NEDERLANDS KANKER INSTITUUT
Estro Breur Gold Metal voor NKI-AVL onderzoeker
Amsterdam, oktober 2004
Fysicus prof. Dr. Marcel van Herk van het Nederlands Kanker Instituut
- Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis heeft de Breur Award ontvangen
voor zijn baanbrekend onderzoek naar beeldgeleiding voor precisie
radiotherapie. Deze Breur Gold Medal Award, een belangrijke Europese
prijs, is uitgereikt op het Europese radiotherapie (ESTRO) congres in
de RAI op 26 oktober 2004.
Fysicus Marcel van Herk heeft samen met zijn collega's een methode
ontwikkeld voor beeldgeleide radiotherapie, waarmee radiotherapie nog
nauwkeuriger kan worden uitgevoerd. Hij ontving daarvoor op 26
oktober de prestigieuze Breur Award tijdens een speciale zitting op
het ESTRO congres.
Op dit congres worden diverse presentaties gegeven over een nieuw
soort bestralingstoestel dat het NKI, wereldwijd gezien, als eerste
klinisch gebruikt. In dit bestralingstoestel, waarvoor de software
door Van Herk en collega's is geschreven, is een CT scanner
geïntegreerd zodat vlak vóór de bestraling plaats en beweging van
interne organen kunnen worden vastgesteld . Hierdoor kan de
bestralingsbundel nauwkeuriger op de tumor worden gericht en zullen
er minder bijwerkingen optreden, zelfs bij zeer agressieve
behandelingen.
Deze nieuwe vorm van bestraling kan gebruikt worden bij meerdere
soorten kanker. Een voorbeeld van zo'n behandeling is die van
longkanker: De planning van de bestraling gebeurt met geavanceerde
diagnostische technieken die vorm en beweging van de tumor vaststellen
op ieder moment van de ademhalingscyclus (als een filmpje). Een
belangrijk onderdeel daarvan is de combinatie van een PET scan, die de
tumor doet oplichten, met een hoge resolutie CT scan, die de rest van
de long in kaart brengt. Maar omdat de tumor door het ademhalen
beweegt en ook de patient zelf kan bewegen, wordt ook tijdens de
behandeling zelf elke afwijking in de plaats van patiënt en tumor
vastgesteld en gecorrigeerd. Hiervoor wordt het toestel met de
geïntegreerde CT scan gebruikt. Door deze combinatie van technieken is
de behandeling in het NKI uiterst nauwkeurig, misschien wel het
nauwkeurigst in de hele wereld. Door deze nauwkeurigheid kan er in het
NKI met hogere doses bestraald worden dan elders.
In een klinische studie van het NKI wordt de dosis voor longtumoren op
dit moment stapsgewijs opgevoerd zodat de kans op vernietiging van de
tumor wordt vergroot zonder onoverkomelijke complicaties. Behalve voor
longtumoren worden soortgelijke protocollen ontwikkeld voor andere
tumoren die ook veel interne beweging vertonen, zoals prostaat-,
blaas-, en maagtumoren.
Van Herk is van huis uit natuurkundige. Hij studeerde in 1985 af bij
de vakgroep Medische Fysica aan de UvA. Onderwerp: 'Controle van de
patiëntenpositie bij bestraling'. In dit kader ontwikkelde hij,
tijdens zijn stageperiode in het NKI-AVL, de hard- en software
voor een speciale röntgencamera, die als een voorloper van het
huidige beeldgeleide radiotherapie- systeem mag worden beschouwd.
In 1988 en 1989 won Marcel van Herk al respectievelijk de ESTRO -
Varian Clinical Research Award en de Antoni van Leeuwenhoek Award. Per
1 juli is hij benoemd tot bijzonder hoogleraar 4D Beeldverwerking in
de oncologie aan de Universiteit van Amsterdam (UvA).