SGP


Algemene Politieke Beschouwingen begroting 2005

Datum publicatie: 28-09-2004
Auteur: B.J. van der Vlies

Jammer dat de miljoenennota ruim vóór Prinsjesdag op straat lag. Onhoffelijk tegenover ons staatshoofd, Hare Majesteit de Koningin, en staatsrechtelijk onzuiver tegenover de Staten-Generaal. We moeten er tegen waken dat de parel aan de kroon van ons staatsbestel, Prinsjesdag, wordt uitgehold en degradeert tot een leeg ritueel. Jammer is het ook dat de minister-president door ziekte niet aanwezig kan zijn. Wij wensen hem vanaf deze plaats een voorspoedig herstel en Gods zegen toe.

Ik begin met de financieel-economische problematiek. De noodzaak om opnieuw enkele drastische ombuigingen te verwerkelijken staat voor velen vast, ook buiten het regeringskamp. Maar de gevolgen zijn hier en daar ook nu weer pijnlijk. Daarom zoek je draagvlak voor de ingrepen in de samenleving. De sociale partners zijn daarbij gesprekspartners. En dat nu wil momenteel niet erg vlotten. De grote werknemersorganisaties hebben alle vormen van overleg opgeschort tot nà de acties van zaterdag aanstaande. Dit door hen gekozen conflictmodel heeft tegenover het door ons bepleite harmoniemodel zelden tot duurzame oplossingen geleid. Integendeel, gróte maatschappelijke onrust, gróte verliezen aan rendement en bedrijvigheid; slecht voor onze samenleving en voor ons moreel. Een dergelijke houding wordt door ons diep betreurd. FNV, CNV en MHP verspelen op deze wijze krediet! Je zinkt toch wel diep weg als je jouw stoel in de Ridderzaal demonstratief onbezet laat.

Verwant met RMU
Dan hebben we meer verwantschap mét de RMU, die al enige tijd geleden een voorstel heeft gedaan tot bemiddeling. Het conflict tussen kabinet en sociale partners moet aan de onderhandelingstafel worden opgelost en niet door acties op straat. Het gaat uiteindelijk om het vinden van een nieuw en duurzaam evenwicht tussen de eigen verantwoordelijkheid, welke door het in de laatste decennia sterk opgerukte individualisme is vervaagd én werkelijke solidariteit. Solidariteit tussen generaties, tussen rijk en arm, gezond en ziek; naast een hernieuwd accent op eigen verantwoordelijkheid. Wat vindt de vice-premier van het voorstel tot bemiddeling door enkele gezaghebbende en onafhankelijke deskundigen? Genoemd en bereid zijn de politicoloog Van Schendelen en de arbeidsrechtdeskundige Van der Heijden. Is hij bereid de eerste stap te zetten? Grote hobbel vormen de voorgestelde levensloopregelingen. Daarin zien wij in verruimingen voor de fysiek zware beroepen én in verlaging van de leeftijdsgrens in de overgangsregeling aanknopingspunten. Waarom is gekozen voor een strakke en scherpe benadering en niet voor een veel geleidelijkere omslag? Die laatste komt ons als wijs en gewenst voor.

Inderdaad, de sociale zekerheid moet toekomstbestendig worden gemaakt. Maar daarbij moet wél oog blijven voor de menselijke maat. De sterkste schouders moeten de zwaarste lasten dragen, het draagkrachtbeginsel dus. Groepen die niet de mogelijkheden hebben hun eigen positie te versterken âouderen, gehandicapten, chronisch ziekenâ moeten worden ontzien. De nare discussies van vorig jaar hierover moeten zich niet herhalen. Onlangs ontvingen we een brief naar aanleiding van mijn motie van 18 december vorig jaar. Daaruit wordt duidelijk dat de intussen getroffen reparatiemaatregelen weliswaar zoden aan de dijk zetten, maar dat de uiteindelijke effecten van de maatregelen voor 2004 pas later definitief bekend worden. Helpen ze genoeg en helpen ze iedere betrokkene? Dat blijft de vraag. Daar komen de ombuigingen voor 2005 nu weer overheen. We zijn er dus nog niet. Wij houden de vinger aan de pols en kùnnen niet accepteren dat â vanzelfsprekend onverhoopt â de genoemde groepen onevenredig, dat wil zeggen nog meer dan min 1%, worden getroffen.

