Softwarepatenten: Raad van Ministers schoffeert parlementen
Demonstratie bij EP tegen software patenten 7 maart 2005
Tot verbijstering van GroenLinks-europarlementariër Kathalijne Buitenweg is
de zeer omstreden patentrichtlijn als hamerstuk aangenomen door de Raad van
Ministers. "Dat is een klap in het gezicht van het Europees Parlement en
diverse nationale parlementen". De Groenen in het Europarlement roepen de
Europese Commissie en Raadsvoorzitter Luxemburg op het matje. De strijd
tegen de patentering van software is nog niet ten einde.
In mei 2004 bereikten de EU-regeringen een informeel politiek akkoord,
waarna het debat over de softwarepatenten pas echt losbarstte. Het
Duitse en Nederlandse parlement spraken zich in meerderheid uit tegen
de patentrichtlijn. Ook bij Polen, Portugal en Denemarken groeide de
weerstand. Het Europees Parlement vroeg de Europese Commissie, de
initiatiefnemer van de richtijn, om haar voorstel in te trekken.
Buitenweg: "De Groenen zijn altijd fel tegenstander geweest van deze
richtlijn, omdat zij kleine softwarebedrijven dreigt te verstrikken in
juristerij en de innovatie bedreigt. Het aantal medestanders is
inmiddels fors gestegen. Het standpunt van de Raad van Ministers is
zeer omstreden geworden en heeft in veel landen niet de steun van het
nationale parlement."
Hamerstuk
Desondanks stond de officiële bekrachtiging van het politiek akkoord
over softwarepatenten maandag 7 maart als A-punt, dus als hamerstuk
zonder debat, op de agenda van de Raad. "Een handige truc van de
regeringen om de weerstand van hun nationale parlement te omzeilen.
Maar bij zoveel tegenstand is het ongehoord een onderwerp als A-punt
op de Raadsagenda te zetten", reageerde Buitenweg vorige week toen de
Raadsagenda bekend werd.
Het Deense parlement eiste afgelopen vrijdag dat de Deense minister
het A-punt zou omzetten in een B-punt, een agendapunt waarover
gedebatteerd moet worden. Voorzitter Luxemburg gaf maandag tijdens de
Raadsvergadering duidelijk aan niet blij te zijn met dit verzoek,
waarop de Deense minister zich schikte. In een schriftelijke
verklaring maakte hij gewag van zijn 'teleurstelling'.
Verbijsterd
Buitenweg is verbijsterd: "Het gebeurt zelden dat een verzoek om een
B-punt niet wordt gehonoreerd. Eén enkele lidstaat kan van een A-punt
een B-punt maken, dus de Deense minister Bendt Bendtsen kan zich niet
verschuilen achter het Luxemburgs voorzitterschap en zijn handen in
onschuld wassen. Hij heeft domweg de wil van zijn parlement genegeerd.
Ik ga ervan uit dat het Deens parlement hem daarvoor ter
verantwoording roept. Ook andere nationale parlementen hebben redenen
om hun minister de oren te wassen."
Bij opening van de zitting van het Europees Parlement, maandag 7
maart, heeft de Groenen/EVA-fractie, waar GroenLinks deel van
uitmaakt, direct gevraagd het onderwerp aanstaande woensdag op de
agenda te zetten. "Dan zal met name de Luxemburgse voorzitter zich
moeten verantwoorden voor de gang van zaken", aldus Buitenweg.
Europarlement weer aan zet
Hoe dan ook is de patentrichtlijn nog niet in kannen en kruiken. Nu de
Raad haar standpunt heeft bepaald, is het Europees Parlement weer aan
zet. Het parlement diende eerder amendementen in die de mogelijk tot
patentering van software sterk aan banden leggen. Door alle ophef is
de kans groot dat het parlement deze amendementen in tweede lezing met
de vereiste absolute meerderheid zal herbevestigen. Als de Raad deze
amendementen ten tweede male naast zich neerlegt, moeten de twee
instellingen gaan onderhandelen over de definitieve tekst van de
richtlijn. Een eventueel compromis kan vervolgens nog worden
weggestemd door het Europarlement. Dan is de patentrichtlijn van
tafel.
Europese Grondwet: meer macht voor parlementen
De druk van nationale parlementen en maatschappelijke organisaties zal
bepalen of straks, bij de tweede lezing door de Raad, de lidstaten en
de Europese Commissie wél steun zullen geven aan de amendementen van
het Europees Parlement. Als de Europese Grondwet nu reeds van kracht
was geweest, was de positie van het Europees Parlement overigens
sterker geweest. Dan was er, door de versoepeling van de
stemprocedure, een minder grote meerderheid nodig geweest in de Raad
voor overname van de parlementaire wijzigingsvoorstellen.
Bovendien is in de Europese Grondwet de zogenaamd 'early warning'
procedure opgenomen. Dat geeft nationale parlementen (van minimaal 1/3
van de lidstaten) de macht om voorstellen terug te verwijzen naar de
Europese Commissie. Buitenweg: "Met dat alarmsysteem zullen de
nationale parlementen ook eerder wakker schrikken bij omstreden
voorstellen. Nu zie je vaak dat nationale parlementen hun ministers
pas op de vingers tikken als de besluitvorming al in een vergevorderd
stadium is. Dat was ook bij de softwarepatenten het geval."
Tenslotte bepaalt de Europese Grondwet dat de Raad altijd in het
openbaar moet vergaderen en stemmen over wetgeving. Wetten maken
achter gesloten deuren - zoals bij het politiek akkoord uit mei vorig
jaar gebeurde - is dan uit den boze. De kwestie van de
softwarepatenten toont dan ook aan dat Europa zo snel mogelijk
democratischer moet worden. Een goede reden voor de Nederlandse
burgers om op 1 juni vóór de Europese Grondwet te stemmen."
GroenLinks