Ondertekening Europese Grondwet: niet vechten maar praten
29 oktober 2004
Vandaag ondertekenen de regeringsleiders van de vijfentwintig EU-landen en
van de kandidaat-lidstaten Roemenië, Bulgarije en Turkije in Rome de
Europese Grondwet. Dat gebeurt in dezelfde zaal, de Sala degli Orazi e
Curiazi, waar in 1957 het oprichtingsverdrag van de Europese Gemeenschap
werd ondertekend.
Permanente vredeszone
De locatie voor de ceremonie is goed gekozen: zij herinnert aan de
oorspronkelijke doelstelling van de Europese integratie - oorlog
voorkomen door economische vervlechting. Die doelstelling is geslaagd.
De `permanente vredeszone' beslaat inmiddels een groot deel van het
Europese continent en blijft zich uitbreiden.
Burgers niet langer buitengesloten
Tegelijk markeert de ondertekening van de Europese Grondwet een breuk:
het zwaartepunt van de integratie verschuift van economische naar
politieke eenwording. De Europese Grondwet maakt gevoelige onderwerpen
als misdaadbestrijding tot een Europese zaak. Zij geeft de Europese
Unie een heuse minister van Buitenlandse Zaken. Zij legt ook vast dat
de burgers niet langer kunnen worden buitengesloten: de Europese
Grondwet bevat bindende klassieke en sociale grondrechten, verbetert
de toegang tot de rechter, introduceert het wetgevingsinitiatief voor
burgers en versterkt de positie van Europese en nationale
volksvertegenwoordigers. Waar de grondleggers van de EU nog bang waren
dat hun vredesproject bij een raadpleging van de burgers stuk zou
lopen op de klippen van haat en wantrouwen, zullen over de Europese
Grondwet in minstens tien lidstaten referenda worden gehouden.
Referendum
De ondertekening van de Grondwet is dan ook niet het einde van het
debat over de toekomst van Europa, maar het begin van de `hete fase'
in het publieke debat. Ook de Nederlandse burgers zullen zich volgend
jaar, op initiatief van GroenLinks, in een referendum kunnen
uitspreken over de Europese Grondwet.
Gestuntel en foute grappen
De grootste smet op de ondertekeningsceremonie vormt haar gastheer,
Silvio Berlusconi. Hij heeft zijn rol allerminst verdiend. In december
2003 verprutste de Italiaanse premier en toenmalig EU-voorzitter met
grootspraak, gestuntel en foute grappen de eerste poging van de
Europese regeringsleiders om het eens te worden over de Europese
Grondwet. De Ierse regering moest de schade repareren. Onder haar
voorzitterschap werd in juni 2004 alsnog een akkoord bereikt.
Buttiglione
Er schuilt dan ook een zekere rechtvaardigheid in het feit dat de
ondertekening niet de Silvio Superstar Show wordt die Berlusconi voor
ogen stond. Alle aandacht in Rome zal uitgaan naar de pogingen van
Berlusconi's collega's om hem te bewegen de Italiaanse kandidaat voor
de Europese Commissie terug te trekken. De reactionaire visie van
Rocco Buttiglione op homo's en vrouwen vormt de belangrijkste reden
waarom het Europees Parlement afgelopen woensdag aankomend
Commissievoorzitter José Barroso dwong om zijn Commissarissenteam
terug te trekken. Ook op andere regeringsleiders, waaronder premier
Balkenende, zal druk worden uitgeoefend om een wisseling van
eurocommissaris of portefeuille te aanvaarden.
Bevoegdheden Europarlement verdubbeld
Het belang van een sterk parlement voor de controle op de Europese
machthebbers - Commissie én regeringsleiders - is deze week
onderstreept. Het feit dat de Europese Grondwet de wetgevende
bevoegdheden van het Europarlement verdubbelt en zijn invloed op de
benoeming van de Commissievoorzitter vergroot vormt dan ook een sterk
argument vóór deze Grondwet.
Rol van de instellingen inzichtelijk gemaakt
De democratische krachtmeting tussen Commissievoorzitter, nationale
regeringen en Europarlement over de samenstelling van de nieuwe
Europese Commissie heeft voor veel burgers inzichtelijker gemaakt wat
de rol is van de verschillende instellingen van de Europese Unie. Dat
is mooi meegenomen nu hun volgend jaar gevraagd wordt een oordeel te
vellen over de Europese Grondwet.
Vreedzame conflictbeheersing
Maar eerst moeten Berlusconi, Balkenende en Barroso bewijzen dat het
Europese model van vreedzame conflictbeslechting functioneert. De
Europeanen zijn eraan gewend geraakt om problemen op te lossen door te
onderhandelen en de stemmen te tellen. Soms komt daar wat duw- en
trekwerk aan te pas. Soms loopt de nationale trots een deuk op. Maar
alles is beter dan vechten. Dat was de les die de grondleggers van de
Europese Unie trokken uit de verschrikkingen van de twintigste eeuw.
Die les blijft geldig.
«
GroenLinks