In het kader van themaweek 'geheim geweld'
Donderdag 18 november 2004, 21.10 uur op Ned 3
Zembla over 'vermoorde kinderen'
In een kwart van de zaken waarbij kinderen overleden zijn door
kindermishandeling wordt door de arts, tegen beter weten in, toch een
natuurlijke doodsoorzaak opgegeven. Hierdoor worden ouders niet
vervolgd en worden mishandelde en overleden kinderen begraven zonder
dat de zaak is uitgezocht. Dat zegt hoogleraar opvoedkunde J. Hermanns
in de Zembla. In Nederland wordt nergens een lijst bijgehouden van
hoeveel en welke kinderen ten gevolge van kindermishandeling sterven.
Zembla stelde daarom zelf een lijst samen op basis van vele
krantenberichten. Hierop staan 59 kinderen die de afgelopen vier jaar
aan mishandeling zijn gestorven. Volgens Hermanns is de lijst in
werkelijkheid vier keer zolang en zou het dus gaan om meer dan 200
dode kinderen in vier jaar.
Uit de lijst van Zembla blijkt dat zeer regelmatig hulpverlening op de
hoogte was van problemen in het gezin. Hermanns: 'Ik schat dat er zo'n
24 keer per jaar een kind overlijdt door mishandeling, nadat er al een
melding geweest was of nadat er al hulp op gang gekomen was, bedoeld
om juist dit kind te helpen omdat het mishandeld of verwaarloosd was.'
Onvolledig
Omdat er nergens een volledige lijst ligt van vermoorde kinderen,
wordt dit niet opgemerkt en worden dit soort zaken vaak afgedaan als
incidenten. De Inspectie Jeugdzorg zegt in Zembla dat zij hooguit twee
zaken per jaar onderzoekt en pas in actie komt na berichten in de
pers. Ook de Inspectie heeft geen overzicht. De Zembla-lijst van 59
vermoorde kinderen is gemaakt op basis van kleine en grote
krantenberichten en is dus niet volledig. Hermanns schat dat het
'werkelijke aantal ergens tussen de 50 en 100 ligt van kinderen die
jaarlijks overlijden ten gevolge van mishandeling.'
Niet verder uitgezocht
Veel sterfgevallen binnen het gezin worden door de huisarts of
ziekenhuisarts, die de doodsoorzaak moet vaststellen, niet als
mishandeling geregistreerd. Hierdoor worden deze zaken niet verder
uitgezocht, terwijl zo'n lijst veel bruikbare informatie kan
opleveren.
Uit de Zembla-lijst blijkt bijvoorbeeld dat het veelal kinderen
betreft tussen de 0 en 3 jaar. Verder is in veel zaken de nieuwe
vriend van de moeder de dader. Ook valt op dat regelmatig de Raad van
de Kinderbescherming al met een onderzoek begonnen is, maar dat het
kind sterft voordat dit onderzoek is afgerond. Als er een volledige
lijst zou zijn, zou men dus uit deze gegevens conclusies en lering
kunnen trekken.
Voortvarender
Maar zelfs de Inspectie Jeugdzorg heeft geen volledig overzicht.
Hoofdinspecteur Joke de Vries in Zembla: 'Als wij in de krant lezen
dat er ergens iets ernstigs is gebeurd, dan gaan wij informeren. Is de
jeugdhulpverlening erbij betrokken geweest? Zo ja, wat hebben die
gedaan? Dan beginnen we gelijk met een onderzoek of laten we een
onderzoek doen door de instellingen zelf. Maar als wij het niet weten
en het verschijnt niet in een krant, dan kunnen wij er ook niet
achterkomen.' Volgens Hermanns moet het probleem voortvarender worden
aangepakt: 'Ik zou toch proberen om daar niet via de krant of via de
media achter te komen, maar instellingen zelf vragen om te rapporteren
en dan te gaan kijken wat er precies aan de hand is. Dat is in de
geneeskunde zo, daar moet ieder overlijden ook gemeld worden als er
sprake zou kunnen zijn van een medische fout.'
Door je ouders vermoord
Hoogleraar Hermans vindt al jaren dat hulpverlening aan kinderen niet
goed werkt maar schrikt desondanks als hij de lijst ziet. Hermanns:
'Het lijkt tijd om een parlementaire enquête te doen naar hoe wij er
níet in slagen om dit grote maatschappelijke probleem op te lossen in
een samenleving die zoveel middelen, zoveel zorgsystemen heeft en die
een miljard per jaar uitgeeft aan jeugdzorg en tóch niet bereikt dat
we die kinderen kunnen redden. Niet dat alle kinderen gered kunnen
worden, maar veel meer dan nu moet toch zeker mogelijk zijn. Als je
als samenleving niet eens je kinderen kunt beschermen tegen het ergste
wat je kan gebeuren, namelijk door je ouders vermoord worden, dan is
dat toch een heel serieus probleem!'
Samenstelling en regie: Jos van Dongen
Research: Marjon van Essen
Eindredactie: Kees Driehuis.
Zembla (NPS/VARA)