| |Nr. |2004-408 | | |Arnhem|21 september | | |, |2004 |CULTUURBELEID PROVINCIE LEGT EXTRA ACCENTEN BIJ EDUCATIE, AMATEURKUNST EN VRIJWILLIGERS
Beduidend minder geld dan in voorgaande beleidsperiode; toch successen
In de nota 'Verbindingen 2005-2008' wordt secuur omgesprongen met het beschikbare geld. Ingezet wordt vooral op cultuureducatie. Met een nieuw budget van het Rijk (2005-2006) krijgt cultuureducatie in het primair onderwijs een extra stimulans. De subsidies aan de grote podiumgezelschappen worden in het vervolg evenwichtiger verdeeld. Gebiedsgericht beleid wordt, als de gemeenten hieraan willen meewerken en meebetalen, voortgezet en uitgebreid. Daarnaast krijgen de amateur kunst en de vrijwilligers veel meer aandacht en wordt de economische betekenis van cultuur - en daarmee het publieksbereik - versterkt door grote en publiektrekkende festivals op het gebied van mode (Arnhem) en tuin- en landschapsarchitectuur (Apeldoorn) op te zetten.
De ambities van het Gelderse cultuurbeleid tussen 2005 en 2008 worden gekenmerkt door een brede opzet. In vogelvlucht: - Effectief cultuureducatief beleid
- In alle regio's regionaal cultuurbeleid - vier jeugdtheaterscholen
- drie regionale servicepunten amateurkunst - Kenniscentrum culturele planologie
- Erfgoedplatform
- vier thema's Gelderse geschiedenis
- twee regionale museumnetwerken
- Podiumplan Oost Nederland
- goed ontwikkeld middensegment podiumkunsten en beeldende kunst en vormgeving - verbeterde productie en afname beeldende kunst en vormgeving - Gelders servicepunt letteren en literair kernpodium - projecten filmeducatie
- vernieuwde subsidieregeling cultuur
- vijf Gelderse festivals (Triënnale, Fashion, Music Meeting, Gelderse Muziekzomer, Wintertuin) - sterke positie van de vier ondersteuningsinstellingen cultuur (Stichting Edu-art, stichting Kunst en Cultuur Gelderland, Stichting Gelders Erfgoed en het Centrum Beeldende Kunst Gelderland)
Het beleid van Verbindingen 1 wordt voortgezet, maar een veranderende samenleving vraagt om andere accenten, ook op cultuurgebied. Nederland is veelkleurig, ontgroent en vergrijst. Daar moet rekening mee worden gehouden. Doet het culturele veld dat onvoldoende, dan zal de provincie gericht actie ondernemen. Deze woorden van cultuurgedeputeerde Hans Esmeijer geven zijn intentie met het cultuurbeleid kernachtig weer. Hem is er veel aan gelegen om het culturele klimaat als kwaliteitsfactor van de samenleving daadwerkelijk inhoud te geven. Ook de nieuwe keuzes die moeten worden gemaakt omdat het economisch tij verslechtert, staan in dit licht. Hij wijst daarbij ook op de steun die hij wat dit betreft van de staatssecretaris ondervindt. De komende vier jaar ontvangen meer Gelderse culturele instellingen een rijkssubsidie dan ooit tevoren. Theatergroep AdHoc, het Nederlands Jeugdorkest met Apeldoorn als thuisbasis, jeugdtheater Kwatta, Theaterwerkplaats Generale Oost, en drie festivals zijn voorbeelden van initiatieven die voor de jaren 2005-2008 wel maar in de afgelopen periode geen rijkssubsidie ontvingen. Ondanks dat vrijwel alle culturele instellingen te lijden hebben van de algemene korting op de subsidie, zijn er toch een paar Gelderse instellingen die meer krijgen. Alles bij elkaar genomen is het Gelderse aandeel in het cultuurbudget van het Rijk toegenomen tot ongeveer 11%.
'We gaan een periode tegemoet waarin minder geld beschikbaar is voor cultuur. In de afgelopen jaren hebben we echter in Gelderland een stevige basis gelegd waar vanuit zich van alles kan ontwikkelen', aldus Esmeijer.
Budget
Per jaar is er ruim 900.000 euro minder te besteden op het brede terrein van cultuur in de provincie Gelderland. Iets lagere rijksbijdragen, bezuinigingen in het kader van de door PS gevoerde kerntakendiscussie en het gegeven dat in de vorige periode nogal wat eenmalige middelen werden ingezet, zijn hier debet aan. Daarnaast wordt een deel van het budget voor beeldende kunst en vormgeving (221.010,-) vanaf 2005 doorgesluisd naar de grote steden die hiervoor geen bijdrage meer krijgen van het Rijk. Het budget voor culturele infrastructuur (561.026,-) en het budget voor het Verbond grote steden (53.021,-) zijn in het kader van de noodzakelijke bezuinigingen geschrapt. Het provinciale budget in de periode 2005-2008 bedraagt ruim 8 miljoen euro per jaar. Het Budget Actieplan Cultuurbereik en de Geldstroom Beeldende Kunst en Vormgeving (beide rijksbijdragen nog niet formeel vastgesteld) geven bedragen aan van respectievelijk ruim 2,2 miljoen euro en ruim 900.000 euro. Daarmee komt het totale budget op 11.134.813 euro per jaar.
