Kabinetsreactie op het rapport van de High Level group o.l.v. de heer Kok "Facing the Challenge"
I.INLEIDING
De Europese Raad van maart 2004 verzocht de Commissie een High Level Group in te stellen voor een onafhankelijke evaluatie van de Lissabonstrategie met het oog op de mid-term review ervan in 2005. Hij benoemde de heer Wim Kok tot voorzitter van deze High Level Group.
Op 3 november jl. heeft de heer Kok zijn rapport- gepresenteerd aan de Europese Commissie.
Vervolgens heeft hij het op 4 november gepresenteerd aan de Tripartiete Sociale Top en aan de Europese Raad.
De Europese Raad van 4-5 november jl. heeft de Commissie verzocht het rapport Kok als uitgangspunt te nemen om eind januari 2005 de noodzakelijke voorstellen voor de mid-term review van de Lissabon-strategie te kunnen presenteren. Besluitvorming er zal tot stand komen tijdens de Europese Voorjaarsraad van maart 2005 onder Luxemburgs Voorzitterschap.
Het kabinet zal het rapport Kok en de daarin vervatte aanbevelingen een zeer belangrijke plaats geven in zijn voorbereiding van de Nederlandse inzet voor de Voorjaarsraad 2005. Over deze inzet zal op de gebruikelijke wijze met de Kamer worden gecommuniceerd. Als te doen gebruikelijk zal tevens overleg met de sociale partners plaatsvinden in de STAR, evenals een consultatie van de milieubeweging.
In deze notitie spreekt het kabinet zijn eerste appreciatie uit van het rapport Kok. Het hecht er daarbij aan om te wijzen op het feit dat het op een aantal in het rapport beschreven punten en/of aanbevelingen uitgebreid terug zal komen in zijn standpunt voor de Voorjaarsraad 2005.
II.SAMENVATTING RAPPORT
Het rapport van de High Level Group voor de Midterm Review van de Lissabonstrategie bestaat uit drie onderdelen:
1. Is de Lissabonstrategie nog relevant?
2. Maatregelen om het Europees potentieel beter te benutten.
3. Verbetering van de uitvoering van de Lissabonstrategie
1. Is de Lissabonstrategie nog relevant?
Het eerste deel van het rapport bevat een tussenbalans van de Lissabonstrategie halverwege haar looptijd. Het rapport geeft een analyse van de relevantie van de strategie, ook in het licht van de economische ontwikkelingen sedert 2000. Daarnaast geeft het de stand van zaken van de uitvoering van de strategie, op Europees en nationaal niveau.
Het rapport bevestigt de relevantie van de Lissabon-strategie en noemt haar zelfs noodzakelijk. Duurzame groei is nodig voor het behoud van het Europese sociaal-
economische model. Het waarborgen van een hoge levensstandaard en een goede levenskwaliteit in de toekomst zal moeten worden gerealiseerd onder toenemende druk van externe (snelle technologische veranderingen en mondialisering van de economie) en interne uitdagingen (gevolgen van vergrijzing voor arbeidsparticipatie en de sociale en financiële houdbaarheid van oudedagsvoorzieningen).
-uitdagingen
De mondialisering van de economie dwingt Europa zijn internationale concurrentiepositie te versterken. De economische prestaties van de EU blijven steeds meer achter bij die van de VS en Azië, met name China en India.
De VS exporteren meer high-tech producten dan de EU. Dit komt onder meer omdat de investeringen in R&D van Europese bedrijven achterblijven. China concurreert niet meer alleen op loonkosten, maar ook op de kwaliteit van produkten met een hoge toegevoegde waarde. India profiteert vooral in de dienstensector van zijn enorme reservoir aan hoog opgeleide, Engelssprekende beroepsbevolking.
De vergrijzing binnen de EU (afnemend geboortecijfer gecombineerd met een langere levensverwachting) leidt er toe dat de solidariteit tussen generaties onder druk gezet zal worden. In 2050 zal tegenover elke werkende een gepensioneerde staan. Indien het beschikbare arbeidspotentieel in Europa niet beter benut wordt zal reeds in 2015 de structurele economische groei in de EU terugvallen tot rond de 1,5%. Daarnaast zullen de publieke uitgaven aan pensioenen en gezondheidszorg in 2050 van 4% tot
8% uitmaken van het BNP.
