Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport
Directie Voorlichting en Communicatie
Toespraak van de staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport,
Clémence Ross-van Dorp bij de Stuurgroep Steunpunt Mantelzorg.
Den Haag 17 november 2004.
Wijzigingen voorbehouden. Alleen de uitgesproken tekst geldt!
Zorgen voor elkaar. Dat is een eeuwenoud begrip. Je doet het binnen je
gezin, binnen je familie, als goede buur of als collega. Het is een dienst die
geen wederdienst vereist, een onbaatzuchtige daad. Het kost niets. Maar als
je alle zorg zou laten leveren door professionele verzorgenden, dan zou je
daarvoor wel 8 miljard euro uit moeten trekken. Het kost niets maar het is
toch kostbaar.
Veel mensen doen het met plezier en met liefde. Het wordt pas vervelend
wanneer je als zorger het gevoel krijgt dat je werk niet gewaardeerd wordt.
Dat je nooit eens rust hebt en je zelfs je vakantieplannen moet schrappen
omdat je nu eenmaal de zorgbehoevende niet aan zijn lot kunt overlaten. Het
is op die momenten dat mantelzorgers kwetsbaar zijn. Het is goed dat ze dan
gesteund worden en met vragen om hulp terecht kunnen.
Ik ben het eens met de oproep van LOT en de vrouwenorganisaties, 9
november. We mogen de mantelzorger niet laten barsten. Ik vind ook dat
mantelzorgers nog veel beter ondersteund moeten worden. Oók en vooral
door gemeenten.
Wanneer de nieuwe Wet Maatschappelijke Ondersteuning ingaat, verwacht
ik van gemeenten dat ze in woonwijken een netwerk van zorg en welzijn tot
stand brengen. De wijkcoördinator, wijkzuster, of hoe zo iemand straks ook
heet, moet in de wijk een beeld hebben van de mantelzorgers en hun
behoeften.
De wijkverpleegkundige of wijkwerker zal actief om zoek moeten naar deze
mensen en zal goede contacten onderhouden met huisartsen om er tijdig bij
te worden betrokken. Zodat ze af en toe eens respijtzorg kunnen inschakelen
om de mantelzorger te laten uitblazen en opladen. Want het kan heel zwaar
werk zijn, emotioneel en fysiek. Geen arbodienst die je werktijden en je
tilhouding in de gaten houdt. Je kunt jezelf al snel voorbijlopen. Vooral als je
zelf ook niet meer de jongste bent. En als het niet meer gaat moet de Toespraak
Parnassusplein 5 Doorkiesnummer Hebt u 's avonds of in het weekend dringend
Postbus 20350 (070) 340 60 00 een voorlichter nodig, belt u dan met het
2500 EJ DEN HAAG Fax (070) 340.62.92 ministerie, telefoon (070) 340 79 11. Daar
Telefoon (070) 340 79 11 regelt men dat u wordt teruggebeld.
Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport
- 2 -
wijkwerker ondersteuning regelen. Of, als de situatie verergert en er is echte
zorg nodig, een indicatie aanvraagt voor zorg uit de AWBZ.
Ik sprak net kort over de WMO. De verwachting die ik heb van de 483
gemeenten. U heeft vast gehoord van de overheveling van huishoudelijke
ondersteuning naar die gemeenten. In de discussie gaat het steeds over
losse elementen. Huishoudelijke hulp, dagbesteding. Dat vind ik jammer,
want het doel van de WMO is juist samenhang tussen al die componenten.
Er moeten zo min mogelijk schotten zijn, zo min mogelijk bureaucratie en
daardoor zoveel mogelijk maatwerk. Want je hebt vaak verschillende zaken
tegelijk nodig als je niet meer kunt meekomen in de maatschappij. Het gaat
om een arrangement.
Het doel is ervoor te zorgen dat mensen zolang mogelijk in hun vertrouwde
omgeving kunnen blijven. Dat willen mensen ook graag. Ruim 98% van de
ouderen woont nog thuis. En het doel is te voorkomen dat mensen in zware
vormen van professionele zorg terechtkomen, terwijl ze dat stadium nog lang
niet bereikt hebben. Je kunt dat een bezuiniging noemen, ook al kost zorg
ons steeds meer. Je kunt het ook gezond verstand noemen bij de besteding
van premiegeld. Zeker wanneer je bedenkt dat er veel ouderen bijkomen
straks en we de rekening met steeds minder werkenden moeten betalen. We
kunnen het niet allemaal met professionele zorg opvangen. Daarvoor
ontbreken ook de professionals. Een op de drie schoolverlaters zou in de zorg
moeten.
Ik heb een beter alternatief, waar we langer mee vooruit kunnen. Ik wil dat
Welzijn weer met een hoofdletter wordt geschreven. Welzijn, oftewel
maatschappelijke ondersteuning was een beetje vergeten. Het domein van
mensen met sandalen en geitenwollensokken. Straks wordt het net zo
belangrijk voor gemeenten als de aanpak van de parkeerproblemen rond het
grootwinkelcentrum of de reconstructie van het bedrijventerrein. Waarom?...
Simpelweg omdat het zorg en welzijnsbudget van ruim 5 miljard straks 40%
van het gemeentefonds omvat. Daar wil ik wel eens de opbrengst van zien.
Nu al gaat er 3 miljard om in de huidige welzijnswet, zonder dat we precies
weten wat er nu wordt gepresteerd. Ik verwacht resultaten en dat
gemeenten na invoering van de WMO open zijn over de resultaten, zodat de
lokale democratie er voldoende toezicht op kan houden.
Zoveel mogelijk moeten we voorkomen dat mantelzorgers zichzelf moeten Toespraak
wegcijferen. Dat ze hun werk en sociale contacten moeten verwaarlozen.
Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport
- 3 -
Het doel van de wet is toch dat mensen blijven meedoen in de maatschappij,
niet dat ze zich er door zorgtaken volledig uit terugtrekken. We moeten dat
goed organiseren.
Tot de WMO er is hoog ik de subsidies voor mantelzorg met 10 miljoen euro
extra op tot 32 miljoen euro. Dat is geld voor 2005. Die 10 miljoen is geld
dat uit de wachtlijstmiddelen komt en nu voor de vrijwillige mantelzorg
(gekke term overigens, alsof er zoiets als verplichte mantelzorg bestaat). Dat
geld gaat in de toekomst over naar de gemeenten om hun prestatieplicht ten
opzichte van mantelzorgers te vervullen. Wanneer en hoe, weet ik nog niet.
De tweede kamer zal er ook nog over willen meepraten in december.
U bent als stuurgroep het strategisch kompas van de steunpunten in Den
Haag. U weet nu hoe de wind gaat waaien en dat er onvermijdelijk
decentralisatie van beleid en dus ook van financiën gaat plaatsvinden.
Voor het deel dat u van het zorgkantoor kreeg uit de rijksregeling kunt u in
de toekomst terecht bij de gemeente. Het is goed dat die contacten met de
Gemeente Den Haag al gelegd zijn. En dat u al in de wijken aanwezig bent.
Want dáár is de hulp nodig.
Ik zou zeggen: intensiveer het contact met de gemeente. Gemeenten zijn nu
al hongerig naar deskundigheid op het gebied van maatschappelijke
ondersteuning. Ze zullen uw expertise goed kunnen gebruiken wanneer zij
moeten gaan presteren bij de ondersteuning van mantelzorgers. Ook zullen
mantelzorgers op lokaal niveau inspraak moeten krijgen bij vorming van het
beleid. Uw organisatie kan daarin een belangrijke rol vervullen.
-0-0-0-
Toespraak
---- --
Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport