Socialistische Partij
Kamer akkoord met `no claim' - maar acties gaan door
15-10-2004 * De Tweede Kamer is deze week akkoord gegaan met de
invoering van de no claim. Weliswaar wordt de huisarts er buiten
gehouden, maar daarmee is het niet minder erg. De SP blijft actie
voeren tegen deze vorm van `eigen risico' in de zorg.
Zieke en gehandicapte mensen gaan een premieverhoging betalen, terwijl
gezonde mensen een deel van de premie terugkrijgen. `Omgekeerde
solidariteit' noemt minister Hoogervorst dat. "Waanzin," is het
oordeel van SP-Kamerlid Agnes Kant. "Maatschappelijke organisaties,
huisartsen, vakbonden, patiëntenbonden, ouderenbonden - iedereen is
tegen, maar deze regenteske regering drukt haar zin door. De SP blijft
zich verzetten om de no claim van tafel te krijgen.
De bijdrage van Agnes Kant aan het Kamerdebat van deze week:
Ik wil beginnen met de heer Buijs te complimenteren. Wij weten
allemaal dat veel oppositiepartijen, inclusief mijn partij, en veel
mensen in het land de no-claim niet zien zitten. Een van de grote
pijnpunten was dat er zelfs een financiële drempel zou worden
opgeworpen voor een bezoek aan de huisarts. De heer Buijs heeft in de
stormachtige besprekingen in de coalitie zijn rug rechtgehouden. Ik
complimenteer hem ermee dat hij de no-claim er uit heeft gekregen. Bij
het recht houden van die rug zal de onrust in de samenleving, het
verzet en de acties, zeker hebben geholpen. Dat steuntje in de rug zal
hij daar goed bij hebben kunnen gebruiken. Actie helpt dus. Misschien
denkt het CDA door die acties af en toe dat het het niet helemaal goed
doet. De heer Buijs heeft daar op dit punt naar geluisterd. Het is
belangrijk dat het bezoek aan de huisarts niet meer onder de no-claim
valt. Dat is winst.
Natuurlijk past daarbij een maar. Het is jammer dat, evenals in het
debat vorig jaar, het ene kwaad wordt ingeruild voor het andere. De
andere coalitiepartijen willen daar dan weer iets voor terug. Vorig
jaar werd de medicijneuro vervangen door het uit het pakket halen van
de zelfzorgmiddelen, met veel ellende tot gevolg. Dit jaar gaat de
no-claim er wel uit, maar wordt er bezuinigd op de huisartsenzorg. Dat
is bijzonder dom. Met 3% voor het totale budget voor gezondheidszorg
handelen huisartsen maar liefst 95% van de hulpvragen zelf af. Als
ex-huisarts weet de heer Buijs dat bijzonder goed. Ik begrijp dan ook
werkelijk niet hoe hij hiermee heeft kunnen instemmen. Hij noemt het
zelf het pareltje van de zorg. Daar bezuinig je dan vervolgens niet
op, lijkt mij. Evenals bij de no-claimregeling zal blijken dat
goedkoop duurkoop is.
Wij krijgen er ook een hogere no-claim voor terug. Zij gaat van 250
naar 255 euro. Dat is weer een hogere premie, waar ik helemaal niet
blij mee ben. Ik begrijp ook niet wat dit toevoegt. Dit is volstrekt
onnodig. Nu het bezoek aan de huisarts niet meer onder de no-claim
valt, is er alle reden om helemaal af te zien van de no-claim, want
een patiënt heeft daarna geen keuze meer. Als een deskundige huisarts
-- waar wij er veel van hebben in Nederland -- het verstandig vindt
dat een patiënt voor onderzoek naar het ziekenhuis gaat, wat moet
betrokkene dan denken? Dat kan dan wel verstandig zijn, maar dan raak
ik mijn no-claim kwijt, dus ik ga maar niet? Hoe ziet men dat voor
zich? Moet betrokkene dat advies dan in de wind slaan? Als een
huisarts zegt dat het verstandig is dat een patiënt bepaalde
geneesmiddelen gebruikt omdat zijn gezondheidsprobleem anders groter
wordt, welke keuze heeft betrokkene dan? Moet hij dat dan maar niet
gaan gebruiken, omdat hij daarmee zijn no-claim kwijtraakt? Dat zijn
toch geen keuzes? Mensen hebben dan geen keuze. Welk effect wil de
minister via deze financiële prikkel bereiken, anders dan het nadelige
effect dat men om financiële redenen ergens van afziet?