Als derde uitdaging noemt het rapport de uitbreiding van de EU. Vooral op het gebied van de (langdurige) werkeloosheid en een aantal van de milieudoelstellingen maakt de uitbreiding het bereiken van de Lissabon-doelstellingen moeilijker door de mindere uitgangspositie van een aantal nieuwe lidstaten.
Aan de positieve kant staat de dynamiek van de economieën van de nieuwe lidstaten en hun structureel hogere groeipercentages (inhaalgroei). Wel kunnen de lage belastingen in de nieuwe lidstaten en de grote stroom aan buitenlandse investeringen een bron van wrijving vormen met de oude lidstaten. Dat kan volgens het rapport slechts vermeden worden indien binnen de EU een grotere convergentie tot stand komt.
-uitvoering tot dusverre
Over de uitvoering van de Lissabon-strategie in de eerste vier jaar geeft het rapport een gemengd beeld. Er zijn zeker successen te melden: stijging van de werkgelegenheid (zeven lidstaten hebben de interim-doelstellingen van 2005 behaald), op het gebied van de Interne Markt (liberalisatie van de netwerksectoren) en de verspreiding van ICT en internet in scholen, universiteiten, overheden en huishoudens.
Toch voldoen deze niet aan de verwachtingen. De Europese prestaties blijven om structurele redenen achter bij die van de VS. Lagere arbeidsproductiviteit vindt zijn oorsprong in lagere investeringen per werknemer en een achterblijvend gebruik van nieuwe technologische mogelijkheden. Nieuwe banen zijn in teveel gevallen low-tech banen.
Europa moet meer investeren in en beter gebruik maken van R&D, opleiding, het commercialiseren van onderzoeksresultaten en de toepassing van ICT.
Daarnaast moet Europa beter gebruik maken van zijn arbeidspotentieel: meer mensen moeten meer werken.
Indien bovenbeschreven trends niet worden gekeerd, loopt het Europese sociaal-economische model zelf gevaar. Daarbij constateert het rapport dat de Lissabonstrategie te breed van opzet is geworden waardoor de samenhang niet meer herkenbaar is. Zij heeft het aanzien gekregen van een rijk versierde kerstboom. Volgens hetrapportgaat Lissabon over alles en daardoor over niets. Iedereen is verantwoordelijk en daarmee niemand.De strategie kan alleen slagen als iedere lidstaat zich daadwerkelijk
verantwoordelijk voelt voor de uitvoering ervan.
Het rapport bepleit dat de focus moet teruggebracht worden in de Lissabon-strategie. Het stelt dat de EU en de lidstaten zich moeten richten op groei en werkgelegenheid om sociale cohesie en duurzaamheid te waarborgen. Daarbinnen kunnen sociale cohesie en ecologie bijdragen aan groei en werkgelegenheid.
2.Maatregelen om het Europees potentieel beter te benutten.
Het rapport noemt vijf gebieden waar vooruitgang absoluut noodzakelijk is. Binnen elk prioritair gebied geeft het rapport de concrete doelstelling aan en aanbevelingen om de doelstelling te verwezenlijken.
1.Verwezenlijking van de kennismaatschappij.
Meer mobiliteit en een beter vestigingsklimaat in de EU voor onderzoekers en wetenschappers; R&D moet tot een top prioriteit worden gemaakt (inclusief de 3 % R&D doelstelling); bevordering van het gebruik van informatietechnologie; betere bescherming van intellectuele eigendom.
2.Voltooiing van de interne markt.
Voltooiing van de interne markt voor goederen en kapitaal; de creatie van een interne markt voor diensten; voltooiing van een interne markt voor netwerkindustrieën, betere omzetting van richtlijnen in nationaal recht; tijdige implementatie van het actieplan financiële diensten.
