pijl Plannen en projecten >> Plattelandsvernieuwing
Openbaar vervoer voor dieren en insecten
Je zou ze kunnen zien als het openbaar-vervoernet voor wilde dieren en
insecten. De zogenaamde ecologische verbindingszones (evzs) stellen
hen namelijk in staat om zich van het ene natuurgebied naar het andere
te verplaatsen en zo nieuw bloed toe te voegen aan de plaatselijke
populatie. Daarmee vervullen ze een belangrijke voorwaarde voor een
gezond en gevarieerd natuuraanbod. Maar evzs zijn daarnaast ook een
aanwinst voor het landschap. Het oog wil tenslotte ook wat.
Eind 2003 is een belangrijke ecologische verbindingszone geopend die
zich (deels) op Oirschots grondgebied bevindt: de Heerenbeekloop, die
natuurgebied Kampina verbindt met De Mortelen. Begin 2004 werd de
eerste fase (het gedeelte tussen landgoed Baest en de Langereijt) van
de Beerzeloop voltooid. De Beerzeloop zal uiteindelijk landgoed Baest
verbinden met Landgoed s Heerenvijvers. De verbindingszones zijn
bedoeld om de variëteit in de natuurgebieden te vergroten en de
soorten te versterken met de aanvoer van nieuw bloed. Toch is een
vergelijking met het openbaar vervoer niet helemaal terecht. Sommige
amfibieën zullen er naar schatting namelijk zon tien jaar over doen om
de afstand tussen Kampina en De Mortelen te overbruggen. Zo bont maakt
zelfs de NS het niet.
Aan beide verbindingszones is door Waterschap De Dommel jarenlang
gewerkt, zo vertelt Ren Iemenschot die als projectleider werkt bij
Waterschap De Dommel. Om de grond te verwerven ging het waterschap in
onderhandeling met tientallen agrariërs. Iemenschot: "Als waterschap
hadden we al anderhalve meter aan weerszijden van de Beerzeloop en de
Heerenbeekloop. Maar dat moest uitgebreid worden tot 20 meter aan één
kant van de beek, de feitelijke evz, en vier meter aan de andere kant.
Dat is voor het onderhoud van de waterloop."
30.000 kuub aarde verwijderd
De onderhandelingen verliepen meestal voorspoedig. "Wel waren er goede
afspraken nodig over de afvoer van water", aldus Iemenschot. "Maar we
hebben de agrariërs duidelijk gemaakt dat ze zich daarover geen zorgen
hoeven te maken. Als waterschap is het nog steeds onze eerste
verantwoordelijkheid om ervoor te zorgen dat de waterhuishouding voor
alle belanghebbenden goed geregeld is." Na de aankoop van de grond
konden de verbindingszones worden ingericht. Om te beginnen werd de
deklaag van het gebied deels afgegraven. Alleen bij de Heerenbeekloop
werd al 30.000 kuub aarde verwijderd. "Om een ecologisch gunstig
groeigebied te krijgen is een hoge grondwaterstand belangrijk", zegt
Iemenschot. "Maar je kunt het grondwaterpeil niet verhogen zonder dat
de agrarische gewassen daar schade van ondervinden. Daarom hebben we
gekozen voor een andere oplossing: het verlagen van de bodem. Op deze
manier ontstaat een drassig gebied, dat bij hoog water zelfs
gedeeltelijk kan onderlopen. Een ideaal leefgebied voor insecten,
amfibieën en veel plantensoorten."
Trap voor vissen
Naast drassige zones en poelen zijn er ook wallen aangelegd. "De
bedoeling is om op een zo klein mogelijk gebied de variatie zo groot
mogelijk te maken", aldus Iemenschot. "Hoog en laag, nat en droog,
zonnig of juist schaduwrijk. Maar ook met verschillende soorten
beplanting: zowel bomen als verschillende soorten struikgewas. Op die
manier creëer je een veelzijdige biotoop waar veel planten- en
diersoorten zich thuisvoelen." Omdat het om doorgangsroutes gaat werd
er speciale aandacht besteed aan mogelijke barrières. Zo is er aan
Boxtelse zijde tussen de Heerenbeekloop en de tachtig centimeter lager
gelegen Beerze een vispassage aangelegd waarlangs vissen hun
paaigebied kunnen bereiken. Voor het klein wild zijn er enkele
faunapassages aangelegd onder drukke wegen door. En de loop van de
Heerenbeekloop is ter hoogte van de Schutskuil over een lengte van 250
meter sterk meanderend gemaakt, zodat een soort mininatuurgebiedje
ontstaat tussen Kampina en de Mortelen. "Een extra ondersteuning voor
migrerende planten en dieren", aldus Iemenschot.
Netwerk van natuurgebieden
De twee ecologische verbindingszones staan niet op zichzelf. Ze maken
deel uit van een zogenaamde Ecologische Hoofdstructuur. Dit is een
plan waarbij alle belangrijke natuurgebieden in Nederland met elkaar
verbonden worden. evzs vormen de verbindingen in het raamwerk. Dit
masterplan moet in 2018 gerealiseerd zijn. Waterschappen en gemeenten
zijn gezamenlijk verantwoordelijk voor de uitvoering van de evzs. In
het geval van de Heerenbeekloop en de Beerzeloop gaan beide
ecologische verbindingszones langs een beek, waardoor Waterschap De
Dommel het project uitvoerde, in samenwerking met onder meer de
gemeente. Gaat het echter om droge verbindingszones, dan is de
gemeente de eerste verantwoordelijke. Ecologische verbindingszones
creëren nieuwe natuur die niet alleen functioneel, maar ook gewoon
mooi is, meent Iemenschot. "We weten inmiddels uit de praktijk dat in
dit soort verbindingszones de natuur heel snel haar weg herneemt. Over
een paar jaar zijn dit fantastische groene natuurstroken in het
Oirschotse landschap." Bij de twee verbindingszones zullen
informatieborden worden geplaatst waar geïnteresseerde fietsers en
wandelaars meer kunnen lezen over hun functie en inrichting.
Gemeente Oirschot