Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport
Directie Voorlichting en Communicatie
Toespraak van de staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport,
Clémence Ross Van Dorp, ter gelegenheid van het 60 jarig bestaan van de
Stichting 1940 1945.
Amsterdam, 13 oktober 2004
Dames en heren,
De Stichting 1940 - 1945 viert vandaag haar verjaardag: zestig jaar! Wellicht
moet ik zeggen: pàs zestig jaar.
Allereerst wil ik de jarige uit het diepst van mijn hart feliciteren. Wat De
Stichting de afgelopen zestig jaar voor elkaar heeft gekregen, de bergen
werk die zijn verzet, de aandacht die is uitgegaan naar de tienduizenden
mensen die bij De Stichting hebben aangeklopt, verdient bewondering en
gelukwensen. U hebt dat met elkaar en voor elkaar gedaan en blijft dat doen.
U bent nog vol levenslust en kijkt vol vertrouwen naar de toekomst.
Vijftig jaar geleden werd daar nog anders over gedacht. In 1955 vond er een
grote landelijke collecte voor De Stichting plaats. Er werd toen genoeg geld
opgehaald om het werk nog enkele jaren te kunnen voorzetten. En dat, zo
dacht men toen, moest voldoende zijn om het werk af te maken en
uiteindelijk De Stichting op te heffen.
Hieruit blijkt duidelijk dat het moeilijk is om de toekomst te voorspellen. Ik zal
me daar dan ook niet aan wagen.
Liever kijk ik terug naar een aantal zaken dat mij bij De Stichting de
afgelopen decennia, en nog steeds, opvalt en aanspreekt. En, wie weet,
misschien valt daar iets voor de toekomst uit af te leiden.
Eén van de dingen die mij het meeste aanspreekt binnen De Stichting 1940 -
1945 is de sterke saamhorigheid.
Al vanaf het moment dat De Stichting werd opgericht, was de doelstelling
glashelder: we gaan er met elkaar voor zorgen dat mensen en hun gezinnen
of nabestaanden, die tijdens de oorlog hebben bijgedragen aan het
binnenlandse verzet, ondersteund worden als dat nodig is. Zowel financieel
als moreel en geestelijk. Samengevat was de doelstelling: 'Wij zorgen voor Toespraak
Parnassusplein 5 Doorkiesnummer Hebt u 's avonds of in het weekend dringend
Postbus 20350 (070) 340 60 00 een voorlichter nodig, belt u dan met het
2500 EJ DEN HAAG Fax (070) 340.62.92 ministerie, telefoon (070) 340 79 11. Daar
Telefoon (070) 340 79 11 regelt men dat u wordt teruggebeld.
Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport
- 2 -
de jouwen'. Dat getuigt van een eigen verantwoordelijkheid en solidariteit die
ik heel bijzonder vind.
Een klein voorval waaruit blijkt dat die saamhorigheid nog steeds
springlevend is, is jaarlijks waar te nemen rond de kerstdagen. Dan is de hal
van uw gebouw, volledig behangen met kerstkaarten. Er hangen er
honderden, misschien wel duizend. Die kaarten symboliseren voor mij de
onderlinge verbondenheid van al die mensen die een relatie hebben met De
Stichting.
Ik vind dat indrukwekkend.
Maar ook al is die eigen verantwoordelijkheid en onderlinge solidariteit erg
sterk, dat heeft er niet toe geleid dat De Stichting een naar binnen gekeerde
organisatie is geworden. Want dat gevaar ligt dan natuurlijk altijd op de loer.
Dat is gelukkig niet gebeurd.
Dat blijkt ook duidelijk uit hoe u zich op de toekomst voorbereid.
We kunnen er niet omheen dat na 60 jaar velen niet meer onder ons zijn. De
groep mensen die de oorlog hebben meegemaakt wordt steeds kleiner.
De vraag dringt zich dan op hoe je voor een steeds kleiner wordende groep
mensen op een goede manier invulling kunt blijven geven aan de
basisbeginselen: het invullen van de bijzondere solidariteit en de ereschuld.
Dat is een vraag voor zowel de overheid als voor een organisatie als de uwe.
Het uitgangspunt in mijn beleid is dat wij onverkort door blijven gaan met de
uitvoering van de wetten en de hulpverlening.