3.Verbetering van het ondernemersklimaat.
Vermindering van de administratieve lasten; verbetering van de kwaliteit van regelgeving; vereenvoudiging van het starten van nieuwe bedrijven; betere toegang tot risicokapitaal.
4.Een inclusieve arbeidsmarkt.
Implementatie van de aanbevelingen van de Employment Taskforce van maart 2003; verbetering van strategieën voor levenslang leren en langer werken (active aging) als tegenwicht tegen de vergrijzing; meer mensen aan het werk; investeren in menselijk kapitaal; vergroting van het aanpassingsvermogen van werknemers en bedrijven; halvering van het aantal vroegtijdige schoolverlaters; verhoging van de kwaliteit van onderwijs op alle niveau's.
5.Werken aan een duurzame toekomst
Benutting van win-win mogelijkheden tussen economie en ecologie door innovatieve eco-efficientie; stimulering van Europees leiderschap in de eco-industrie; vergroening van overheidsopdrachten.
3.De uitvoering van de Lissabonstrategie verbeteren
Dit hoofdstuk besteedt aandacht aan de uitvoering in brede zin, of de governance van de Lissabonstrategie. Het rapport stelt dat juist dit onderdeel van de Lissabon-strategie tekort schiet. Vooral de lidstaten moeten hun activiteiten intensiveren. Daarnaast moet een betere zichtbaarheid van de samenhang van de Lissabon-strategie de betrokkenheid van alle actoren bij de uitvoering van de strategie vergroten.
Dit hoofdstuk van het rapport bevat concrete aanbevelingen hiertoe.
-commitment
Verandering gaat gepaard met moeilijke en soms pijnlijke keuzes. De voortgang van dit proces is volgens het rapport tot op heden onvoldoende door gebrek aan commitment en politieke wil. Meer politiek ownership is een voorwaarde voor succes. De voorzitter van de Commissie moet uitvoering van de Lissabon-strategie tot de kern van zijn beleid maken. De Europese Raad van maart 2005 moet een politieke impuls geven aan de Lissabon-strategie om nationale regeringen en de Europese burgers (en hun
organisaties) meer bij de uitvoering ervan te betrekken.
Deze actieve rol van de Europese Raad en van de Commissie moet leiden tot een grotere betrokkenheid op nationaal niveau van parlementen en sociale partners.
-nationale actieplannen
Invulling van deze betrokkenheid moet vorm krijgen via het opstellen van periodieke Nationale Actieplannen door de lidstaten. Dit maakt de strategie beter zichtbaar en vergroot de rekenschap van de lidstaat ten overstaan van de nationale politiek en de publieke opinie. De nationale actieplannen zouden in de parlementen en met de sociale partners besproken moeten worden. Zij kunnen voldoende ruimte geven om specifieke prioriteiten te stellen naar gelang de nationale situatie. Om de coherentie en
consistentie in de nationale uitvoering te verzekeren doet het rapport de suggestie om in iedere lidstaat een coördinerend bewindspersoon aan te wijzen voor de dagelijkse implementatie van de Lissabon-strategie.
Ook zou aan de Raad moeten worden gevraagd om ten laatste in juli 2005 voor het resterende deel van de Lissabon-strategie, dus voor twee cycli tegelijk, de nieuwe gemeenschappelijke Europese beginselen voor het economisch en werkgelegenheidsbeleid, zoals neergelegd in de GREB en de werkgelegenheidsrichtsnoeren te publiceren met een focus op groei en werkgelegenheid. Dit moet coherentie creëren tussen de verschillende Europese instrumenten voor sociaal-economische beleidscoördinatie en tevens
consistentie in de nationale actieplannen.
Ook op Europees politiek niveau is meer ownership is nodig volgens het rapport. Het stelt dat het Europees Parlement een vaste commissie voor de Lissabon-strategie instelt om de betrokkenheid van deze instelling bij de strategie te vergroten.
Verder roept het rapport de Voorjaarsraad 2005 op de voortgang na te gaan na de oproep van de bijeenkomst in 2004 om in de lidstaten partnerschappen voor hervormingen aan te gaan.
