Rabobank: begroting staat groeiherstel juist in de weg
Rabobank Nederland, 21/09/2004 15:45
---
Veel maatregelen die het kabinet in de Miljoenennota 2005 presenteert,
werken op korte termijn juist remmend op de economische groei. De
overheid laat zich daarbij leiden door een al te somber beeld van de
economie. Geheel ten onrechte, zeggen de economen van de Rabobank in
hun reactie op de Rijksbegroting. De structurele aanpak die het
huidige kabinet kiest, is zeer zeker toe te juichen. Maar de negatieve
korte-termijneffecten van het overheidsbeleid (loonmatiging, verhoging
pensioen- en ziektekostenpremies) op koopkracht én
consumenten-vertrouwen staan een groeiherstel in de weg, aldus de
economen van de Rabobank.
De overheid wil de Nederlandse economie structureel versterken en
propageert hierbij generieke loonmatiging als instrument om op
arbeidskosten te kunnen concurreren met het buitenland. Los van de
vraag of concurreren op arbeidskosten op langere termijn wenselijk of
effectief is, zet loonmatiging de koopkracht van werknemers extra
onder druk. Door de afnemende bestedingsruimte bij de consument
krijgen ondernemingen die zich op de binnenlandse markt richten het
nog zwaarder te verduren. De economen van de Rabobank pleiten voor
loondifferentiatie in plaats van loonmatiging. Loondifferentiatie, het
hoger belonen van schaarse werknemers of uitzonderlijke prestaties,
kan onder meer bijdragen aan het terugdringen van het tekort aan
technisch geschoolde werknemers en onderwijzend personeel dat les
geeft in bètavakken.
MKB kind van de rekening
Om meer werkgelegenheid te creëren wil de overheid onder meer het
vestigingsklimaat voor internationaal opererende ondernemingen
verbeteren. Een van de maatregelen is de verlaging van het tarief van
de vennootschapsbelasting per 1 januari 2005 van 34,5% naar 31,5%.
Deze tariefverlaging wil het kabinet financieren uit de afschaffing
van het grijze kenteken (vrijstelling BPM en motorrijtuigenbelasting)
en een verhoging van de energiebelasting voor bedrijven. Volgens de
Rabo-economen resulteren deze maatregelen echter in het
tegenovergestelde van wat de regering ermee beoogt. Zij voorzien dat
vooral het grootbedrijf hiervan zal profiteren, terwijl de
MKB-ondernemer de rekening betaalt. Vervoermiddelen zijn voor MKB'ers
een substantiële kostenpost en de ecotaks wordt juist voor middelgrote
gebruikers het sterkst opgeschroefd. Aangezien het MKB als banenmotor
van de Nederlandse economie fungeert, zouden deze maatregelen daarom
per saldo wel eens negatieve gevolgen voor de werkgelegenheid kunnen
hebben. Een verbetering van het vestigingsklimaat voor startende
Nederlandse ondernemers in combinatie met het stimuleren van de
binnenlandse ondernemingszin zou derhalve meer zoden aan de dijk
zetten, aldus de Rabobank.
Slimmer in plaats van langer werken
De voorgestelde maatregelen om de arbeidsparticipatie te verhogen,
worden door de economen in hoofdlijnen onderschreven. Ingrijpende
wijzigingen in het stelsel van sociale zekerheid zijn wellicht nodig,
hoewel de vraag gerechtvaardigd is of deze zo kort op elkaar moeten
volgen en onder de huidige economische omstandigheden zo heftig moeten
zijn. Anders is het met de plannen van het kabinet om de
arbeidsproductiviteitsgroei te verhogen. Langer werken (verlenging van
de werkweek) en een hogere arbeidsproductiviteitsgroei gaan volgens de
Rabobank-economen niet samen. Een langere werkweek heeft zeker op
korte termijn veel nadelen. Omdat er minder mensen nodig zijn om
hetzelfde werk te doen, zal de werkloosheid nog sneller oplopen dan nu
het geval is. De verhoging van de werkdruk kan leiden tot extra uitval
door ziekteverzuim. De productiviteit per uur kan dan zelfs dalen. Zou
de langere werkweek ook nog eens gepaard gaan met een lager uurloon
dan zal dit leiden tot lagere bestedingen, wat de conjunctuur negatief
beïnvloedt. De economen pleiten dan ook voor slimmer werken in plaats
van langer werken. Investeren in efficiënter werken is daartoe
noodzakelijk.
Positief perspectief schetsen
Al met al schetst de overheid in de Miljoenennota een nogal somber
beeld van de Nederlandse economie. Zo zou in de afgelopen dertig jaar
het conjuncturele dal nog nooit zo laag zijn geweest als nu. Ook zou
aan de neergang in 2004 en 2005 nog geen einde komen. Dit is pertinent
onjuist, aldus de economen van de Rabobank. De inzinking in de jaren
tachtig was allereerst aanmerkelijk dieper. Ook heeft het herstel al
ingezet. De groei van de export is al krachtig aangetrokken en kan
verder profiteren van het wereldwijde economische herstel. Voorts
zullen de stijging van de orderontvangsten, de oplopende
bezettingsgraad in de industrie en de hogere winstgevendheid van
ondernemingen de nu nog magere investeringsbereidheid vergroten, wat
een positief effect heeft op de groei van de werkgelegenheid. Dat de
particuliere consumptie desondanks blijft kwakkelen, is deels het
rechtstreekse gevolg van het kabinetsbeleid van bezuinigingen,
lastenverzwaringen en loonmatiging. Bovendien zou het kabinet er beter
aan doen in plaats van de negatieve voorstelling van de actuele stand
van de economie het positieve perspectief op lange termijn te
schetsen, aldus de economen. Dat zou het vertrouwensklimaat, en
daarmee het conjunctuurherstel, een welkom steuntje in de rug geven.
Rabobank Nederland