Universiteit Twente

Herziening WAO inhoudelijk goed maar strategisch onhandig

Promotieonderzoek over hervorming uitkering en uitvoering De Wet SUWI, de herziening van de uitvoering van de WAO die in de afgelopen jaren is doorgevoerd, is inhoudelijk goed te verdedigen, maar strategisch blijkt de wet onhandig te zijn geweest. Dit stelt promovendus Duco Bannink van de Universiteit Twente. Hij heeft de hervorming van de WAO -uitvoering en uitkering- onderzocht. Nu, nadat de positie van sociale partners in de uitvoering sterk is beperkt, wordt met de nieuwe WIA de decollectivisering van de WAO-uitkering voor volledig arbeidsongeschikten ongedaan gemaakt. Deze bewegingen staan met elkaar in verband. Als gevolg van WIA dreigen opnieuw afwentelingsmechanismen, stelt de promovendus. Bannink promoveert op 6 oktober aan de faculteit Bedrijf, Bestuur en Technologie. In de herziene WAO, die nu gaat leiden tot de Wet Werk en Inkomen naar arbeidsvermogen (WIA), is voor de mensen die volledig arbeidsongeschikt zijn, een andere regeling getroffen dan voor mensen die gedeeltelijk arbeidsongeschikt zijn. De uitkering voor volledig arbeidsongeschikten is collectief geregeld, over de gedeeltelijk arbeidsongeschikten maken de sociale partners afspraken. Voor volledig arbeidsongeschikten wordt de Pemba, het eigen risico voor werkgevers, afgeschaft. Dit betekent dat de uitkering voor volledig arbeidsongeschikten weer voor rekening van het collectief komt. Beperking bevoegdheden
De hoofdlijn van de nieuwe WAO, de WIA, is afkomstig van de SER. Het voorstel van de SER tot invoering van deze nieuwe WAO lijkt een antwoord te zijn geweest op de herzieningen in de uitvoeringsorganisatie die nog onder Paars zijn doorgevoerd. Met SUWI werden de bevoegdheden van sociale partners in de uitvoering sterk beperkt. Inhoudelijk was dit een juiste keuze, vindt Bannink: de invloed van sociale partners op de uitvoering heeft bijgedragen aan de explosie van het volume van de WAO.
Afwenteling
Strategisch bleek SUWI volgens hem echter een fout. In antwoord op SUWI, wijzen sociale partners nu de verantwoordelijkheid voor volledig arbeidsongeschikten af en beperken hun inspanningen tot gedeeltelijk arbeidsongeschikten. Nu de bevoegdheid tot uitvoering van de WAO hen is afgenomen, wordt nu ook het financiële risico (voor de volledig arbeidsongeschikten) aan de overheid teruggegeven. Dit zet de deur open naar nieuwe afwentelingsmechanismen door de sociale partners. Het kan immers aantrekkelijk zijn om iemand toch 100 procent arbeidsongeschikt te laten verklaren. Dit type afwenteling op publieke middelen was eerder juist aanleiding om het stelsel te reorganiseren. Common pool resource
Bannink heeft de hervorming van uitvoering en uitkering onderzocht, waarbij hij constateerde dat de hervorming van de uitkering relatief soepel is gegaan. Conflictstof was er -opmerkelijk genoeg- vooral bij de hervorming van de uitvoering. Van oudsher hebben sociale partners het daarin voor het zeggen, terwijl de uitkering altijd werd gezien als iets collectiefs. Dat leidde jarenlang tot wat de promovendus `common pool resource' mechanismen noemt: iedereen vist uit dezelfde vijver, je móet haast zelf meedoen als collega-werkgevers bijvoorbeeld medewerkers oneigenlijk laten wegstromen in de WAO, en uiteindelijk gevolg is overconsumptie. Met verschillende maatregelen zoals Pemba is geprobeerd overconsumptie voorkomen.
Noot voor de pers
Duco Bannink (1971) promoveert op 6 oktober om 15 uur. Bij zijn promotie is prof.dr. Romke van der Veen promotor en dr. Bert de Vroom assistent-promotor.
Het proefschrift `The reform of Dutch disability insurance' is te bestellen via: dissbannink@yahoo.com; of via Universiteit Twente; Faculteit Bedrijf, Bestuur en Technologie; vakgroep Sociologie; t.a.v. Annette van der Tuuk; Postbus 217; 7500 AE Enschede Contactpersoon voor de pers: Wiebe van der Veen, tel (053) 4894244, email w.r.vanderveen@utwente.nl

Laatst gewijzigd op 04-10-2004 © Universiteit Twente Printversie