-open coördinatie
Het rapport beveelt een "radicale verbetering" van de methode van open coördinatie aan, omdat deze nog onvoldoende uit de verf komt. Er moet beter gebruik worden gemaakt van een sterk ingeperkt aantal indicatoren. Slechts de 14 kern-indicatoren zullen nog een rol spelen.
De al of niet behaalde resultaten moeten beter in kaart worden gebracht. Daarbij moet duidelijk gemaakt worden wat de sociaal-economische gevolgen zijn van non-delivery.
Naming, faming en shamingmoet onverkort worden toegepast door de Commissie om de voortgang, of het gebrek daaraan zichtbaar te maken.
Tenslotte bepleit het rapport nog voor de Voorjaarsraad 2005 een verbeterende communicatie-strategie van de Commissie om de boodschap van de Lissabonstrategie breed uit te dragen.
-budgettaire ondersteuning
Het rapport geeft boter bij de vis. Het meent dat nationale begrotingen en de begroting van de EU een afspiegeling dienen te zijn van de prioriteiten van de Lissabonstrategie. Nieuw is het voorstel om in de EU-begroting incentives op te nemen om lidstaten aan te sporen hun nationale beleid meer in dienst te stellen van de Lissabon-doelstellingen.
III.Reactie van het kabinet
Algemene beoordeling
Het kabinet is de heer Kok en de leden van de High Level Group dankbaar voor een inhoudelijk sterk rapport met concrete aanbevelingen. Het rapport bevat een goede analyse van de relevantie, zelfs de noodzaak, van de Lissabon-strategie en van de oorzaken waardoor de resultaten ervan tot nu toe zijn achtergebleven bij de verwachtingen. Het constateert terecht dat de strategie nog steeds het juiste instrument is om te antwoorden op uitdagingen zoals de toenemende mondialisering en de vergrijzing.
Het rapport toont duidelijk aan dat het Europese sociaal-economische model mee moet veranderen met de tijd. Juist om het te behouden voor de toekomst.
Het kabinet meent dat het rapport duidelijk maakt dat een discussie over de doelstellingen van de Lissabon-strategie minder relevant is. Grote veranderingsprocessen hebben ambitie nodig. Ook in dat opzicht zou het een verkeerd signaal zijn om de doelstellingen naar beneden bij te stellen. Ook na 2010 zal de Europese Unie mee moeten gaan in een veranderende wereld om haar welvaart te behouden.
Het kabinet onderschrijft de conclusie van het rapport dat de uitvoering van de Lissabon-strategie te wensen over laat. Een belangrijke rol is hier weggelegd voor de lidstaten zelf. Niet alleen door het nationaal beleid sterker in dienst te stellen van de Lissabon-doelstellingen, maar ook door op Europees niveau relevante wetgeving niet langer te blokkeren met een beroep op strikt nationale belangen.
Het kabinet is verheugd met de conclusie van het rapport dat de focus op groei en werkgelegenheid moet worden teruggebracht in de Lissabon-strategie. Conform de conclusies van de Europese Raad van maart 2000 moet de EU er voor zorgen dat door een hogere groei en meer en betere werkgelegenheid, sociale cohesie en duurzaamheid worden gewaarborgd. Tegelijkertijd kunnen sociale cohesie en ecologie bijdragen aan groei en werkgelegenheid.
Het kabinet kan onderschrijven dat het niet gaat om prioriteiten te stellen tússen de pijlers van de Lissabon-strategie, maar bínnen de pijlers. Met andere woorden, welke maatregelen binnen de drie pijlers zijn cruciaal voor het verhogen van groei en werkgelegenheid. Dat dit niet leidt
tot een sociale en ecologische race to the bottom onderbouwt het kabinet met een verwijzing naar de Scandinavische landen als koplopers in de Lissabon-strategie.
