Nederlands Uitgeversverbond

Europese discussie over DRM

Digital Rights Management (DRM) systemen zijn er in verschillende soorten en maten en dienen om materiaal dat vaak beschermd wordt door intellectuele eigendomsrechten, zoals het auteursrecht, te voorzien van een technische beschermingslaag. In Copyright Notice 2002, nummer 3 is al eens uitgebreid stilgestaan bij de invloed van DRM op de uitgeverij. Toen werd geconcludeerd, dat DRM nog geen rol van betekenis speelt in de uitgeverijsector, en dat de gebruiksvoorwaarden voor informatie in digitale vorm in de meeste gevallen langs contractuele weg worden bepaald.
Sindsdien is er nog niet zo heel veel veranderd. Er is nog steeds geen eensluidende definitie van DRM en DRM wordt nog steeds niet op grote schaal toegepast in de markt. Het juridische kader voor DRM is te vinden in de Auteursrechtrichtlijn. De richtlijn ondersteunt het gebruik van DRM door technische voorzieningen van juridische bescherming te voorzien en door te bepalen dat door lidstaten getroffen maatregelen om een privé-kopie mogelijk te maken, rechthebbenden niet mogen beletten om technische voorzieningen te treffen, die verenigbaar zijn met de beperkingen inzake het kopiëren voor privé-gebruik. De richtlijn roept ook op tot vrijwillige maatregelen vanuit de industrie om auteursrechtelijk materiaal te beschermen en tegelijkertijd de interoperabiliteit en compatibiliteit van de verschillende DRM systemen te verzekeren. In Nederland zijn de relevante artikelen uit de richtlijn terug te vinden in de artikelen 29a en 29b van de sinds 1 september 2004 geldende Auteurswet. DRM heeft al geruime tijd de aandacht van de Europese Commissie. De Commissie heeft onder meer workshops voor belanghebbenden gehouden over DRM in 2002 en 2003 en zal dat ook dit jaar nog doen. Naar aanleiding van de gehouden workshops zijn vier werkgroepen ingesteld, waarin DRM vanuit verschillende perspectieven (namelijk die van gebruikers, technologiebedrijven, producenten en uitgevers en collectiefbeheersorganisaties) is besproken. In maart 2004 heeft de Europese Commissie een speciale groep van belanghebbenden samengesteld om de problematiek rondom DRM-systemen verder te bespreken en zo nodig aan te pakken. Deze zogenaamde High Level Group is samengesteld uit onder meer vertegenwoordigers van contentproviders, auteursorganisaties, uitgevers (de Europese boekenuitgeverorganisatie FEP), omroeporganisaties, ICT-bedrijven en consumenten. Op 8 juli 2004 heeft de groep een eindrapport gepresenteerd (zie voor de tekst van het volledige rapport
http://europa.eu.int/information_society/activities/consultations/inde x_en.htm). Dit rapport geeft enkele uitgangspunten en aanbevelingen voor het opstellen van Europees beleid op het gebied van DRM. Het rapport beslaat drie aspecten: DRM en interoperabiliteit (1), thuiskopieheffingen en DRM (2) en overgang van illegale naar legale internetdiensten (3). Over deze laatste twee onderwerpen kon overigens nog geen overeenstemming worden bereikt met de Europese vertegenwoordiging van de consumenten, die vindt dat de Commissie te veel rekening houdt met de belangen van technologie- en mediabedrijven bij de beveiliging van hun producten.