Zorg nodig hebben, is geen keuze. Welke keuze heeft iemand die een
hartinfarct krijgt? Welke keuze heeft een reumapatiënt? Welke keuze
heeft iemand die chemotherapie krijgt?
Welke keuze heeft iemand die op zijn fiets op straat wordt aangereden?
Welke keuze heeft iemand die bijvoorbeeld voor een knobbeltje in de
borst door een deskundige huisarts wordt doorverwezen voor nader
onderzoek?
De minister zegt het zelf in de stukken, namelijk dat de regering de
mening is toegedaan dat "het financieel prikkelen van burgers daar
dient te gebeuren waar burgers een keuzemogelijkheid hebben". Dat is
nu niet meer het geval; er is geen sprake meer van keuzemogelijkheid.
Alle zorg -- buiten dan misschien de eerste hulp, al is dat volgens
mij ook vaak geen keuze -- gaat immers via de poortwachter, zijnde de
huisarts. Dan valt dus eigenlijk de hele grondslag voor het voorstel
weg. Ik ben dan ook zeer benieuwd wat de minister er nu nog van vindt.
Alles overziende, met de wijziging die de heer Buijs voorstelt, is er
dus alle reden om af te zien van het hele voorstel. Ik vraag de
minister waarom hij, na alle commotie die er is geweest, niet zegt:
ach, laten wij het per 1 januari a.s. maar niet invoeren. Waarom
zoveel overhoop halen, waarom zoveel rompslomp voor remmende invloed
op zorg waar mensen geen keuze hebben en het dus niet of alleen
verkeerd zal werken? Het is toch, eerlijk gezegd, gewoon gedoemd te
mislukken? Dat moet toch zelfs deze minister zijn eer te na zijn?
Waarom niet de wijsheid om te stoppen, in plaats van doorgaan met dit
voorstel dat voor hem toch ook wel enigszins een prestigeproject lijkt
te zijn geworden?
Een ezel stoot zich geen twee keer aan dezelfde steen, maar kabinetten
blijkbaar wel. Wij hebben het specialisten-geeltje gehad, wij hebben
de medicijn-knaak gehad, wij hebben bij Paars het eigen risico in het
ziekenfonds gehad. Keer op keer stoot men zich aan dezelfde steen. Nu
weer de no-claim. Ik wil de minister nadrukkelijk adviseren om slimmer
te zijn dan die ezel en de no-claim niet per 1 januari in te voeren.
Los van alle discussies die wij al hebben gehad over de huisarts, is
de no-claim op zichzelf natuurlijk een heel slecht idee. Ik kan het in
één zin samenvatten: hierdoor gaat ziek betalen voor gezond. Als je
voor solidariteit in de zorg bent, vind je dat dus een slecht idee.
Als je een wat vreemde opvatting van solidariteit hebt, zoals de
minister, dan vind je het een goed idee. Hij noemt het "omgekeerde
solidariteit". Tja, het is toch gewoon het onderuit halen van de
solidariteit, wat voor woorden de minister er ook voor zoekt.