Het kabinet meent ten algemene dat de concrete aanbevelingen in het rapport de Unie en de lidstaten goede handvatten bieden om hun inspanningen te vergroten om de Lissabon-doelstellingen te behalen. Verrassend zijn zij echter niet. Het kabinet meent dat de problemen bekend zijn, de nodige maatregelen zijn correct weergegeven. Wat ontbreekt is politiek ownership. Dit rapport, en de Voorjaarsraad 2005 moeten een rol spelen om de Europese overeenstemming over problematiek en aanpak ervan in daden
om te zetten.
Opmerkingen over de concrete aanbevelingen in het rapport
a)verbeteren van het Europees potentieel
Het kabinet heeft met instemming kennis genomen van de aanbevelingen om het potentieel van de EU beter te benutten. Hieronder volgt een reactie aan de hand van de vijf in het rapport genoemde prioritaire gebieden:
1. kenniseconomie
De toekomst van de EU ligt vooral in de kenniseconomie. Europa kan hierbij voortbouwen op zijn sterke punt: een goed en hoog opgeleide bevolking. Het kabinet stemt in met de suggestie van het rapport om beperkingen aan vestiging en mobiliteit van "beste breinen" op te heffen. Ook staat het kabinet open voor de suggesties ter verbetering van wederzijdse erkenning van beroepskwalificaties en toekenning van werkvergunningen via verkorte procedures (fast track) en speciale visaprocedures voor
wetenschappers. Meer interactie tussen universiteiten en bedrijfsleven is noodzakelijk. Het kabinet is ambitieus ten aanzien van de kenniseconomie. Conform het hoofdlijnenakkoord moet Nederland tot de Europese voorhoede gaan behoren op het terrein van hoger onderwijs, onderzoek en innovatie. Om aan deze ambitie strategische invulling te geven is het Innovatieplatform onder leiding van de Minister-President opgericht.
Het kabinet stemt in met het opzetten van een onafhankelijke onderzoeksraad (European Research Council) via het 7e Kaderprogramma. De ERC moet fundamenteel onderzoek op lange termijn coördineren en (op basis van concurrentie) financieel steunen. Het kabinet ziet daarnaast een sterke intensivering van publiek-private R&D-samenwerking als sleutel om de 'Europese paradox' aan te pakken. Om hier in de komende jaren zoveel mogelijk vooruitgang te kunnen boeken, zal intensivering van de inzet
door een verbeterd Kaderprogramma, en verbreding van de inzet door opening van nationale publiek-private R&D-programma's, nodig zijn. Het kabinet mist deze elementen in de aanbevelingen.
Het pleidooi in het rapport om publieke uitgaven te richten op sleuteltechnologieën die economische groei stimuleren, sluit goed aan op de aanpak die in Nederland is gekozen op basis van het regeerakkoord. Het sluit tevens aan bij de aanbevelingen van het Innovatieplatform. Wel betreurt het kabinet dat dit pleidooi niet is terug te vinden in de aanbevelingen van het rapport.
Het kabinet onderschrijft de samenhang tussen ICT en de bijdrage aan de Lissabon-doelstellingen. Er is een strategie nodig die zich enerzijds op de ICT-sector zelf richt en anderzijds op de benutting van ICT in de hele economie. Bovendien onderstreept het kabinet
de noodzaak van meer R&D op ICT-gebied. Een meer op ICT gefocuste strategie helpt de concurrentiekracht te versterken. Dit geldt volgens het kabinet zeker ook voor een moderne en innovatieve overheid, effectief en transparant in haar optreden naar bedrijven en burgers, onder meer door een goede toepassing van ICT, en met meer aandacht voor de paneuropese dienstverlening ten behoeve van de Europese mobiliteit.
Het kabinet ondersteunt tevens de oproep in het rapport voor een nieuw eEurope actieplan in 2005.
Het kabinet onderschrijft de stelling in het rapport dat de Raad nog voor of tijdens de Voorjaarsraad een besluit moet nemen over het gemeenschapsoctrooi. De taalkwestie moet dan worden opgelost op een manier dat het bedrijfsleven er goed mee uit de voeten kan. Dat vraagt om een systeem dat werkelijk winst betekent in termen van tijd, geld en complexiteit. Terecht stelt het rapport dat indien dit niet lukt het beter is om de kwestie van de agenda te halen. De Raad zal rekenschap moeten geven
van de redenen waarom een akkoord niet haalbaar bleek.