Grijs kenteken
Zo heeft mijn fractie zich er ook over verbaasd dat in de besluitvorming over intrekking van het grijze kenteken, niet meteen oog bleek te zijn voor bijzondere doelgroepen die daarvan gebruik maken. Ik denk nu bijvoorbeeld aan gehandicapten en schoolvervoer voor kinderen uit grote gezinnen, voor wie er nauwelijks goedkopere alternatieven zijn. De uiteindelijke voorstellen maken een uitzondering voor gehandicapten. Maar ook in het midden- en kleinbedrijf en de agrarische sector heeft men grote moeite met deze voorgenomen maatregel. De combinatie van afschaffen grijze kenteken, verhoging energieheffingen en verlaging van de tarieven van de vennootschapsbelasting pakt juist dààr flink lastenverzwarend uit. Hoe wordt hier op gereageerd? Wat ons betreft: grijze kenteken nù handhaven. Overigens zit de mkb-sector te schreeuwen om deregulering. Wanneer gaat dat nu écht gebeuren?

Zorg onder zware druk
Een ander punt. In de zorgsector staat veel onder zware druk. De verpleeghuiszorg, de spoedeisende hulp, de thuiszorg bijvoorbeeld. Ook de toegang tot de zorg moet voluit gegarandeerd blijven onder alle prikkels (no-claim e.d.) ter bevordering van een weloverwogen en waar mogelijk selectief gebruik van het zorgaanbod. De Inspectie voor de Gezondheidszorg spreekt over deze aandachtspunten haar zorgen onomwonden uit. Wij delen die zorgen. Een argument dat van de zijde van het kabinet wordt opgevoerd is dat eerst maar eens gewerkt moet worden aan doelmatigheid, minder bureaucratie en meer kwaliteit. Alsof het alleen een managementprobleem is. Méér handen aan het bed en minder benen onder het bureau, zeker! Maar is daarmee alles gezegd?

Ik denk steeds sterker van niet! Op té veel plaatsen waar zorg wordt geleverd, lukt het ondanks de grote inzet van velen niet om met een beschikbaar budget rond te komen. Hoe dat precies komt, is niet altijd even duidelijk. Niet meteen een zak geld erbij dus. Eerst gezaghebbend onderzoek, maar vervolgens ook zo nodig de bereidheid tot extra budgettaire inzet. Anders is verder onderzoek gauw een zoethoudertje. De opleidingen tot de verzorgende, verplegende en medische beroepen mogen niet buiten beeld blijven. Er moeten meer mensen beschikbaar komen én de bestaande capaciteit aan bedden en behandelingsapparatuur moet beter worden gebruikt. Wat betreft de toegang tot de zorg, we zouden ons toch schamen als mensen om financiële redenen moeten afzien van noodzakelijke zorg. Zover mag het in ons land niet komen! Er is helaas al verkilling, vereenzaming en verwaarlozing genoeg. Die werkelijkheid moet worden terug gedrongen. De getroffen maatregelen in de sfeer van eigen bijdragen, zelfzorgmedicijnen, zieken- en gehandicaptenvervoer en dergelijke spelen hierbij een rol. Deze moeten zorgvuldig worden heroverwogen. Wat ons betreft sturen we er op aan dat het draagkrachtbeginsel nog méér onderscheidt in wat van mensen wordt gevraagd aan eigen bijdragen. Het begrip draagkracht in dezen moet ook nog extra gerelateerd zijn aan de gezinsgrootte. Grote gezinnen op minimum niveau hebben het al lang moeilijk, zij moeten uit de wind worden gehouden. Graag een reactie op deze punten.

Nog een punt. De bezuinigingen in de onderwijssector. Het onderwijsachterstandenbeleid kàn na het debat dat we er onlangs omstandig over voerden, niet worden gekort. Dat zou contra-productief zijn. Ook de maatregel inzake de studiefinanciering voor dertig-plussers willen wij onder kritiek stellen, omdat ons is gebleken dat bepaalde groepen studenten âpastorale opleidingen bijvoorbeeldâ er onevenredig door worden getroffen.

Rekkelijkheid
Ik zie de minister van Financiën zijn wenkbrauwen al fronsen: Wie zal dat betalen? Hij niet! De SGP-fractie erkent dat het in onze wijzigingsvoorstellen gaat om zogeheten âgroot geldâ. De EMU-norm willen wij gerespecteerd zien. De rekkelijkheid die zich aftekent in het Europese beleid op dit punt, staat ons niet aan. Wij steunen dus de inspanning om weer onder de 3% te komen. We vinden dat de andere landen datzelfde behoren te doen. Het economische herstel is nog aarzelend en pril, voorzichtigheid is dus geboden. Belastingverlaging moet in een internationale, concurrerende context de nodige impulsen geven. Een gunstig vestigingsklimaat moet worden geboden. Loonmatiging is nodig, maar door de verwikkelingen in het arbeidsklimaat niet veilig gesteld. We lezen het allemaal in de voorliggende stukken en wij steunen deze accenten. Maar de vruchten worden pas op langere termijn geplukt. Op de kortere termijn zijn de marges dus smal.

