Rijksvoorlichtingsdienst
Het Koninklijk Huis

25/12/04 Kersttoespraak 2004

Kerstmis, het feest van leven en licht in duisternis, inspireert tot overdenken en kan ons zo uittillen boven de bezorgdheid van alledag. Met de komst van Jezus wordt een boodschap gegeven van troost in verdriet en hoop op de kracht van nieuw leven.

In de geboorte van mijn kleinzoon en het sterven van mijn beide ouders binnen een jaar heeft de breuklijn tussen leven en dood mij diep getroffen. Het verlies valt ons zwaar. Mijn vader heeft bewust toegeleefd naar zijn afscheid, het einde van een veelbewogen bestaan. Hij vertegenwoordigde een generatie die in tijd van oorlog en verschrikking de waardigheid van ons volk overeind hield. Onze familie is geroerd door het warme meeleven bij zijn heengaan.

Tussen verdriet en hoop leven velen in deze wereld. Geweld is voor talloze mensen een dagelijkse werkelijkheid en vrede een ver verlangen. Een onderstroom van voortdurende spanning belast het bestaan. Angst slaat zo gauw om in agressie. Ook wij ervaren de weerslag van die mondiale onzekerheid. Twee maal in korte tijd werd Nederland geschokt door daden van extremisme. Bij zulke aanslagen wordt de vrijheid die ons land kenmerkt ernstig misbruikt. Maar al te goed beseffen wij nu hoe kwetsbaar wij zijn in een open samenleving, gebaseerd op de vrijheid van iedere burger. Dat vertrouwde zekerheden niet meer toereikend blijken om de gemeenschap tegen gewelddadige verharding te beschermen, brengt ons in verwarring.

Begrijpelijke emoties kunnen mensen verleiden tot de roep om eenzijdige antwoorden, maar simpele oplossingen zijn er niet. In onze ingewikkelde maatschappij waar verschillende belangen, inzichten en overtuigingen steeds met elkaar moeten worden verenigd, wordt nu méér van ons gevraagd. Een samenleving maken wij sámen.

In debat en dialoog kunnen de positieve krachten worden ondersteund. Voorkomen moet worden dat mensen de hoop op een betere samenleving opgeven, vereenzamen en wegglijden in maatschappelijk isolement. De ander zullen we steeds als mens moeten blijven zien en als medeburger vasthouden.

In een gezamenlijke inspanning de verdraagzaamheid hoog te houden wordt van elk van ons inzet en betrokkenheid verlangd.

Door de eeuwen heen is in ons land een evenwicht tot stand gekomen tussen vrijheden en verantwoordelijkheden en tussen rechten en plichten.

Deze uitgangspunten hebben altijd houvast gegeven en ruimte geboden om met tegenstellingen om te gaan. Hierbij gaat het niet alleen om de wijze waarop mensen elkaar bejegenen maar ook om de waarden van waaruit zij dat doen. Nu worden we geconfronteerd met gebeurtenissen die oude fundamentele normen en beproefde tolerantie onder zware druk zetten. Extremisme, in woord en daad, splijt de gemeenschap. Grenzen moeten dan ook duidelijk zijn en regels gehandhaafd. Hierbij zullen belangen van individuen en groepen zich uiteindelijk moeten schikken in het algemeen belang.

Op zichzelf kan het rechtssysteem nooit voldoende weerstand bieden tegen het zaaien van haat en verdeeldheid. Haat roept altijd haat op. Uitwassen van verstoorde relaties met de eigen maatschappij en misdadig gedrag kunnen overal opkomen en zo een hele samenleving vergiftigen. Vanuit respect voor de vrijheden en overtuigingen van anderen zullen allen daarom zèlf beheersing moeten tonen in de wijze waarop zij met hun medeburgers omgaan. Wraak biedt nooit een oplossing. Ondanks de neiging om met kracht op te komen voor eigen overtuiging en opvatting, moeten mensen er toch op kunnen rekenen dat conflicten vreedzaam worden opgelost. In vertrouwen ligt de grondslag voor een goed maatschappelijk verkeer.

Als duidelijk de bereidheid wordt getoond verantwoordelijkheid te nemen en de belangen van de maatschappij als geheel in het handelen te betrekken, is dit een teken van hoop. De uitdaging ligt in oprechte aandacht voor anderen en steun aan alle medemensen van goede wil.

Het licht van Kerstmis schijnt op ons aards bestaan, hier en elders, nu en voor de toekomst. Daarin kunnen mensen bezieling vinden en de moed die nodig is om verantwoordelijkheden waar te maken en zich in te zetten voor kwaliteit van leven en samenleven.

Jezus geboorte en de weg die Hij is gegaan, richten ons oog op dat wat het leven inhoud geeft en waarde. Zo worden wij betrokken bij het welzijn van de medemens en de vrede in onze wereld en in eigen land.

Ik wens u allen een gezegend Kerstfeest toe.

Beginmuziek:
Andante uit Concerto Armonico nr.2 in Bes gr van U.W. van Wassenaer uitgevoerd door The Amsterdam Baroque Orchestra o.l.v. Ton Koopman

Eindmuziek:
L'Adieu des Bergers uit L'Enfance du Christ van H. Berlioz uitgevoerd door La Chapelle Royale, Collegium Vocale, Orchestre des Champs Elysees o.l.v. Philippe Herreweghe

De kersttoespraak werd gelijktijdig uitgezonden via de NOS-website www.nos.nl.

Copyright : NOS actueel, foto: Mike van Breemen