Over DRM en interoperabiliteit wordt in het rapport opgemerkt dat DRM nieuwe diensten mogelijk maakt, maar dat de technologische ontwikkeling sneller gaat dan de marktontwikkeling. Veel consumentenproducten zijn nog niet ingesteld en/of geschikt voor DRM. Standaardisering heeft een fundamentele rol te spelen bij het plaatsen van DRM in de markt. Open standaarden kunnen interoperabiliteit bevorderen en bijdragen aan acceptatie door de massamarkt van diensten die door middel van DRM toegankelijk zijn. Interoperabiliteit betekent dat de consument verschillende producten kan kiezen en ze kan gebruiken voor verschillende diensten. Informatie kan door middel van interoperabiliteit langs verschillende distributiekanalen en via verschillende platforms (PC, mobiele telefoon, etc.) worden verspreid. Wat betreft thuiskopieheffingen en DRM wordt gesteld dat het mogen maken van een privé-kopie een beperking is op het exclusieve reproductierecht en daarom getoetst dient te worden aan de drie-stappen-toets. Heffingen moeten niet worden aangemerkt als compensatie voor piraterij. De Europese Commissie heeft benadrukt een systeem gebaseerd op exclusieve rechten, ondersteund door technologieën die een veilige omgeving verzekeren waar zulke rechten kunnen worden gelicentieerd en bekrachtigd, dat de juiste weg is. Dubbele betaling (betaling van heffingen en betaling voor gelicentieerd gebruik) moet worden voorkomen.
Verder wordt in het rapport de overgang van illegale naar legale internetdiensten behandeld.
De ontwikkeling van het leveren van content via online diensten is vertraagd door de opkomst van illegale diensten. De laatste tijd lijkt echter het aanbod van legale online diensten in Europa toe te nemen. Dit is een teken, dat de consumentenvraag naar legale content op internet sterk is. De belanghebbenden roepen in het eindrapport de instellingen van de EU en de lidstaten op, om in hun beleid tot uiting te brengen dat misbruik van auteursrecht en het illegaal uitwisselen van auteursrechtelijk beschermde bestanden onaanvaardbaar is en niet zal worden getolereerd.
De Europese Commissie gaat nu verder nadenken over het eindrapport en onderzoeken, of er behoefte is aan actie op Europees niveau en als dit nodig mocht blijken beleidsinitiatieven ontplooien. De Commissie heeft het eindrapport online gezet en is een brede consultatie van alle belanghebbenden begonnen. Belanghebbenden konden tot 15 september 2004 hun reactie geven.
De meeste reacties zullen worden geplaatst op de website van de Europese Commissie:
http://europa.eu.int/information_society/eeurope/2005/all_about/digita l_rights_man/index_en.htm. Onder meer de European Newspaper Publishers Association (ENPA) heeft een reactie op het rapport gegeven. De Europese Commissie zal later dit jaar nog een workshop houden, waarin de punten die als obstakel worden gezien voor de ontwikkeling van DRM zullen worden behandeld.
De digitale omgeving biedt nieuwe mogelijkheden voor uitgevers. DRM kan op zich, bijdragen aan een betere bescherming van digitale content. De markt voor DRM moet zich zoals gezegd, nog grotendeels ontwikkelen. Voor uitgevers is het van belang dat het gebruik van DRM vrijwillig blijft en dat er geen regelgeving komt, die het gebruik van DRM verplicht stelt. Als een uitgever kiest voor DRM, is het van belang dat hij vrij is om het type systeem en de functionaliteiten te kiezen. DRM zou moeten voldoen aan de behoefte van uitgevers en passen binnen bestaande business models; Standaarden moeten open zijn, vrijwillig en geleid door de industrie. Het is van belang dat de markt zich kan blijven ontwikkelen in de digitale omgeving. Ook moeten uitgevers vrij blijven om te kiezen voor collectief of individueel rechtenbeheer. Verder moet DRM niet te veel als wondermiddel voor piraterij worden gezien, omdat DRM niet noodzakelijk is voor elke sector en elke situatie en DRM de nodige kosten met zich brengt. Daarom zal DRM niet automatisch gelijk door iedereen worden gebruikt in de uitgeverijsector.
Het zou interessant zijn te weten op welke manier Nederlandse uitgevers reeds gebruikmaken van DRM. Uitgevers die ervaring hebben met DRM in hun bedrijf, worden van harte uitgenodigd om het vaksecretariaat Juridische Zaken hierover te informeren (f.vening@nuv.nl).
Meer algemene informatie over DRM en de bescherming van digitale content is te vinden op www.europe4drm.com, een informatieve website van de Europese technologie industrie, waar ook voorbeelden van DRM worden gegeven.