In dÃt verband begrijpen wij niet goed dat er nog altijd wat âheilige koeienâ ongemoeid kunnen blijven rondlopen. Ik noem de al eens eerder overwogen belastingheffing op pleziervaartuigen. De jachthavens puilen uit. Wat ligt er niet voor een kapitaal aangemeerd. Durven we dat niet aan? Ik denk ook aan het beruchte âH-woordâ. Kennelijk onbespreekbaar. Maar dat is niet lang meer te billijken. Wij vermogen niet in te zien dat een aftopping van de hypotheekrenteaftrek, bijvoorbeeld vanaf 250.000 euro, geleidelijk ingevoerd, als het gaat om het aanspreken van de sterkste schouders, nu zo onrechtvaardig is als het doel is er effecten van maatregelen voor lagere inkomensgroepen mee te kunnen compenseren. Waarom pakken we dat niet aan, uiteraard zorgvuldig? Derde voorbeeld: Mijn fractie heeft zich behoorlijk gestoord aan de belofte van het kabinet, enkele weken geleden afgelegd op de tribunes van Athene, dat op topsport komend jaar niet zal worden bezuinigd. Wat is dat nu toch voor een prioriteitstelling! Alsof het daar meteen fout zou gaan als men met iets minder toe moet.

Veiliger samenleving
De regering wil op doortastende wijze verder met haar hervormingsagenda. In de hoop te kunnen voorkomen, aldus de minister van Financiën, dat de huidige âzware griepaanvalâ uitgroeit tot een âchronische ziekteâ. Onze vraag echter is of de hervormingsagenda daarvoor toereikend is. Immers, naast financieel-economische maatregelen, deregulering en dergelijke, is veel méér nodig. Naast een agenda met materiële verbeterpunten, dient ook een agenda met immateriële verbeterpunten te worden gehanteerd. Daar gebeurt natuurlijk wél wat aan. Te wijzen valt op de terechte doelstelling de samenleving veiliger te maken en op de doelstelling burgers, jongeren en ouderen, weer nadrukkelijker te plaatsen in hun eigen verantwoordelijkheid voor zichzelf en hun omgeving.

De veiligheid in onze samenleving moet dringend worden bevorderd. Het bieden van geborgenheid aan de burgers is één van de authentieke overheidstaken. De inzet op dit punt verdient prioriteit. Dreigende terroristen moéten merken dat onze overheid niet duldt dat we binnen of buiten onze landsgrenzen worden bedreigd. Wij beseffen dat het nodig kan zijn dat we privacy inleveren in ruil voor slagvaardige middelen om deze, wat sommigen al noemen nieuwe wereldoorlog, zo overtuigend mogelijk te voeren. Die âoorlogâ snel winnen zal heel lastig zijn, maar als we met grote inspanning een âwapenstilstandâ kunnen afdwingen, is dat al heel wat. De inzet van mogelijk zelfs robuuste middelen wordt uiteraard ook internationaal gevergd.

Maar er is meer nodig. Ik denk aan de waarden- en normendiscussie. De minister-president verdient een compliment dat hij deze discussie ook op Europees niveau heeft aangezwengeld. Over verdraagzaamheid, respect en humaniteit. Maar het is onze diepste overtuiging dat het om méér moet gaan. Zolang dat genegeerd wordt, dringt het beeld zich onweerstaanbaar aan mij op van het dweilen met de kraan open. Laat ik duidelijk zijn.

Christelijk Nederland
Er is een discussie opgelaaid of Nederland nog wel een christelijk land is. Dit naar aanleiding van uitspraken van de minister-president in een interview (NRC Handelsblad, 11 september jongst leden). Wezenskenmerken van onze samenleving zoals tolerantie, raak je niet zomaar kwijt. Ook de christelijke wortels horen tot die kenmerken, aldus de premier. De christelijke identiteit van Nederland blijft in zijn ogen bestaan. Iemand als de columnist Paul Cliteur, toch bepaald géén SGP-er, vindt juist bijna geen land ónchristelijker (RD 16-9-04). De secularisatie is hier verder voortgeschreden dan in omliggende landen, zo stelt hij. Hij heeft hier toch wel een punt. Wie zich vernoemt of is vernoemd naar Jezus Christus ânaar Hém verwijst het predikaat christelijk!â en daarmee dus Zijn Naam noemt, dient àf te staan van ongerechtigheid (2 Tim. 2:19). Dààr ligt de kern van onze roeping, van ons allen, ook van de overheid als Gods dienares. Naar die maat zullen we eenmaal worden beoordeeld. Als we ónder die maat blijven, stelt dat ons schuldig!