2.Interne markt
Het kabinet deelt de conclusie in het rapport dat de implementatie van richtlijnen veel te wensen laat. Zero-tolerance is op zijn plaats voor te late of foutieve implementatie. Het kabinet moet hier tot op zekere hoogte de hand in eigen boezem steken. De eigen extra inspanningen leveren tot dusverre nog niet het gewenste resultaat.
Het is nuttig als de Commissie, zoals het rapport voorstelt, voor begin 2005 met een overzicht komt van de achterstanden per lidstaat van de te implementeren regelgeving. Het vaststellen van een algemene deadline leidt echter niet automatisch tot voldoende commitment van de individuele lidstaten. Bij verdere uitwerking moet het commitment van de individuele lidstaten voorop staan.
Het kabinet steunt de conclusie in het rapport dat goed functionerende markten van groot belang zijn. Het meent dat implementatie van de Interne Markt-strategie van cruciaal belang is voor de voltooiing van de interne markt.
Gezien het belang van de dienstensector voor de Europese economie en gezien het belang dat het kabinet acht aan het spoedig tot stand komen van een kaderrichtlijn diensten, moeten de Raad en het Europees Parlement er zorg voor dragen dat voor eind 2005 de belemmeringen van het vrij verkeer van diensten worden weggenomen. Een interne markt voor dienstverlening zal zorgen voor meer concurrentie, meer innovatie en tenslotte meer concurrentiekracht. Het kabinet wenst evenwel een zorgvuldige
afbakening van de reikwijdte van de kaderrichtlijn diensten.
De Raad zal tevens de resterende maatregelen uit het actieplan financiële diensten moeten aannemen. De lidstaten dienen deze voor eind 2005 te implementeren. Het kabinet onderschrijft het belang voor de interne markt van goede infrastructuur en een snelle uitvoering van het Quick Start programma.
Ondernemerschap
Het kabinet steunt de conclusie in het rapport dat Europa niet entrepreneur minded genoeg is. Voor veel mensen vormt ondernemerschap geen alternatief voor loondienst. Meer aandacht voor ondernemerschap in het onderwijs is noodzakelijk. Daarnaast worden ondernemers geconfronteerd met diverse obstakels waardoor kansen voor groei en werkgelegenheid verloren gaan. Dit raakt vooral het MKB.
Het kabinet verwelkomt de passage in het rapport over het verminderen van de administratieve lasten. Betere regelgeving en vermindering van de administratieve lasten voor bedrijven zijn van belang om de dynamiek en de concurrentiekracht van de Europese economie te versterken. Dit thema vormt dan ook een speerpunt van het Nederlands voorzitterschap van de EU. Het rapport sluit hier volledig op aan. Met name acht het kabinet het wenselijk dat de Europese Commissie streefcijfers aangeeft voor het
verminderen van administratieve lasten in kansrijke wetgevingsdomeinen. De Europese Raad heeft in november jl. de totstandkoming verwelkomt van een methodologie om op Europees niveau te administratieve lasten voor bedrijven te meten. Dit is conform de aanbeveling in het rapport Kok hieromtrent.
Daarnaast blijft het van belang ook op andere manieren de regeldruk voor bedrijven te verminderen. Hiervoor hebben niet alleen de Europese instellingen, maar ook de lidstaten een grote verantwoordelijkheid. Een onderdeel daarvan is dat lidstaten er voor zorgdragen dat kosten, moeite en tijd, die nodig zijn voor het opstarten van een bedrijf verminderen.
4.Arbeidsmarkten
Het kabinet onderschrijft de aanbeveling in het rapport dat de lidstaten moeten rapporteren over de implementatie van de aanbevelingen van de Employment Taskforce van maart 2003.
