1red15037
26-11-2004, NOS, Met het oog op morgen, Radio 1, 23.07 uur
MINISTER-PRESIDENT BALKENENDE, NA AFLOOP VAN DE WEKELIJKSE
MINISTERRAAD, OVER DE ORANJE POLSBANDJES (RESPECT2ALL), DE
SITUATIE IN OEKRAÏNE, MAATSCHAPPELIJK KLIMAAT
WALLAART
Ik vroeg hem om dat polsbandje eens te omschrijven.
BALKENENDE
Dun oranje armbandje. Egaal oranje behalve dat er een aantal dingen opstaan, respect to all.
WALLAART
Zit het lekker?
BALKENENDE
Het zit heel comfortabel.
WALLAART
Droeg u hem ook afgelopen donderdag bij het bezoek van de Russische president Poetin?
BALKENENDE
Ja, ik heb hem de hele dag aangehad.
WALLAART
Nou is Oranje ook de kleur van de partij van Joestsjenko, de Oekraïense oppositieleider.
Bepaald geen vriend van Moskou. Heeft Poetin nog iets van dat polsbandje gezegd?
BALKENENDE
Nee dat is niet ter sprake gekomen maar dat hing ook samen met het feit dat president Poetin
enorme vertraging had in verband met de mist. Hij kon niet landen. Dat is natuurlijk wel
jammer want we hadden echt tijd nodig om te praten over onze gemeenschappelijke agenda.
We hebben het dus eerst gehad over wat je noemt de vier ruimtes: economie, culturele
contacten, strijd tegen het terrorisme, dat soort onderwerpen. En daarna over de Oekraïne zelf.
Dus het heeft niet meer aan de orde kunnen komen omdat we het zo druk hadden.
WALLAART
Wat heeft het gesprek wat de Oekraïne betreft opgeleverd?
BALKENENDE
Nou dat zijn eigenlijk twee dingen. Het ene is dat er een behoorlijk meningsverschil bestond
over de verkiezingsuitslag, het hele proces van de verkiezingen.
WALLAART
Het bestaat neem ik aan?
BALKENENDE
Ja. President Poetin die vond dat het wel correcte verkiezingen waren geweest en het verwijt is
dan heel snel van jullie zijn voor de andere kandidaat. Ik heb natuurlijk in alle duidelijkheid
gezegd: het gaat ons helemaal niet om de keuze van de kandidaat. We hebben steeds gezegd het
gaat om de eerlijkheid van de verkiezingen. En als je de commentaren ziet van de waarnemers
van de OVSE die liegen er niet om. En dat heb ik nog eens in alle duidelijkheid tegen president
Poetin gezegd dat wij vinden dat de verkiezingsuitslag niet de wil van de bevolking
weerspiegelt.
WALLAART
En was Poetin daar van onder de indruk?
BALKENENDE
Ja. Ik heb ook gezegd wij accepteren in deze vorm de verkiezingsuitslag niet. Dat is hij dus niet
met ons eens. De andere kant van het verhaal, we waren het wel met elkaar eens dat er gewerkt
moet worden aan een vreedzame oplossing van de hele situatie. Dat er gebruik gemaakt moet
worden van de juridische mogelijkheden die er bestaan. En dat we de weg moeten kiezen van
dialoog en samenwerking. Op die punten waren we het eens maar er was een duidelijk
meningsverschil.
WALLAART
Hoe schadelijk is dit proces nu voor de relatie tussen Rusland en de EU?
BALKENENDE
Ik heb natuurlijk de afgelopen paar jaar de nodige gesprekken met internationale leiders. Maar
je wordt meer gerespecteerd als je duidelijk en eerlijk bent dan wanneer je een beetje aan het
zwalken bent. Ik ben dan iemand die in dit soort gesprekken heel duidelijk aangeeft hoe ik
tegen zaken aankijk.