Gebiedsgericht cultuurbeleid
Om niet al het provinciale subsidiegeld in vooral grotere gemeenten terecht te laten komen, wordt de verdeling van de cultuurmiddelen over de regio's evenwichter opgesteld. De ervaringen sinds 2001 in twee proefregio's (Noord-Veluwe en Rivierenland) worden hierbij meegenomen. Kleine stappen en een lange adem zijn hiervoor noodzakelijk. Vooral kleinere gemeenten hebben te weinig personele en financiële middelen om een eigen volwaardig cultuurbeleid te voeren. Provinciale ondersteuningsinstellingen moeten zich ook meer regionaal manifesteren. Regio's met een meer landelijk karakter krijgen prioriteit. Het succes van gebiedsgericht werken staat of valt met het enthousiasme van de deelnemende gemeenten. Er wordt pas gestart in een regio als gemeenten met raad en daad (geld) ook willen meedoen. In de beide proefregio's wordt het beleid doorgezet. De Achterhoek heeft zich inmiddels als derde regio aangemeld. Cultuureducatie
Cultuureducatie wordt versterkt door zowel de vraagkant (onderwijsinstellingen) als de aanbodkant (culturele instellingen) met elkaar te verbinden. Medio 2005 moet er een doelmatige ondersteuningsinstelling voor cultuureducatie zijn gerealiseerd die als intermediair en kenniscentrum de verbindende schakel gaat vormen. Gelderland sluit hiermee naadloos aan op de activiteiten van Rijk en gemeenten. Het Rijk stelt de kaders en biedt belangrijke financiële randvoorwaarden. Het Gelderse beleid is aanvullend. Een belangrijke rol is weggelegd voor de Centra voor Kunsteducatie. Edu-Art zal nauw met deze centra samenwerken en na de reorganisatie optimaal als ondersteuningsinstelling kunnen functioneren.
Vrijwilligers
De kurk waar cultureel Gelderland op drijft wordt gevormd door de vrijwilligers. Het aanbod en de animo nemen echter af. Gelderland vraagt een actievere opstelling van de verschillende overheden en zal zich richten op een goede inhoudelijke ondersteuning van vrijwilligers via regionale steunpunten. Samenwerking tussen gemeenten, Centra voor Kunsteducatie en provincie is wezenlijk. Hier raakt het cultuurbeleid het welzijnsbeleid.
Amateurkunst
Amateurkunst is een vitale en dynamische sector die echter concurrentie ondervindt van de vrijetijdsindustrie. Daarnaast zijn er veel voorzieningen door bezuinigingen verdwenen (verschraling) en loopt het aantal vrijwilligers terug. Er is een groeiende behoefte aan advies en ondersteuning op het gebied van bestuur en organisatie, artistiek-inhoudelijke ontwikkeling en samenwerkingspartners. Gelderland zet in op de versterking van de lokale en regionale infrastructuur voor amateurkunst door middel van regionale servicepunten. De Centra voor Kunsteducatie hebben hierin een belangrijke rol. Ook wordt, speciaal voor jongeren, de ontwikkeling van regionale jeugdtheaterscholen gestimuleerd (subsidies voor twee jaar). Vier initiatieven worden ondersteund: Jongerentheaterschool Rivierenland in Tiel, Jeugdtheaterschool De Begane Grond in Ede, Jeugdtheaterschool Oost-Gelderland in Doetinchem en het regionale project Power Play van InterArt in Arnhem. Daarnaast laat de provincie projecten ontwikkelen die aansluiten bij specifieke wensen en mogelijkheden van (allochtone) jongeren. Ook voor mensen met een beperking is op het vlak van kunsteducatie en amateurkunst meer aanbod nodig. De Stichting voor Kunst en Cultuur wordt gevraagd dit uit te werken en haar activiteiten hierop af te stemmen.
