Nieuws
Nieuwe ontdekkingen bij mitochondriële aandoeningen
Onderzoekers van het UMC St Radboud hebben een onverwachte genetische
oorzaak ontdekt voor een belangrijk deel van de grote groep
mitochondriële ziekten.
Onder het begrip mitochondriële ziekten valt een aantal zeldzame
aandoeningen, waarbij de energieproductie in de cellen verstoord is.
Sommige mitochondriële ziekten leiden tot spierproblemen, en behoren
dus tot het aandachtsgebied van de VSN (mitochondriële myopathieën).
Door een nieuwe techniek toe te passen hebben onderzoekers uit
Nijmegen het gendefect
gevonden dat ten grondslag ligt aan een ernstige mitochondriële
ziekte, bij een familie van Libanese afkomst. Hoewel er nog geen
behandeling voorhanden is, kan er nu goede erfelijkheidsadvisering
gegeven worden.
De mitochondriële ziekte was in dit geval niet direct een
spieraandoening. Echter, door dezelfde innovatieve techniek toe te
passen bij tot nu toe onbegrepen mitochondriële myopathieën, is het
denkbaar dat ook daar nieuwe genafwijkingen gevonden zullen worden.
Het gaat om de zogenaamde 'gecombineerde deficiënties', die hieronder
verder worden toegelicht.
Onderzoekers van het UMC St Radboud hebben een onverwachte genetische
oorzaak ontdekt voor een belangrijk deel van de grote groep
aandoeningen die veroorzaakt worden door een fout in de
energieproductie van het lichaam (mitochondriële ziekten). De
ontdekking werpt een nieuw licht op het ontstaan van deze
aandoeningen. Het New England Journal of Medicine brengt de vondst
vandaag.
Erfelijke afwijkingen in de werking van de mitochondriën, de
energiecentrales van de cel, leiden tot een breed scala aan
ziekteverschijnselen. Ze manifesteren zich met name in de spieren, het
hart en de hersenen. Stoornissen in de vijf eiwit/enzymcomplexen, die
de laatste schakel in de energieproductie vormen, zijn het meest
frequent. Van deze complexen is de genetische code grotendeels
ontrafeld, voor een belangrijk deel door onderzoekers van het UMC St
Radboud, onder leiding van prof.dr. Jan Smeitink. Enkele van deze
genen bevinden zich in het dna dat binnen de mitochondriën zelf
aanwezig is. Het grootste deel van de energieproductie wordt echter
geregeld door het celkern-dna.
Bij ongeveer éénderde van de patiënten werken meerdere eiwitcomplexen
tegelijk niet goed. De genetische fouten die tot nu toe bij deze
zogenoemde 'gecombineerde deficiënties' getraceerd waren, bevonden
zich steeds in het dna van de mitochondriën zelf. Nu is er bij twee
kinderen met een gecombineerde deficiëntie voor het eerst een
opvallende mutatie in het dna van de celkern gevonden. De eer van de
vondst van dit gen, efg1 genoemd, komt toe aan assistent-onderzoeker
Marieke Coenen van de afdeling Kindergeneeskunde van het UMC St
Radboud. Zij zegt: 'Om eiwitten aan te maken moet rna afgelezen
worden. Het bijzondere van efg1 is, dat het vanuit de celkern inwerkt
op het afleesproces van het mitochondrieel rna. Zoiets hebben we nog
nooit eerder gezien. Als het afleesproces verstoord wordt, omdat efg1
niet goed werkt, worden talloze eiwitten niet goed aangemaakt. Dat
komt overeen met het gegeven, dat bij de betrokken patiënten meerdere
eiwitcomplexen niet goed werken.'
efg1 maakt deel uit van een grote genfamilie, die nooit eerder in
verband was gebracht met mitochondriële ziekten. Samen met de McGill
universiteit in Quebec, Canada, laat Smeitink nu zo spoedig mogelijk
de andere genen van deze familie onderzoeken. De verwachting is, dat
er zo nog meer genen opgespoord worden, die aan een mitochondriële
ziekte ten grondslag liggen.
Smeitink geeft aan dat dit goed nieuws is voor de ouders, die eerder
een kind met een mitochondriële aandoening kregen en opnieuw een
zwangerschap overwegen. 'Een mutatie in het mitochondrieel dna erft
vrijwel altijd voor honderd procent over. Elk kind van deze ouders zal
dus de ziekte hebben. Maar bij een fout in het celkern- dna is deze
kans 'slechts' vijfentwintig procent. We spreken hier over zeer
ernstige vormen van de ziekte en dat die niet altijd automatisch
overerven is voor de ouders die het aangaat natuurlijk positief.'
Bron: http://www.umcn.nl/ met een inleiding van dr. Stephanie
Weinreich
18 november 2004
VSN - Lt. gen. van Heutszlaan 6 - 3743 JN Baarn tel: 035-5480480
Spierziekten Infolijn: 0900-5480480 - E-mail: vsn@vsn.nl - Postbank
1422400
Vereniging Spierziekten Nederland