Het hele idee van de no-claim gaat van twee foute vooronderstellingen
uit. De eerste is: gezondheid is een verdienste, zorg nodig hebben is
een keuze. Die vooronderstelling is fout, want iemand die een enge
ziekte krijgt, heeft geen keuze. De tweede foute vooronderstelling is:
mensen maken veel te gemakkelijk gebruik van zorg en gaan te
gemakkelijk naar de dokter. Ook dat is niet waar. Door toch van die
twee foute vooronderstellingen uit te gaan, zit je per definitie al op
een dwaalspoor. Toch worden die stellingen gebruikt om het voorstel te
verdedigen. Je zou kunnen zeggen dat eigenlijk de aanleiding tot dit
idee al misleidend is. Het advies van de Raad voor de volksgezondheid
en zorg geeft al aan dat mensen niet te gemakkelijk naar de dokter
gaan. Het beeld dat er in Nederland veel zorg geconsumeerd wordt, is
niet terecht, aldus deze raad. Wanneer het gebruik in Nederland
vergeleken wordt met andere Westerse landen, blijkt dat Nederland er
relatief gunstig uitkomt.
Vooral bij dit voorstel is er een zeer brede weerstand. Dat zie je
niet vaak. Er is echt geen enkele voorstander van invoering van de
no-claim te vinden, buiten de minister en de coalitiepartijen. Verder
ken ik in Nederland geen enkele voorstander van invoering van de
no-claim. Ik begrijp dan ook echt niet waarom dit toch zou moeten
doorgaan. De algemene opvatting is dat deze maatregel niets anders
doet dan de kosten verleggen van ons allemaal naar degene die de pech
heeft om ziek te worden. Er is dan ook niet voor niets heel veel
protest van heel veel maatschappelijke organisaties tegen invoering
van de no-claim. Dat bleek gisteren bij de gezamenlijke uitspraak die
u, voorzitter, hebt ontvangen, en ook tijdens de protestmanifestatie
buiten dit gebouw. Verder bleek het tijdens de hoorzitting die wij
hebben gehouden. Alle organisaties hadden alleen maar kritiek en
hebben de onzinnigheid van de maatregel volop kunnen toelichten.
Nogmaals: eigenlijk zijn de minister, het kabinet en de
coalitiepartijen de enigen die deze maatregel zien zitten. Ik zal u
straks, ter illustratie, een deel overhandigen van de schriftelijke
protesten van de 60.000 mensen die hun mening al kenbaar hebben
gemaakt.
Er mag van worden uitgegaan dat dit pas een begin is. Als mensen
straks de no-claim gaan voelen, zullen zij ongetwijfeld opnieuw
bezwaar aantekenen.
Geschat is een kostenbesparing van 180 mln euro. Nu de huisartsen
eruit zijn, is het 160 mln euro. Klopt dit? Ik probeer mij voor te
stellen hoe die kostenbesparing eruit ziet, maar ik zie het echt niet
voor me. Zijn de negatieve effecten wel in de berekening meegenomen?
Als iemand bepaalde medicijnen niet slikt, kan de ziekte verergeren en
moet er alsnog opname plaatsvinden. Dat maakt de zorg dus duurder. De
inschatting is gemaakt door het CPB, dat zelf al aangeeft dat het een
empirisch economisch model is. Dat model is niet gebaseerd op de
praktijk van alledag. Mijn opvatting en ook de opvatting van iedereen
die in de zorg werkt, is dat dit de zorg niet goedkoper maakt. De
negatieve effecten zullen de zorg integendeel duurder maakt, ook al
omdat de uitvoeringskosten zullen toenemen.
De minister wijst graag naar andere landen. Hij schrijft dat in
Nederland mensen relatief weinig eigen betaling hebben in de zorg. Dat
klopt en dat wil ik graag zo houden. Er is dus relatief weinig eigen
betaling, maar toch maken Nederlanders relatief weinig gebruik van
zorg. Hoe kan de minister dit verklaren?
België heeft een systeem van eigen betaling in de zorg. De minister
verwijst daar graag naar, maar weet hij wel wat voor bureaucratische
chaos er in dat land heerst? Is hij daar wel eens wezen kijken? Als je
binnenkomt, zie je kassa's! Dat willen wij toch niet in dit land? Ik
tenminste niet. In België is sprake van inkomensafhankelijke maxima
aan de eigen betalingen, maar in Nederland gaat dat voor iedereen
gelden. Ongeacht je inkomen, word je geconfronteerd met hogere premies
en no-claim. Dat is een wezenlijk verschil, maar ook als er sprake is
van inkomensafhankelijkheid, doen zich negatieve maatschappelijke
effecten voor. Ook in België leidt het ertoe dat mensen die zorg nodig
hebben het niet kunnen betalen.