Erfgoed
Het Gelders erfgoed is van wezenlijk belang voor onze toekomst. Het is een brede en diverse sector met een indrukwekkende kwantiteit. Ondersteuning vindt plaats door de Stichting Gelders Erfgoed. Verder wordt onderzoek naar de Gelderse geschiedenis gestimuleerd, wordt de kwaliteit van archieven verbeterd, wordt de betekenis van het erfgoed voor de ruimtelijke kwaliteit vergroot en stimuleert de provincie de samenhang binnen de sector door onderling overleg en aan de hand van concrete projecten. In de uitvoering wordt nauw aangesloten bij het beleid uit de nota Belvoir. Ook hier onstaan weer mogelijkheden voor educatie over ons culturele erfgoed. Podiumkunsten
De door het Rijk gesubsidieerde instellingen vormen de ruggengraat van het professionele productieklimaat in Gelderland. Ze kunnen een sterke impuls geven aan het Gelderse culturele leven door samen te werken met festivals, amateur-instellingen, kunstopleidingen, onderwijs, podia en educatie-instellingen. Hiervoor geeft de provincie subsidie. Vooral de educatieve activiteiten spelen een belangrijke rol. De hoogte van de subsidie is onder meer afhankelijk van de grootte van de instelling, maar ook van de (bewezen) ambitie om een relevante rol te spelen in de regio. Gelderland hecht veel waarde aan de intermediaire functie die de ongeveer 25 professionele podia hebben tussen kunstaanbod en publiek. Vooral het kleinschalige aanbod heeft Gelderse aandacht. Samen met Overijssel wil Gelderland als Landsdeel Oost het beleid ten aanzien van kleine(re) podia en het hieraan gerelateerde kleinschalige aanbod verder ontwikkelen. Dit moet concreet vorm krijgen in een integraal Podiumplan Oost Nederland. Een belangrijke wijziging voor de komende jaren is de meer evenwichtige verdeling van de provinciale subsidies voor de grote Gelderse gezelschappen. Voor Toneelgroep Oostpool betekent dit een aanzienlijk ruimer budget, het Gelders Orkest krijgt iets meer en voor De Ereprijs en Introdans betekent dit een lager budget. Via de subsidieregeling voor Cultuurproductie maken we incidentele producties van een hoge artistieke kwaliteit mogelijk (criteria: experiment en ontwikkeling) en worden kansen geboden aan bijzonder talent.
Beeldende kunst en vormgeving
Het beleid moet leiden tot handhaving van het niveau van facilitaire collectieve voorzieningen. Gelderse kunstenaars en vormgevers moeten gebruik kunnen maken van bijzondere voorzieningen als werkplaatsen. Ook wil de provincie zorgen voor een sterker middensegment tussen opleiding en grote podia. Gelderland moet een aantrekkelijke provincie worden voor kunstenaars en vormgevers om zich te vestigen. Kunstenaarsinitiatieven, presentatieruimten, manifestaties en debatten worden ondersteund. Dit heeft een positieve uitstraling op het productieklimaat. Daardoor wordt ook een breder publiek geïnteresseerd in de kunstuitingen. In 2006 zal de stand van zaken van de Gelderse beeldende kunst en vormgeving worden onderzocht ('State of the Art') om met de resultaten effectiever te kunnen stimuleren. In 2005 en 2006 krijgen de werkplaatsen De Olifant (Nijmegen, bronsgieten) en Grafisch Centrum Plaatsmaken (Arnhem) subsidie. Het Centrum voor Beeldende Kunst Gelderland vormt een spilfunctie in het ontwikkelen en vernieuwen van de kunsten, het adviseren en ondersteunen van beeldend kunstenaars en het presenteren. Educatieve programma's worden samen met EduArt ontwikkeld. Voor bijzondere, eenmalige projecten verstrekt de provincie subsidies. Voor kunst in de openbare ruimte wordt in 2005 een onderhoudsplan gemaakt voor de bestaande en nieuw te ontwikkelen provinciale kunstwerken. Fysieke staat en artistiek-inhoudelijke betekenis worden daarin meegewogen.
Letteren
Ook op dit beleidsterrein zal de structuur worden versterkt met als doel een betere spreiding van literaire activiteiten en het bereiken van een groter publiek. Ook hiervoor wordt een centraal servicepunt ingesteld dat kennis bundelt en adviezen verstrekt. De Stichting Kunst en Cultuur Gelderland gaat dit uitvoeren. Vanaf 2006 is hiervoor jaarlijks 15.000 euro beschikbaar. Ook de Literaire Prijs van Gelderland wordt voortgezet, net als het literaire festival De Wintertuin (Arnhem, Nijmegen). Dit is uitgegroeid tot het grootste literaire festival van ons land. Via de Biblioservice Gelderland worden jongeren gestimuleerd om te (gaan) lezen. Tot slot wordt de oplage van de Gelderse Cahiers vergroot.
Film
Gelderland vindt het bij uitstek een provinciale taak om via een actief servicepunt de filmtheaters die als vrijwilligersorganisaties draaien, te ondersteunen. Educatie speelt ook hier een belangrijke rol. De centrale helpdesk voor filmtheaters bij de Stichting Kunst en Cultuur Gelderland wordt door de provincie blijvend ondersteund (15.000 euro).