Wel zien we dat de instanties die de pensioenen uitkeren en hulpverlening
bieden steeds kleiner worden. Dat betekent dat we waakzaam moeten zijn
dat de kwaliteit hieronder niet gaat lijden. We willen niet dat de doelgroep
van 40.000 mensen hier last van krijgt. Daarom is het noodzakelijk acties te
ondernemen. Bijvoorbeeld samenwerking met andere instanties.
Wat voor het Rijk geldt, kritisch kijken hoe je de kwaliteit voor de groep kunt
behouden, geldt ook voor de partijen in het veld. De Stichting is hiervan een
goed voorbeeld.
De laatste jaren is de organisatie sterk ingekrompen. Om toch nog als
organisatie goed te kunnen functioneren, is gekozen voor een bestuurlijke
fusie met het Centrum '45. Naar alle verwachting vindt dat volgende maand Toespraak
plaats.
Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport
- 3 -
Ik weet dat er onder u mensen zijn die het hier moeilijk mee hebben. Voor
velen van u leeft de angst of De Stichting nog wel herkenbaar zal blijven als
zelfstandige stichting.
Ik twijfel daar niet aan.
Juist door de gekozen constructie van een bestuurlijke fusie, zal De Stichting
zelfstandig herkenbaar blijven. Dat door de fusie er andere namen in de
organisatie komen, zoals een Raad van Toezicht, doet hier niets aan af.
De herkenbaarheid van De Stichting is naar mijn idee gegarandeerd.
En zeker zo belangrijk is dat De Stichting door de fusie haar taken kan blijven
doen en haar rol kan blijven uitvoeren.
Het initiatief om over te gaan tot deze vorm van samenwerking is
prijzenswaardig en getuigt van visie en durf.
En dát past in de traditie van de Stichting.
Door samen te werken met andere organisaties blijft de opgedane kennis
voor de groep zelf behouden én kan het worden ingezet voor andere
groepen.
In dit verband wijs ik graag op een ander initiatief van De Stichting: het
onderbrengen van het maatschappelijk werk bij Algemeen Maatschappelijke
Werk instellingen. Door deze actie kan de doelgroep blijvend worden
geholpen én kan de kennis worden ingezet voor andere geweldsgetroffenen.
Dit initiatief wordt dan ook door mij ondersteund.
Ook wordt ervoor gezorgd dat het Maatschappelijk Werk blijvend van actuele
kennis en methodes op haar terrein wordt voorzien.
Vanaf 1 januari is er een nieuw kenniscentrum dat hiervoor gaat zorgen:
Cogis. Cogis is een samenwerkingsverband tussen ICODO - dat ophoudt te
bestaan - het Centrum 45 en het Sinai centrum. Het heeft als ambitie een
brede instelling te worden voor oorlogs- en geweldsgetroffenen.
Ook dit initiatief wordt door mij ondersteund.
U ziet dat een aantal organisaties met elkaar wordt verbonden. Zodat het
werk niet stopt, maar voor de doelgroep door blijft gaan. En bovendien is het
duidelijk dat het werk niet eindigt bij de doelgroep uit de Tweede
Wereldoorlog, maar ook ingezet kan worden voor slachtoffers van andere
oorlogen.
Zodat er een diepere betekenis gegeven wordt aan de zorg voor de jouwen. Toespraak
Het is vanuit die betekenis ook belangrijk dat uw oorlogsverhaal wordt
overgedragen aan nieuwe generaties. U hebt tijdens de oorlog moeten kiezen
Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport
- 4 -
tussen twee uitersten: ga ik in het verzet met alle mogelijke gevolgen van
dien, of niet. Er was geen tussenweg. U koos voor betrokkenheid bij de
ander, zelfs in een vreselijk moeilijke situatie.
Voor de jeugd zult u daardoor altijd een groot voorbeeld blijven.
Mijn beleid is er daarom ook op gericht om uw verhaal blijvend aan de
volgende generaties te vertellen. Via het jeugdvoorlichtingsbeleid wordt op
scholen, in musea en herinneringscentra continu nieuwe vormen aangeboden
om dit verhaal bij de jeugd over te brengen.
Dames en heren,
Zoals ik al zei, ik waag me niet aan toekomstvoorspellingen.
