Zwarte gaten en neutronensterren vervormen de ruimte om zich heen op dezelfde manier
Promotie Sterrenkunde
donderdag 30 september 14.00 uur
Marc Klein-Wolt deed onderzoek naar röntgendubbelsterren: systemen waarbij een gewone ster, zoals de zon, om een zwart gat of neutronenster draait. Neutronensterren en zwarte gaten zijn de ingestorte kernen van zeer zware sterren die het restant vormen van een supernova-explosie. Neutronensterren hebben een diameter van tien tot twintig kilometer en hebben ongeveer twee keer zoveel massa als onze zon. Door die enorme compactheid bezit een neutronenster een geweldig sterk zwaartekrachtsveld. Bij een zwart gat is de compactheid en dus ook het zwaartekrachtsveld nog vele malen groter, omdat de ingestorte kern zwaarder is dan drie keer de massa van de zon. Het gevolg is dat niets aan het zwarte gat kan ontsnappen, zelfs het licht niet. In een dubbelstersysteem slurpen zowel de neutronenster als het zwarte gat massa van de begeleidende ster op. Als deze massa in een soort platte schijf naar het zwarte gat of de neutronenster spiraliseert, wordt ze zo heet dat ze röntgenstraling uitzendt. Bij een neutronenster knalt de materie op het oppervlak; bij het zwarte gat verdwijnt het in het gat. Je zou verwachten dat dit verschil van invloed zou zijn op de röntgenstraling die we waarnemen. Het onderzoek van Klein-Wolt bevestigt echter eerdere waarnemingen, namelijk dat de röntgenstraling die zwarte gaten en neutronensterren in röntgendubbelstersystemen uitzenden dezelfde fluctuaties in de intensiteit kunnen vertonen. Dit doet sterk vermoeden dat de aan- of afwezigheid van een oppervlak van weinig invloed is bij de processen die zich afspelen rond zwarte gaten en neutronensterren, en dat deze objecten blijkbaar de ruimte om zich heen op dezelfde manier vervormen.
M. Klein Wolt: Black hole X-ray binaries. Promotor is prof. dr. M.B.M. van der Klis.
Meer informatie over de items in deze agenda kunt u krijgen bij de afdeling Persvoorlichting, tel. 020 - 525 2695, e-mail:
Universiteit van Amsterdam