De prioriteiten uit dit rapport moeten volgens het kabinet de Europese agenda op werkgelegenheidsterrein bepalen. De regering is echter geen voorstander van separate voortgangsrapportage op dit terrein door de Voorjaarsraad. De uitvoering van de aanbevelingen van de Employment Taskforce maakt immers reeds integraal onderdeel uit van de Europese werkgelegenheidsstrategie en komt daarmee in de nationale actieplannen voor de uitvoering van de Lissabon-strategie.
Het kabinet volgt de aanbeveling dat lidstaten nationale strategieën vaststellen voor levenslang leren. Een goede opleiding aan de start alleen is niet meer voldoende. Mensen moeten ook goed inzetbaar blijven. Hier spelen overigens ook aspecten van gezondheidszorg een rol. Het kabinet deelt de opvatting in het rapport dat lidstaten in 2006 een integrale vergrijzingstrategie ontwikkeld moeten hebben. Deze strategie moet een substantiële beleidsverandering teweeg brengen omtrent vervroegd
uittreden. Zij moet voorzien in prikkels voor werknemers om langer te werken en voor werkgevers om oudere werknemers in dienst te nemen en houden.Uitbreiding van levenslang leren is noodzakelijk voor alle leeftijden, maar vooral voor laaggeschoolde werknemers en ouderen. Daarnaast moet het aantal vroegtijdige schoolverlaters worden gehalveerd en de kwaliteit van het onderwijs in brede zin worden verhoogd. Het kabinet acht een verhoging van de arbeidsparticipatie van cruciaal belang, zodat een
ieder kan participeren in de arbeidsmarkt en in de samenleving, ongeacht verschillen in sexe, leeftijd, etnische origine, etc.
5. Milieu
De Commissie, Raad en lidstaten moeten de ontwikkeling van eco-efficiënte innovaties bevorderen. Deze innovaties dragen immers bij aan het concurrentievermogen van Europa. Het Nederlands Voorzitterschap rekent "milieu als economische kans" tot een van zijn prioriteiten. Voorts juicht het kabinet toe dat het rapport Nederland een goed voorbeeld acht voor andere lidstaten om dit tot stand kunnen brengen. Daarbij wijst het rapport op de "groene investeringsfondsen" in Nederland. Deze fondsen die
bestuurd worden door commerciële banken, worden gefaciliteerd door belastingvermindering aan particulieren die erin investeren.
Het kabinet onderschrijft in hoofdlijnen de concrete aanbevelingen van het rapport op dit terrein. Daarnaast moeten maatregelen om eco-efficiente innovaties te stimuleren in partnerschap met het Europese bedrijfsleven en andere belangenvertegenwoordigers worden uitgewerkt.
De uitdaging is het vinden van de juiste balans tussen economische, sociale en milieu doelstellingen bij het maken van beleidskeuzes. Deze moeten alle kosten en voordelen in overweging nemen, op de korte en lange termijn even als de mondiale concurrentiekracht van Europa.
b)verbeteren governance Lissabon-strategie
Het kabinet deelt de mening van het rapport dat vooral de lidstaten zelf verantwoordelijk zijn voor het achterblijven van de resultaten van de Lissabon-strategie bij de verwachtingen en de mogelijkheden. Voor een meer succesvolle uitvoering ervan is vereist, zo meent het rapport terecht, dat alle actoren, op nationaal en op Europees niveau nauwer bij de uitvoering betrokken zijn. Het kabinet deelt op hoofdlijnen de analyse van het rapport dat collectief en individueel eigendom van de
Lissabonstrategie onvoldoende is gebleken. Er is onvoldoende relatie tussen de door de Europese Raad geformuleerde beleidsdoelstellingen en de uitvoering ervan door de leden op nationaal niveau. Daarnaast verdwijnt de zichtbaarheid van de Lissabon-strategie als integraal geheel door de versnipperde behandeling ervan in de verschillende Raadsformaties. De band tussen de Europese Raad en de nationale politieke actoren moet worden versterkt, de coördinatie binnen de Commissie moet worden
verbeterd. Het kabinet is in dit opzicht verheugd dat met name de Voorzitter van de nieuwe Europese Commissie de Lissabonstrategie tot de kern van het beleid van zijn Commissie zal maken.
