ALLARD PIERSON MUSEUM
Tentoonstelling Malta, Tempels en Tombes
Persbericht
malta
tempels & tombes, 5200-750 v. chr.
29 oktober 2004 t/m 27 februari 2005
Van 29 oktober 2004 t/m 27 februari 2005 presenteert het Allard
Pierson Museum, het archeologisch museum van de Universiteit van
Amsterdam, de tentoonstelling MALTA, TEMPELS & TOMBES. Sculptuur en
aardewerk van duizenden jaren geleden uit heiligdommen en duistere
graven geven een nooit eerder in Nederland vertoond overzicht van de
unieke beschavingen van het eigenzinnige Malta in de prehistorie.
morgen, op 28 oktober 2004, wordt de tentoonstelling malta, tempels &
tombes om 15.00 uur geopend door de minister van cultuur en toerisme
van malta, dr. f. zamit dimech, in aanwezigheid van onder andere de
ambassadeur van malta in nederland, de heer a. strickland.
De tentoonstelling MALTA, TEMPELS & TOMBES is het resultaat van een
intensieve samenwerking tussen Heritage Malta, het Maltees Nationaal
Agentschap voor Musea en Cultureel Erfgoed, en het Allard Pierson
Museum. Als nieuw lid van de Europese Unie per 1 mei jongstleden heeft
Malta een rijk stuk cultuurhistorie aan het Europese culturele erfgoed
toegevoegd. Archeologisch onderzoek op de Maltese eilanden laat een
volstrekt eigen, zeer oude en intrigerende cultuur zien. De meer dan
300 tentoongestelde objecten geven een goed beeld van prehistorisch
Malta en de unieke beschavingen die daar ruim 7000 jaar geleden tot
bloei kwamen.
Deze beschavingen waren zo uniek dat de megalithische architectuur uit
die tijd (vanaf ca. 4000 v. Chr.) door de UNESCO als werelderfgoed is
bestempeld. De bouwwerken waaronder tempels en (gedeeltelijke
onderaardse) grafcomplexen worden beschouwd als de eerste vrijstaande
stenen monumenten in de wereld. De afmetingen en vormen laten een
verbazingwekkend hoogstaand technisch niveau, gedurfde creativiteit en
verregaande kennis van het (bouw)materiaal zien. Ook vele sier- en
gebruiksvoorwerpen laten een gelijksoortige hoge ontwikkeling
zien. Sculpturen, kleine mens- en dierfiguurtjes, rijk versierd
aardewerk en vele andere kleine (kunst-)voorwerpen zoals sieraden
tonen een samenleving waar ruimte was voor persoonlijke uitingen. De
ambachtskennis was uitgestegen boven een puur praktisch niveau naar
een niveau waar esthetische waarde en/of rituele betekenis van een
voorwerp belangrijker werd. Genoeg bewijzen van een hoogontwikkelde,
geheel eigen, Maltese beschaving. Teksten zijn er echter niet. De
objecten in combinatie met de vindplaatsen vertellen het verhaal.
Na de archeologen die verschillende verklarende theorieën hebben
ontwikkeld, is het aan de bezoeker van de tentoonstelling MALTA,
TEMPELS & TOMBES om het verhaal achter de ruim 300 objecten te
reconstrueren en de intrigerende vragen die bepaalde objecten
oproepen, te beantwoorden. Een chronologische indeling, maquettes van
oude en recent opgegraven tempels, geografische kaarten en een
virtueel bezoek aan de prehistorische tempel- en grafcomplexen, helpen
hierbij een handje. Bezoek MALTA, TEMPELS & TOMBES en ontdek dat Malta
veel meer te bieden heeft dan zon en zee. Laat de objecten en
vindplaatsen voor zichzelf spreken en ontdek de prehistorische
bakermat van Europa.
DE OUDSTE STENEN MONUMENTEN IN DE WERELD
Bij velen roept de naam Malta het beeld op van een zonovergoten eiland
in de Middellandse zee. Deze kleinste lidstaat van de Europese Unie
met een oppervlakte van slechts 316 km2 (nog niet eens twee keer
Texel!) herbergt de resten van de oudste beschaving ter wereld
die vrijstaande stenen gebouwen neerzette.
Vanaf circa 4000 v. Chr. begonnen de toenmalige bewoners van Malta
namelijk met de bouw van deze kolossale stenen heiligdommen waaronder
tempels en gedeeltelijk onderaardse grafcomplexen.