WALLAART
Gold dat ook voor Poetin. Ging die er ook hard in tegen u?
BALKENENDE
Het was een pittig gesprek over Oekraïne. We waren het niet met elkaar eens wat betreft de
duiding van de uitslag en hoe het allemaal gelopen is. Maar het afscheid was weer goed dus ik
heb niet de indruk dat dit zal leiden tot überhaupt schade met Rusland. We weten beide dat we
op elkaar zijn aangewezen. Maar ook als je goede verhoudingen hebt moet je wel duidelijk
kunnen aangeven dat je op sommige punten behoorlijk van mening verschilt.
WALLAART
Hoe zit het eigenlijk met de Oekraïne zelf. Hoe kwalificeert u het handelen van scheidend
president Koetsjma?
BALKENENDE
Ik heb keer op keer, toen ik president Koetsjma zag, en in de Oekraïne zelf en toen hij in
Nederland was en ook op andere momenten, bijvoorbeeld bij de NAVO-top in Istanbul, steeds
gezegd: laat nu die verkiezingen eerlijk verlopen, laat er geen twijfels ontstaan, zorg dat de
media op een goede manier kan functioneren.
WALLAART
Daar heeft hij niet naar geluisterd.
BALKENENDE
En de kritiek die de OVSE op het ogenblik uit die liegt er niet om. Ik hoop dat president
Koetsjma op het ogenblik de signalen van de internationale gemeenschap oppakt, dat hij de
dialoog zoekt ook met de oppositieleider. En dat die kiest voor constructieve gesprekken met
waarnemers, mensen uit de internationale gemeenschap. De heer Solana van de Europese Unie,
onze ambassadeur Biegman, president Kwasniewski van Polen, Polen is nu de voorzitter van
de Raad van Europa. Ik hoop ook dat hij bijdraagt aan een vreedzame oplossing van het
geschil.
WALLAART
Ja, want Koetsjma die had nogal een reputatie ook wat betreft respect voor de democratie, vrije
meningsuiting, persvrijheid. U heeft hem in juni begroet bij het museum Boymans van
Beuningen toen de beruchte Köningscollectie werd teruggebracht.
BALKENENDE
Toen heeft Koetsjma heel goed meegewerkt. Ik heb hem toen vorig jaar toen we elkaar spraken
in New York het punt opgebracht dat het heel mooi zou zijn als de Köningscollectie in
Nederland zou kunnen komen, dat deel wat in Oekraïne is. Daar heeft hij op een uitstekende
manier aan mee gewerkt. Ook heeft hij tegendruk gegeven aan sommige stromingen in het
parlement die dat liever niet hadden gezien. Daar heb ik ook waardering voor. Maar dat neemt
natuurlijk niet weg dat ik de nodige zorgen heb gehad over de democratische ontwikkeling.
WALLAART
We hadden het over de persvrijheid, iets dichter bij huis, die kwam hier in Nederland ook ter
discussie deze week naar aanleiding van het gesprek met die Abdul Jabbar Van der Ven op tv.
U heeft daarover uw afschuw uitgesproken. Verdonk, Remkes, Donner, drie kabinetsministers
hebben daar ook op gereageerd. Fractievoorzitters in de Tweede Kamer hebben een brief
gestuurd. Hoe verklaart u het dat er politiek zo zwaar op wordt gereageerd?
BALKENENDE
Voor een deel zit het natuurlijk in het maatschappelijk klimaat. We hebben juist behoefte aan
deëscalatie, mensen bij elkaar brengen. En juist niet om tegenstellingen te vergroten.
WALLAART
Maar blaast u het zo niet op? Want het blijft een incident.
