stamceltherapie bij ALS-muizen leidt tot levensverlenging maar niet tot verbetering van kracht of tot stilstand van de achteruitgang van de ziekte.

De functie van de motorische zenuwcellen is een verbinding vormen tussen het ruggenmerg en de spier. De motorische zenuwcellen hebben uitlopers die naar de spieren gaan. Als de motorische zenuwcellen kapot gaan is die verbinding verbroken en ontstaat er zwakte in de spier. Wanneer er nieuwe cellen ter plekke worden gebracht, in dit geval door stamcel-injecties, zouden deze cellen zich niet alleen moeten ontwikkelen tot zenuwcellen maar ook juiste verbindingen moeten maken naar de spieren. De snelheid waarmee een zenuw kan groeien is maximaal enkele millimeters per dag. De onderzoekers die de experimenten met ALS-muizen uitvoerden vinden het onwaarschijnlijk dat de stamcellen de functie van het ruggenmerg herstellen maar menen dat de stamcellen eerder ter plekke stoffen produceren die het ruggenmerg beschermen (neurotrofe factoren) of schadelijke stoffen (zoals glutamaat) wegvangen.

In Italië werd eerder onderzoek gedaan naar de invloed van stamcelinjecties direct in het ruggenmerg. Er was veel kritiek vanuit de internationale wetenschappelijke ALS-gemeenschap op hun onzorgvuldige werkwijze. Zo is nog niet precies bekend welke cellen uitgroeien tot motorische voorhoorncellen, hoe lang de cellen blijven leven, wat er ter plekke door de cellen geproduceerd wordt, etc. Maar met name is ook nog niet bekend wat de bijwerkingen zijn. De groei van stamcellen zou heel gemakkelijk ontremd kunnen raken en kanker kunnen veroorzaken.

De Italiaanse patiënten die stamcellen kregen ingespoten dachten in het begin wel wat te merken van de operatie en de injecties van stamcellen, maar de achteruitgang van de spierkracht werd, zo blijkt nu, meer dan een jaar later, niet gestopt. Omdat de stamcel-injecties niet werden vergeleken met placebo-injecties, injecties met een zoutoplossing zonder stamcellen, is niet te zeggen of er een vertraging van de ziekteprogressie is opgetreden. Onderzoeken om de invloed op de ziekteprogressie en het ontstaan van gevaarlijke bijwerkingen vast te stellen zullen dus nog uitgevoerd moeten worden. Met name in de Verenigde Staten en Italië worden voorbereidingen getroffen voor deze onderzoeken.

Dr Huang Hongyun in China is niet een onderzoeker die eerder onderzoek heeft gedaan naar ALS of naar stamcellen bij ALS. Hij baseert zijn therapie op resultaten van dierexperimenteel onderzoek door anderen uitgevoerd. De op de website van de Amerikaanse nieuwszender CBS gemelde verbeteringen in de spierkracht van de patienten met ALS die de behandeling ondergingen (zie
http://www.cbsnews.com/stories/2004/07/27/eveningnews/main632196.shtml ) betreffen subjectieve verbeteringen van de spierkracht die niet werden gemeten door onderzoekers en niet werden vergeleken met placebo.

De werking van stamceltherapie is tot op heden nooit wetenschappelijk aangetoond bij patienten met ALS en de bijwerkingen zijn onbekend. Operatief ingrijpen bij patienten met ALS heeft risico's, met name bij een verminderde ademhalingsfunctie. Dr Huang Hongyun heeft geen goede reputatie op het gebied van stamceltherapie of ALS en zijn werkwijze is onbekend. Het ALS-centrum Nederland is van mening dat stamceltherapie eerst goed onderzocht moet worden voordat het wordt toegepast en adviseert aan patiënten met ALS om niet naar China te gaan voor deze behandeling

Geert Jan Groeneveld
ALS-centrum Nederland
17 september 2004

VSN - Lt. gen. van Heutszlaan 6 - 3743 JN Baarn tel: 035-5480480 Spierziekten Infolijn: 0900-5480480 - E-mail: vsn@vsn.nl - Postbank 1422400