Dat is dus ruim 1000 jaar vóór de piramiden van Giza, 1500 jaar vóór
Stonehenge en bijna 2000 jaar vóór het paleis van Knossos op Kreta. De
afmetingen (rechtopstaande stenen van wel 8 meter hoog) en de unieke
vormen (halfronde ruimten rond een centrale hof) zijn van een
technologisch en creatief zeer hoog niveau. Het gegeven dat deze
gebouwen zijn neergezet door een volk dat verder alleen aan landbouw
deed en slechts gebruik kon maken van gereedschap van steen, maakt de
prestatie alleen nog meer uniek. Op de Maltese eilanden zijn 30 van
dergelijke tempels, verdeeld over 14 heiligdommen terug gevonden. Ook
de in de heiligdommen teruggevonden (kunst)voorwerpen, fijn versierd
aardewerk, kleine mens- en dierfiguurtjes en sieraden, wijzen op een
zeer hoog ontwikkelde beschaving.
DE DIKKE DAMES
Onder de voorwerpen die in de tempels en tombes zijn teruggevonden en
waarvan een representatieve selectie op de tentoonstelling te zien is,
nemen de zogenaamde dikke dames een aparte plaats in. Waarschijnlijk
waren het vruchtbaarheidsgodinnen, maar echt bewijs is hiervoor niet.
Ook was er een grote variëteit aan andere mensfiguren die afwisselend
goden, rituele (begrafenis-)idolen of portretten voorstelden.
Daarnaast is het verbazingwekkend om te zien hoe de prehistorische
mens met slechts, weliswaar vakkundig gemaakte, stenen werktuigen de
meest mooie sieraden van been, schelp en diverse steensoorten kon
maken. Het aardewerk uit die tijd laat een verfijning zien in vorm en
versiering met vloeiende lijnen en ingewikkelde spiraalmotieven.
Moeilijk voorstelbaar in een periode waarin het pottenbakkerswiel nog
niet was uitgevonden.
DE BRONSTIJD
De zogenaamde tempelcultuur van de Jonge Steentijd (Neolithicum) kwam
rond 2500 v. Chr. met het begin van de Bron stijdteneinde.Doorde
toename van overzeese handel met verre gebieden, kwam de Maltese
bevolking in contact met andere beschavingen, andere levenswijzen en
deden nieuwe (basis)materialen zoals bijvoorbeeld brons hun intrede.
De Maltese maatschappij veranderde en richtte zich op het individu. In
plaats van de grote gemeenschappelijke bouwwerken, werden eenvoudige
monumenten als dolmens gebouwd. Ook de vorm en de versiering van het
aardewerk veranderde. Geometrische, hoekige motieven vervingen de
vloeiende lijnen van de Steentijd. Ook de mensfiguren
werden stilistisch weergegeven. In plaats van min of meer
waarheidsgetrouwe afbeeldingen, waren het een soort schijfvormige
poppetjes van onduidelijke sekse en lichaamstrekken. Een selectie van
aardewerk, idolen en sieraden uit de bronstijd is op de
tentoonstelling te zien.
De tentoonstelling MALTA, TEMPELS & TOMBES eindigt in de achtste eeuw
v. Chr. met de komst van de Phoeniciërs op Malta. Zij brachten hun
alfabet mee en maakten daarmee een einde aan de prehistorie. Van de
prehistorische Maltese beschavingen zijn alleen nog de archeologische
resten over en bij gebrek aan geschreven bronnen moet daaruit alles
uit afgeleid worden. MALTA, TEMPELS & TOMBES daagt de bezoeker uit op
zoek te gaan naar de cultuur die de oudste vrijstaande stenen
bouwwerken van de wereld heeft opgericht. Geniet van de schoonheid van
de objecten en doorgrond deze oeroude cultuur. Prehistorisch Malta,
ongekend mooi en mysterieus!
Info: Voor meer informatie en/of (digitaal) fotomateriaal kunt u
contact opnemen met mw. drs. C.M.A. (Katja) Vermeulen, tel.: 020 52 52
555 / 56, fax: 020 52 52 561, e-mail: allard.pierson.museum@uva.nl
Internet: www.uba.uva.nl/apm
Adres: Oude Turfmarkt 127, 1012 GC Amsterdam
Open: dinsdag-vrijdag: 10-17 uur, zaterdag-zondag: 13-17 uur, maandag
gesloten
27 okt 04 17:01