BALKENENDE
Wanneer iemand zegt van het zou mij een beetje koud laten wanneer iemand niet langer zou
leven , wanneer hij dood zou gaan, dat zijn opmerkingen waar je met afschuw kennis van
neemt. Dat behoor je ook volstrekt te verwerpen. Trouwens laten we eerlijk zijn, dat is
natuurlijk niet alleen iets wat zich op dit moment manifesteert. Toen ik in het ziekenhuis lag
heb ik ook mogen horen: Balkenende eerst in de rolstoel dan in de elektrische stoel en u kent
ook wel die foto van de demonstratie in Amsterdam waarop ik met een bebloed hoofd
rondliep. Kortom het is een klimaat waarin te vaak naar geweld wordt gewezen. Maar juist op
dit moment is het van belang dat je mensen bij elkaar brengt. Dat je praat over respect n daar
zit de irritatie ook in.
WALLAART
Minister Donner wil actie ondernemen, ik citeer hem nu, om verder vergiftigen van het debat
te voorkomen. Waar moet ik dan concreet aan denken?
BALKENENDE
Die actie dat begint al om juist ook eens veel meer oog te hebben voor de positieve
ontwikkelingen. Want ik heb nu wel gemerkt bij mijn bezoeken in het land dat er geweldig
mooie dingen gebeuren. Dat autochtoon en allochtoon samen willen opereren en dat men geen
behoefte heeft aan het opkloppen van tegenstellingen.
WALLAART
En dat moet de pers dus eigenlijk doen?
BALKENENDE
Ik heb heel goed geluisterd naar mensen in al die wijken waar ik ben geweest. Ik vraag er niet
naar maar ze beginnen er zelf over. Zij komen met klachten dat alleen de negatieve verhalen in
de pers komen.
WALLAART
Maar toen u aan de macht kwam, toen was het verhaal: we hebben veel te veel in het verleden
zaken op zijn beloop gelaten, niet benoemd, en nu benoemt de pers dat en is het weer niet
goed.
BALKENENDE
Dat is niet het punt. Je moet datgene wat leeft in de bevolking, thema's die bestaan, reële
probleem van taalachterstand of van criminaliteit of handhaven van de rechtsorde, die mag je
glashelder aan de orde stellen. Allen wanneer je nu te maken hebt met de verhouding
autochtoon/ allochtoon, dan zie je vaak dat er nog al eens de neiging bestaat dat, ook in de
media, om juist de excessen, de moeilijke situaties scherp naar voren te brengen. Ik heb daar
geen moeite mee maar het is de balans tegenover de andere zaken die juist goed gaan.
WALLAART
Tot slot heeft u nog contact gehad met Ayaan Hirsi Ali?
BALKENENDE
Ja, ik heb deze week telefonisch contact met haar gehad. Het was denk ik voor ons allebei denk
ik gewoon heel goed om elkaar weer eens te spreken.
WALLAART
Belde u haar?
BALKENENDE
Ik heb haar gebeld. Ik maak me natuurlijk wel gewoon zorgen over haar emoties. Hoe zij op
het ogenblik alle ontwikkelingen ervaart. Het feit dat je niet mee kunt draaien in het politieke
debat omdat er sprake is van bedreiging. Dat grijpt haar erg aan. Ik vind het afschuwelijk dat dit
allemaal gebeurt.
WALLAART
Het is haar keuze om niet in beeld te zijn.
BALKENENDE
Het is haar keuze. Dat heb ik van haar begrepen. Ze zegt ik heb gewoon te maken met emotie
met dingen verwerken. Daar moet ze natuurlijk ook gewoon de ruimte voor hebben. Dit wens
je niemand toe. Ik heb trouwens ook met Geert Wilders gesproken die net zo goed te maken
heeft met bedreigingen. We moeten met elkaar proberen om van deze ellende af te komen.
Mensen moeten voor hun mening kunnen uitkomen en je mag van mening verschillen maar
niet wat we nu zien dat mensen in hun functioneren worden belemmerd vanwege bedreigingen
en haat. Dat kan niet.
(letterlijke tekst, ongecorrigeerd, jw)
Ministerie van Algemene Zaken