Kinderen en echtscheiding
Wanneer vanuit dit perspectief de hervormingsagenda van het kabinet nog eens tegen het licht wordt gehouden, blijken er wezenlijke hiaten. Natuurlijk, vreedzaamheid, verdraagzaamheid, respect, solidariteit en dergelijke horen er op. Maar dan dient het ook te gaan over huwelijk en gezin. De grote plaag van de ontwrichte gezinnen door echtscheidingen en dergelijke, dient naar vermogen te worden ingedamd (weer verplichte bemiddeling en verzoeningspoging en in de fiscale sfeer de ontmoediging van bijvoorbeeld aftrek alimentatie uit Box 1 en vrijstelling voor kinderen voor beide ouders uit Box 3). Steeds meer wetenschappers en anderen spreken hun toenemende zorgen uit over dit verschijnsel. Opvoedingsondersteuning en Actie Jong bijvoorbeeld, jazeker, maar ook hier moet de kraan dicht voordat het dweilen echt zin heeft. Geweld op tv en zedeloze reklame in de publieke ruimte zijn helaas nog niet uitgebannen.

Het dient ook te gaan om themaâs als abortus provocatus en euthanasie, waarover juist deze zomer weer veel te doen is geweest. De regering mag een fundamentele discussie over euthanasie op demente personen en op mensen die âklaar zijn met het levenâ niet nog langer uit de weg gaan. Zit er wel voldoende tempo én gezag in de acties van de regering om verdere liberalisering te voorkomen, sterker, om gegroeide praktijken zo veel mogelijk terug te dringen en alternatieven aan te reiken? Uitstel met een jaar van de evaluatie van de WAZ is een verkeerd signaal. Wij vinden dat er een straffere aanpak vereist is. Het was voor ons een slechte beurt dat de minister van Buitenlandse zaken er zó gemakkelijk toe te bewegen bleek om bij Portugal de zorgen in deze Kamer over de weigering van toelating van de abortusboot over te brengen.

Gemeenten die de nuloptie wensen in het kader van de opheffing van het bordeelverbod, zijn nog altijd niet officieel geholpen. Rechtszekerheid voor ambtenaren van de burgerlijke stand die een gewetensbezwaar hebben bij het sluiten van een levensverbintenis van homoparen, laat nog altijd op zich wachten. De voortslepende zaak van mevrouw Eringa met de gemeente Leeuwarden spreekt boekdelen. Deze kwesties zouden toch ook door dit kabinet worden geregeld? Waar blijft dàt deel van de hervormingsagenda? En dan heb ik het nog maar niet over de eroderende plaats van de zondag in onze samenleving. Eerherstel van het bijzondere en zegenrijke karakter van deze dag is dringend gewenst! Laat de politiek het goede voorbeeld geven.

Islamisering
Zeker, ook wij beseffen dat we in een pluriforme samenleving zijn terecht gekomen. Diverse godsdiensten en culturen vragen een plek. Wie zijn of haar geloof ( welk geloof ook) serieus neemt, doet hoe dan ook uitspraken met een exclusief karakter. Dat botst dus gemakkelijk. Rondom de oprukkende âislamiseringâ van onze samenleving blijkt dat. In de Troonrede wordt het herstel van vertrouwen centraal gesteld. Uiteraard een belangrijk begrip. Bestendig vertrouwen gedijt niet in de grillige en onvaste sfeer van menselijk kennen en kunnen, vertrouwen is alleen onwankelbaar als het verankerd is door het geloof in God in Christus.

De politieke inrichting van ons leven moet daarom naar de geboden van God gebeuren. De bronnen van onze kennis van het wàre en goéde vloeien niet allereerst en allermeest in de staat, wél in de kerk. De staat âen niet de kerkâ echter is geroepen die te gieten in de vormen van het publieke en private recht (Prof.Dr. W. Balke in âCalvijn en de Bijbelâ). Als het gaat om échte waarheid en wijsheid hierin, vervallen we in de politieke discussie tot veel geharrewar. Je zou er vanuit je politieke overtuiging door ontmoedigd kunnen geraken. Als je te veel omlaag en naar opzij kijkt en te weinig omhoog. Maar hoop en het uiteindelijke perspectief liggen vast vergrendeld in de geloofswetenschap die boven op het Bondsdaggebouw in Bern met de volgende woorden tot uitdrukking wordt gebracht: Hominum confusione et Dei providentia Helvetia regitur. Vrij vertaald: door allerlei menselijk geharrewar volvoert God Zijn Raad. Inderdaad, door de woestijn naar het beloofde land. Wij wensen de regering, ons Vorstenhuis, ons land en volk, Gods onmisbare zegen en wijsheid toe. Veel manna uit de hemel en water uit de steenrotsen, om in dezelfde beeldspraak van de minister-president in Forum te blijven.

dinsdag 28 september 2004