Het kabinet staat sympathiek tegenover de gedachte van het opstellen van een nationaal actieplan voor de uitvoering van de Lissabon-strategie. Eén integraal nationaal actieplan maakt het geheel en de samenhang van de Lissabon-strategie beter zichtbaar. Zichtbaarheid bevordert politiek debat, rekenschap en ownership. Bovendien geeft een nationaal actieplan de lidstaat meer flexibiliteit om, binnen het raamwerk van de Lissabon-doelstellingen, prioriteit te geven aan die economische problemen die
specifiek zijn voor de lidstaat. Maatwerk bevordert de politieke wil tot uitvoering. Dat spreekt het kabinet aan. Het onderkent hierbij ook het belang van de prestatiekracht van de overheid.
Het rapport bepleit de opbouw van consensus rond dit plan via overleg met nationale parlementen, sociale partners en het maatschappelijke middenveld. De actieplannen zouden vervolgens, aldus het rapport, ter toetsing worden voorgelegd aan de Commissie. Het kabinet meent dat deze aspecten nadere bestudering en uitwerking behoeven. Het komt hier op terug bij het opstellen van de Nederlandse inzet voor de Voorjaarsraad 2005. Ook zal het kabinet zich beraden over de suggestie in het rapport over
het aanwijzen van een coördinerend bewindspersoon voor de dagelijkse uitvoering van de Lissabon-strategie.
Het kabinet kan in grote lijnen meegaan met de aanbeveling in het rapport om naming, faming and shaming stringent toe te passen, met name op de communautaire delen van de Lissabon-strategie.
Met de opstellers van het rapport meent het kabinet dat communicatie van groot belang voor het welslagen van de Lissabon-strategie. De lasten en de lusten zullen zichtbaar moeten worden gemaakt Het moet duidelijk zijn dat de Lissabon-strategie vrijwel alle onderwerpen
betreft die de burgers rechtreeks raken: werk, inkomen, pensioenen, scholing, gezondheidszorg en milieu. De lidstaten moeten hier bijzondere aandacht aan schenken evenals aan de kosten van inactiviteit. Het kabinet is daarentegen niet geheel overtuigd van het nut van het opstellen van een Lissabon- en Europa-brede communicatiestrategie door de Commissie. Deze kan in de lidstaten contraproductief werken. Communicatie door de Commissie dient zich vooral te richten op het communautaire gedeelte
van de Lissabon-strategie.
Het kabinet stemt in met de aanbeveling in het rapport dat de Europese begroting het belang van de Lissabon-strategie dient te reflecteren. Op zich komt dit in grote lijnen overeen met de inzet van Nederland in de discussie over de financiële perspectieven. Deze inzet berust op het adagium 'nieuw voor oud'. Binnen een reëel constant uitgavenkader zal door een herprioritering ruimte moeten worden gevonden voor uitgaven ten behoeve van interne en externe veiligheid en ter financiering van
programma's die een impuls kunnen geven aan de Lissabon-strategie. Het kabinet is echter geen voorstander van de in het rapport voorgestelde Europese budgettaire incentives voor lidstaten om hen aan te sporen de uitvoering van de Lissabon-strategie te intensiveren. Een dergelijk systeem van incentives zal eerder leiden tot politieke onderhandelingen over herverdeling van het budget dan tot excellence in het licht van de Lissabon-strategie. Bovendien zijn er nog vele vragen. Zo is het
bijvoorbeeld niet duidelijk wie over dergelijke incentives zal beslissen: Raad of Commissie? Hoe verhoudt het zicht met de Europese begrotingsprocedures en de bevoegdheid daarover van het Europees Parlement? Eer zijn teveel onbeantwoorde vragen. Het kabinet ziet meer in betere prikkels onder de governance: ownership en draagvlak, getoetst door politieke rekenschap en de publieke opinie.
- Facing the Challenge, The Lisbon Strategy for Growth and Employment
===
Ministerie van Buitenlandse Zaken