Gemeente Leiden

Rekenkamercommissie pleit voor transparante ramingen vanuit een helder beleidskader voor onderwijshuisvesting

Leiden moet een integraal huisvestingsplan voor alle scholen in de gemeente opstellen om voor de komende jaren meer grip te krijgen op de hoge kosten die met de huisvesting van het onderwijs gemoeid zijn. Op basis van het huisvestingsplan kan een betere meerjarenplanning worden opgesteld en kan de ontwikkeling van de kosten worden beheerst. Op dit moment ontbreekt een duidelijk beleidskader voor een samenhangend en goed onderbouwd onderwijshuisvestingsbeleid, zo constateert de Rekenkamercommissie in een rapportage over de kosten van onderwijshuisvesting in Leiden.

Het onderzoek naar de huisvestingskosten van het onderwijs in Leiden is het eerste onderzoek dat de Rekenkamercommissie heeft uitgevoerd. De commissie kreeg het verzoek tot dit onderzoek bij haar benoeming in februari van dit jaar. De Raad maakte zich zorgen over de stijgende kosten en de financiering van de onderwijshuisvesting in de komende jaren. In 1997 legde het ministerie van Onderwijs de beoordeling en het toekennen van financieringsaanvragen in handen van de gemeenten. Leiden heeft tijd nodig gehad om inzicht te krijgen in de feitelijke huisvestingssituatie van de scholen, maar kwam financieel steeds uit. Vanaf 2000 stijgen de uitgaven en wordt een forse investeringsbehoefte voorzien. De zorg van de Raad is dan ook terecht oordeelt de Rekenkamercommissie in haar rapportage 'Onderwijs Onderdak?'.

Grillige ramingen
De commissie stelt vast dat de wijze waarop de huidige systematiek van ramingen wordt toegepast een onvoldoende betrouwbare basis oplevert voor de raming van de kosten voor onderwijshuisvesting. De jaarramingen vertonen een grillig beeld en er wordt onvoldoende zichtbaar gemaakt wat daarvan in werkelijkheid wordt gerealiseerd. De informatie over dit onderwerp van het College van B&W aan de Raad kenmerkt zich door een sterke financiële benadering en weinig beleidsmatige samenhang. De informatie is onvoldoende transparant.

Positie van de raad
De Raad beschikt volgens de Rekenkamercommissie op onderdelen over onvoldoende transparante en samenhangende informatie om zich een afgewogen oordeel te vormen over de financiële problematiek van de onderwijshuisvesting. De commissie merkt daarbij op, dat de gemeenteraad slechts een zeer algemene doelstelling voor de onderwijshuisvesting heeft geformuleerd. De Raad heeft zich niet intensief beziggehouden met de beoordeling van de jaarlijkse programma's. De indruk bestaat dat hij zich volgend heeft opgesteld. Ook heeft de Raad nooit aangedrongen op een integraal huisvestingsplan.

De verwachte vijfjaarlijkse investeringsbudgetten voor onderwijshuisvesting in Leiden stegen in tussen 1999 en 2004 van 32 naar 61 miljoen euro. Hiervoor lijken wel legitieme verklaringen aanwezig, zoals leerlingenaantallen, nieuwbouw en nieuwe wet- en regelgeving. Het blijkt echter onvoldoende helder welke beleidsuitgangspunten, scenario's en schattingsmethoden aan de meerjarenramingen ten grondslag liggen. Ook het ontbreken van meerjaren onderhoudsplanningen van scholen (met name in het openbaar onderwijs, waar de gemeente zelf verantwoordelijk voor is) en het doorschuiven van kredieten, maken het inzicht in de ramingen complex.

Aanbevelingen
De Rekenkamercommissie geeft in overweging om een integraal huisvestingsplan op te stellen. Op basis hiervan kunnen meerjarenramingen worden opgesteld en kunnen voorstellen van het College worden getoetst. Op deze manier kan de Raad uitvoering geven aan zijn kaderstellende en controlerende taak. De Rekenkamercommissie beveelt verder aan om meer aandacht te besteden aan de transparantie van de raadsvoorstellen, waarbij de keuzemogelijkheden (scenario's) en besluiten helder worden gemotiveerd en de meerjarenramingen duidelijk worden onderbouwd.

Meer in het bijzonder beveelt de Rekenkamercommissie aan jaarlijks een confrontatie van de realisaties met de oorspronkelijke meerjarenramingen op te stellen. Naar inschatting van de Rekenkamercommissie moet het mogelijk zijn, op basis van gebleken afwijkingen in het verloop van de ramingen over de afgelopen jaren, de meerjarenramingensystematiek verder te verfijnen. Ten slotte acht de Rekenkamercommissie het van belang te benadrukken dat, ondanks de wettelijke zorgplicht van de gemeente, het beheersen van de (verwachte) kostenontwikkeling van de onderwijshuisvesting een gezamenlijke taak is van gemeente en schoolbesturen. Het opstellen van een meerjarenonderhoudsplan per school in relatie tot de verwachte ontwikkeling in leerlingenaantallen, is daarbij een eerste vereiste.

De volledige tekst van het rapport 'Onderwijs onderdak?' is verkrijgbaar via de site van de gemeente Leiden op het internet (www.leiden.nl). Voor meer informatie kunt u contact opnemen met M. Ritzema (secretaris Rekenkamercommissie, tel: 071-5165101 of M.Ritzema@leiden.nl)

---- --