In Duitsland is onlangs een eigen bijdrage ingevoerd van 10 euro per
kwartaal. In tegenstelling tot Nederland is daar wél sprake van
overconsumptie van zorg. De effecten zijn daar dus ook anders, maar in
dat land geldt een maximum van 2% van het inkomen. Voor chronisch
zieken is dat percentage 1. In Duitsland wordt dus wel degelijk
rekening gehouden met het inkomen en de aard van de ziekte. In
Nederland gaat dat niet gebeuren. Ook in Duitsland levert de 10 euro
per kwartaal wel degelijk problemen op; mensen gaan te laat naar de
dokter. Als de minister vergelijkingen maakt met het buitenland, moet
hij al deze negatieve effecten ook noemen.
Voorzitter. Ik ben tegen invoering van een no-claim. Maar als het dan
toch gaat gebeuren, moeten enkele zaken worden uitgezonderd. De
huisarts is er al uit, maar dat zou ook voor de chronisch zieken
moeten gelden. Ziekte is geen keuze! Levenslang ziek zijn, overkomt
je.
Die mensen worden langdurig getroffen door een ziekte en nu ook nog
eens levenslang of zolang als de regeling bestaat, met de no-claim.
Zij hebben daar zelf geen invloed op. Zij worden geconfronteerd met
die extra kosten, zonder dat zij daar zelf ook maar iets aan kunnen
doen. Dit kan echt niet. Ik heb al gezegd dat Duitsland hiervoor een
speciale regeling heeft getroffen.
Ik had een amendement ingediend dat beoogde dat de chronisch zieken
helemaal worden uitgezonderd van dit wetsvoorstel. Omdat er ook andere
initiatieven waren om er op een andere manier voor te zorgen dat
chronisch zieken de hogere premie terugkrijgen, heb ik mijn eigen
amendement ingetrokken om samen te kunnen optrekken met mensen die
vergelijkbare ideeën hebben. Daarom is er nu een gezamenlijk
amendement over de chronisch zieken ingediend.
Ik heb een amendement ingediend om te bereiken dat de 65-plussers
worden uitgezonderd van deze no-claim. Er zijn natuurlijk heel veel
gezonde 65-plussers, maar gemiddeld genomen zullen 65-plussers vanwege
hun leeftijd vaker gezondheidsproblemen hebben en vaker naar de dokter
gaan. Ik zou deze mensen graag willen uitzonderen van de
no-claimregeling.
Heb ik goed begrepen dat bij de zorgtoeslag een gemiddelde
no-claimteruggave in mindering wordt gebracht? Dat zou ik gek vinden,
want wie een zorgtoeslag krijgt, is juist degene die veel kosten heeft
en de no-claim nooit terug ziet. Het gemiddelde levert dan voor hem of
haar een beetje raar bedrag op. Ik vind dit verwarrend, maar ik zie al
aan de minister dat hij mij zal uitleggen hoe dit zit.
Gisteren was er op het Plein een manifestatie van een actie die al
enige tijd loopt. Die actie heet "No-claim - No way", omdat de route
die is gekozen, een doodlopende weg is.
"No claim - No way" omdat deze regeling:
1. niet solidair is
2. geen enkel probleem oplost (De rekening wordt alleen verlegd naar
degene die de pech heeft om ziek te worden.)
3. ertoe zal leiden dat mensen afzien van noodzakelijke zorg
4. de zorg daardoor eerder duurder dan goedkoper zal maken
5. opnieuw meer bureaucratie oplevert
Hoe de Kamer deze week ook beslist, deze redenen blijven overeind
staan en de SP zal zich daarom blijven verzetten tegen de no claim.