Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties

Het nieuwe kiesstelsel: geen coup door regio's

29 oktober 2004

Regio's nemen de macht niet over bij kandidaatstelling als het nieuwe kiesstelsel wordt ingevoerd. In veel landen heeft de partijtop veel invloed op de uiteindelijke samenstelling van de kandidatenlijsten, ook de regionale kandidatenlijsten. Dat staat in `Portaal tot het parlement' een onderzoek naar regionale kandidaatstelling in acht westerse landen. Het onderzoek is vandaag door minister de Graaf naar de tweede kamer gestuurd.
---

Eén van de zaken die regelmatig aan de orde komt tijdens discussies over het nieuwe kiesstelsel, is de verhouding tussen partij en regionale kandidaten. Uit `Portaal tot het parlement' blijkt dat in de onderzochte landen de partijen op heel verschillende manieren omgaan met de spanning tussen de wens tot centrale partijsturing en het geven van invloed aan leden. Een groot aantal partijen heeft een evenwicht gevonden door op centraal niveau een groslijst samen te stellen. Deze groslijst vormt de basis voor het regionale partijbestuur om kandidaten voor de regio te selecteren.

Wat opvalt in het onderzoek is de verschillen die bestaan tussen kandidaatstellingsprocedures bij partijen binnen hetzelfde kiesstelsel. Partijcultuur, politieke en ideologische opvattingen spelen daarbij een grote rol. De kandidaatstellingsprocedure is in de meeste landen dan ook een zaak van de interne partijdemocratie. Ook binnen het huidige Nederlandse systeem hebben veel politieke partijen de laatste jaren maatregelen genomen om de interne partijdemocratie te verstevigen en het contact met de burgers te verbeteren. Invoering van het nieuwe kiesstelsel zal dit proces alleen maar verder versterken.

In `Portaal tot het parlement' wordt de kandidaatstelling binnen politieke partijen vergeleken in acht Westerse landen: Groot-Brittannië, Duitsland, Italië, Nieuw-Zeeland, Schotland, Oostenrijk, België en Nederland. Het onderzoek is verricht door het Documentatiecentrum Nederlandse Politieke Partijen in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties.

Het nieuwe kiesstelsel staat als onderwerp op de agenda tijdens een debat over bestuurlijke vernieuwing in Rotterdam op zaterdag 30 oktober. Naast het nieuwe kiesstelsel staan de gekozen burgemeester en de toekomst van de deelgemeenten op het programma. Deelnemers aan het debat zijn: Thom de Graaf, minister van Bestuurlijk Vernieuwing en Koninkrijksrelaties, Ivo Opstelten, burgemeester Rotterdam, Lennie Huizer, gedeputeerde provincie Zuid-Holland, Monique Winsen, voorzitter deelgemeente Hilligersberg-Schiebroek en Roland Sørensen, fractievoorzitter Leefbaar Rotterdam. Het debat vindt plaats in de Centrale Bibliotheek, Hoogstraat 110 te Rotterdam van 13.00 tot 15.00 uur.

Het debat is het vierde in een reeks van debatten over de gekozen burgemeester en het nieuwe kiesstelsel. De overige debatten vinden plaats in Utrecht (9 november) en Amsterdam (30 november) Tijdens de debatten staat de positie van de burger centraal: leiden de nieuwe voorstellen tot democratische vernieuwing en meer invloed voor de burger?