Stand van zaken Eredivisie en fotografen
(11 november 2004)
Op 28 oktober jl. diende het kort geding dat door NVJ, samen met NSP,
het Nederlands Genootschap voor Hoofdredacteuren, het Nederlands
Uitgeversverbond en de Nederlandse Dagbladpers, was aangespannen tegen
de Eredivisie CV.
Aanleiding voor het kort geding was de door de Eredivisie
aangekondigde invoering van nieuwe accreditatievoorwaarden voor
persfotografen per 29 oktober 2004. Op grond van deze voorwaarden zou
het fotografen niet langer vrijstaan om vanuit het voetbalstadion
foto's via mobiele technieken te versturen naar andere media dan "hard
copy" kranten of tijdschriften en de internetversies daarvan, en voor
wat dat laatste betreft ook alleen als illustratie bij een artikel.
Ook het retoucheren van foto´s werd in de voorwaarden uitdrukkelijk
verboden. Fotografen die niet met de voorwaarden wensten in te
stemmen, zou voortaan de toegang tot het stadion worden ontzegd.
Gebeurtenissen op de tribune
Aan het kort geding gingen maanden van overleg vooraf. Medio juli
stelde de Eredivisie de NSP (de sportservice van Genootschap en NVJ)
voor het eerst op de hoogte van haar voornemen om met ingang van het
nieuwe voetbalseizoen voorwaarden te stellen aan de toegang van
persfotografen tot het stadion. De eerste versie van die voorwaarden
bevatte bepalingen die de fotograaf in zeer vergaande mate zouden
beperken in zijn journalistieke werk. Behalve een beperking van de
verspreiding van foto's via mobiele technieken, zouden fotografen op
grond van deze voorwaarden enkel nog foto's mogen maken van
"spelmomenten" en dus bijvoorbeeld niet van gebeurtenissen op de
tribune. Verder zouden de clubs het recht hebben om bij schending van
de voorwaarden door de fotograaf te verlangen dat deze al zijn
materiaal aan de clubs zou overdragen, inclusief de auteursrechten
daarop. En de vraag óf de voorwaarden geschonden waren, zou
uitsluitend ter beoordeling van de clubs zijn. De meest verstrekkende
bepaling was dat het de clubs altijd vrij zou staan om een fotograaf,
naar eigen inzicht, de toegang tot het stadion te weigeren. Jos
Timmers voor de sportpers en het Genootschap van Hoofdredacteuren en
Hans Verploeg voor de NVJ/NVF spraken direct hun bezorgdheid uit over
deze eerste versie van de accreditatievoorwaarden, waarna een
bespreking volgde met de Eredivisie.
Reële aanpassingen maar time window blijft
Naar aanleiding van deze bespreking heeft de Eredivisie een aantal van
de meest verstrekkende bepalingen in de voorwaarden aangepast. De
discussie heeft zich vervolgens voornamelijk toegespitst op het
verspreiden van foto's via mobiele technieken. De Eredivisie wil de
fotografen verbieden om vanuit het stadion foto's te versturen naar
andere media dan (online) kranten en tijdschriften, omdat zij deze
"mobiele rechten" exclusief wenst te verkopen aan Infostrada.
Aanvaarding van deze beperking door de fotografen zou betekenen dat
zij voortaan geen foto's meer zouden mogen versturen naar
fotopersbureaus of websites die niet direct gerelateerd zijn aan een
krant of tijdschrift.
NVJ en NSP hebben in verschillende besprekingen met de Eredivisie
laten weten dit voorschrift en het verbod op retoucheren in strijd te
vinden met de vrijheid van de pers om zélf te bepalen op welke manier
aan fotoverslaggeving wordt gedaan. De Eredivisie heeft daartegen
aangevoerd dat zij op grond van het gebruiksrecht van de clubs op het
stadion gerechtigd zou zijn dergelijke voorwaarden te stellen. Wel
heeft de Eredivisie een aantal keer laten doorschemeren bereid te zijn
in plaats van een verbod een "time window" in te voeren, waarna de
foto's wel zouden mogen worden verstuurd.
Ultimatum resulteert in kort geding
Op 6 oktober jl. vond een laatste bespreking met de Eredivisie plaats,
waarbij - voor het eerst - ook een delegatie van Nederlands
Uitgeversverbond en de Nederlandse Dagbladpers aanwezig was. De
conclusie van die bespreking was dat de Eredivisie met de clubs zou
gaan overleggen om te bezien of verdere aanpassing van de voorwaarden
tot de mogelijkheden behoorde. NVJ en de overige partijen hebben
daarop niets meer vernomen. Op 26 oktober ontvingen zij een brief van
de advocaat van de Eredivisie waarin werd aangekondigd dat de
voorwaarden per 29 oktober zouden worden ingevoerd. Daarmee stelde de
Eredivisie haar gesprekspartners voor een voldongen feit, waarna
besloten werd nog voor het weekend een kort geding te beginnen.
Tijdens het kort geding liet de rechter doorschemeren dat hij de door
de Eredivisie geformuleerde beperking van verspreiding van foto's via
mobiele technieken te ver vond gaan. Hij vond de materie echter ook te
complex om daar binnen 24 uur uitspraak over te doen. Hij besloot
daarom de behandeling van de zaak (en daarmee de invoering van de
voorwaarden) uit te stellen tot de winterstop. In de tussenliggende
periode moeten partijen met behulp van een mediator alsnog
overeenstemming zien te bereiken over de voorwaarden. Deze week heeft
overleg plaats gehad met de Eredivisie over de aanstelling van de
mediator.
Samenvattend hebben Genootschap en NVJ/NVF tot dusver bereikt dat,
sinds de aanvang van de gesprekken met de Eredivisie deze zomer, de
meest vergaande inbreuken op de journalistieke vrijheid zijn
geschrapt. Mediation zal nu moeten leiden tot zodanige versoepeling
van de beperkingen aan het verspreiden van foto's via mobiele
technieken, dat ook op dit punt een aanvaardbaar resultaat wordt
bereikt.
Nederlandse Vereniging van journalisten