Maar desondanks durf ik er toch van uit te gaan dat de Stichting 1940 -
1945 nog vele verjaardagen kan vieren.
De Stichting heeft in haar bestaan duidelijk gemaakt een hechte organisatie
te zijn waarin saamhorigheid de boventoon voert.
Bovendien heeft De Stichting duidelijk gemaakt geen navelstaarder te zijn. U
zoekt samenwerking met anderen om zo de eigen positie voor de toekomst
veilig te stellen.
Nu we nog maar een half jaar verwijderd zijn van de dag waarop we zestig
jaar bevrijding vieren, vind ik het een geruststellende gedachte dat De
Stichting 1940 -1945 samen met haar nieuwe partner klaar is voor de 21e
eeuw.
Tot slot wil ik nog graag uw aandacht voor het volgende.
Er is binnen De Stichting 1940 - 1945 één persoon geweest die zich de
laatste jaren zo bijzonder heeft ingezet, dat ik hem graag even naar voren wil
roepen en een persoonlijk woord tot hem wil richten.
Klaas Wierenga, wil je even naast me komen staan.
Al sinds 1991 werk je voor De Stichting 1940 - 1945.
Aanvankelijk als bestuurslid van het district Utrecht, maar ook al snel als
landelijk bestuurslid.
En van daaruit nam je spoedig de stap naar het vice-voorzitterschap en
uiteindelijk, sinds 2000, het voorzitterschap van het landelijk bestuur van De
Stichting. Toespraak
Hoewel je zelf twee jaar ouder bent dan De Stichting, kun je niet zeggen dat
je de oorlog bewust hebt meegemaakt. Maar je weet wel uit persoonlijke
ervaring wat de gevolgen van een oorlog kunnen zijn.
Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport
- 5 -
Jouw vader is vanwege verzetswerk gefusilleerd tijdens de Tweede
Wereldoorlog. Hij liet toen een gezin met jonge kinderen achter. Een gezin
dat vanaf het einde van de oorlog tot lang daarna financiële steun van De
Stichting 1940 1945 ontving. De stichting was daardoor een bekend
begrip bij jullie thuis.
Zo sterk zelfs dat jij zo heb ik gehoord heel lang hebt gedacht dat er in
Nederland maar één stichting was!
Maar anderzijds heeft de kennismaking op jonge leeftijd met De Stichting jou
juist zo geschikt gemaakt voor het werk als voorzitter. Hier kwam je
duizenden mensen tegen die een soort gelijk lot hadden ondergaan. Mensen
die jij begreep en mensen die jou begrepen. Om een goed voorzitter van de
Stichting te zijn, is dat onontbeerlijk.
Maar jouw kwaliteiten en verdiensten als voorzitter reiken verder.
Je hebt een voortrekkersrol gespeeld in de bestuurlijke fusie met het
Centrum '45. Jij begreep als geen ander dat een fusie noodzakelijk was om
het werk van De Stichting te kunnen voortzetten, óók zestig jaar na de
oprichting ervan.
Dat was geen gemakkelijke weg. Je moest mensen overtuigen van de
noodzaak van de fusie en dat de Stichting ook na de fusie nog herkenbaar
zou zijn.
Dat is jou gelukt. En dat is een buitengewone prestatie.
En dat is niet alles.
Waar je de tijd vandaan haalde weet ik niet, maar je was ook nog eens
voetbal- en volleybalscheidsrechter, vrijwilliger bij de Drentse
Rijwielvierdaagse en de TT in Assen, official bij de Zwembond, diaken,
ouderling, voorzitter van het Protestants Christelijk Basis Onderwijs in
Dalfsen, voorzitter van de Stichting Monument De Woeste Hoeve en
voorzitter van het CDA, afdeling Leusden. Dit is slechts een selectie. De lijst
is langer! Gelukkig deed je niet alles te gelijk.
Beste Klaas, ik wil jou graag voor al jouw werkzaamheden en in het bijzonder
voor wat je voor De Stichting betekent, onderscheiden. En met deze
onderscheiding wil ik ook graag de hele Stichting eren.
Klaas Wierenga, het heeft Hare Majesteit de Koningin behaagd om jou te
benoemen tot Ridder in de Orde van Oranje Nassau!
-0-0-0- Toespraak
---- --
Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport