Ingezonden persbericht


Presentatie digitalisering album amicorum Bosboom-Toussaint

8 maart 2005

Alkmaar, 14-2-2005

Geachte redactie,

Bijgaand een persbericht (met bijlagen) over de digitalisering van een zeer bijzonder album amicorum uit 1882 van de in Alkmaar geboren schrijfster A.L.G. Bosboom-Toussaint. Op 8 maart aanstaande wordt de digitale versie van het album in Alkmaar gepresenteerd. Vanaf die datum is het album op de internetsites van het Geheugen van Nederland en het Regionaal Archief te Alkmaar integraal te raadplegen.

Gezien het belang van het album (het bevat vele tot dusver onbekende aquarellen en tekeningen van kunstenaars behorende tot de Haagse School) zou ik het zeer op prijs stellen als u een bericht over het gedigitaliseerde album zou willen opnemen in uw blad.

Tevens nodig ik u van harte uit voor het bijwonen van de presentatie van het gedigitaliseerde album. Een uitnodiging gaat hierbij.

Persbericht, bijlage en uitnodiging worden u ook per post toegezonden.

Met vriendelijke groet,

drs. M.C. Schenk,
directeur Regionaal Archief Alkmaar.

PERSBERICHT

Een van de meest waardevolle bezittingen van het Regionaal Archief te Alkmaar is het album dat de in Alkmaar geboren schrijfster A.L.G. Bosboom-Toussaint in 1882 ter gelegenheid van haar zeventigste verjaardag ontving. Het bevat vele tot dusver onbekende aquarellen en tekeningen van kunstenaars behorende tot de Haagse School. In het kader van het programma Metamorfoze van de Koninklijke Bibliotheek is het album gedigitaliseerd. Het volledige album zal vanaf 8 maart 2005 voor iedereen te zien zijn op de sites van het Geheugen van Nederland (www.geheugenvannederland.nl) en het Regionaal Archief te Alkmaar (www.archiefalkmaar.nl).

Het digitale album amicorum wordt op dinsdag 8 maart aanstaande in de Kapelkerk te Alkmaar gepresenteerd door de burgemeester van Alkmaar, drs. M. van Rossen. Tijdens de bijeenkomst zal Marita Mathijsen, hoogleraar Moderne Nederlandse letterkunde aan de Universiteit van Amsterdam, ingaan op de persoon en de betekenis van mevrouw Bosboom-Toussaint. Daarna zal de heer Kees Thomassen van de Koninklijke Bibliotheek een voordracht houden over alba amicorum.

In de foyer van het Stedelijk Museum Alkmaar is in de maanden maart en april een kleine presentatie over Bosboom-Toussaint te zien.

Meer informatie over het album en het Metamorfoze-project vindt u in de met dit document meegestuurde bijlage (de gebruikte afbeeldingen in deze bijlage worden tevens afzonderlijk meegestuurd, zodat ze eventueel gebruikt kunnen worden voor uw publicatie). Voor verdere inlichtingen kunt u contact opnemen met drs. Harry de Raad, coördinator externe dienstverlening van het Regionaal Archief (tel. 072-5662624; e-mail: h.deraad@archiefalkmaar.nl).

---- --
Het album amicorum van A.L.G. ('Truitje') Bosboom-Toussaint

Een groot aantal verenigingen en honderden vrienden en bewonderaars werkten in 1882 mee aan een album amicorum dat werd vervaardigd ter gelegenheid van de zeventigste verjaardag van de in Alkmaar geboren schrijfster Anna Louisa Geertruida Bosboom-Toussaint (1812-1886). Het album moest het hoogtepunt worden van een grootse viering, zoals een jaar eerder in België de schrijver Hendrik Conscience bij de publicatie van diens honderdste werk ten deel was gevallen. De jubilaris wachtte met lichte tegenzin op het resultaat. 'Ik ga 82 met zekeren schrik tegemoet', schreef ze aan haar vriend Busken Huet. 'Na het Consciencefeest heeft men zich in Holland in 't hoofd gesteld mijn 70sten verjaardag te vieren, en 't is moeijelijk aan te ontkomen'. Haar echtgenoot, de schilder Johannes Bosboom, was daarentegen zeer enthousiast. De schrijfster verzuchtte: 'Bosboom die anders zoo schuw is, helpt nu de lieden voort'. Op 16 september 1882 werd de verjaardag van de schrijfster uitbundig gevierd in het gebouw Diligentia in Den Haag, haar woonplaats. Het hoogtepunt van de viering was de aanbieding aan de jarige van het album amicorum. Een 9 personen tellende commissie, onder voorzitterschap van de letterkundige Jan ten Brink en met als leden onder meer bekende 19de-eeuwse letterkundigen zoals Nicolaas Beets, Willem Hofdijk en Carel Vosmaer, had zorg gedragen voor het totstandkomen ervan. Tijdens de uitreiking was nog niet alles gereed. Zo ontbrak nog de houten cassette, versierd met zilveren en vergulde ornamenten, waarin het losbladige album later werd geborgen.

Het album amicorum bestaat uit een verzameling van 684 losse bladen, vergezeld van een vastbladig register met de namen van degenen die er aan meewerkten. De verzameling losse bladen bestaat uit twee gedeelten. Het eerste deel, gevat in een afzonderlijke bruine omslag, bestaat uit tekeningen, aquarellen, foto's, kalligrafieën en muziekstukken. Het tweede deel bevat merendeels geschreven teksten. Bij dit gedeelte ontbreekt een omslag.

De lijst van hen die aan het album meewerkten levert een dwarsdoorsnede op van de 19de-eeuwse culturele elite. Schrijvers, dichters, geleerden, politici, predikanten, staatslieden en vele bekende kunstenaars werkten er aan mee. Zo treffen we gedichten aan van François HaverSchmidt ('Piet Paaltjens'), Nicolaas Beets en J.J.L. ten Kate. Tekeningen en aquarellen zijn aanwezig van de hand van onder meer Isaäc en Jozef Israëls, Anton Mauve en Hendrik W. Mesdag. Opvallend zijn met name de vele bijdragen van predikanten, beeldende kunstenaars en van mensen uit de onderwijswereld. Dat veel beeldende kunstenaars, met name van de Haagse School, een bijdrage leverden zal te danken zijn geweest aan de echtgenoot van de schrijfster. Johannes Bosboom was erg actief in de Haagse kunstkringen. De predikanten en onderwijsgevenden zullen vooral gecharmeerd zijn geweest van de kwaliteiten van Bosboom-Toussaints werken.

De schrijfster zelf viel het tegen dat er weinig bijdragen waren van prominenten uit anti-revolutionaire kring. Over de reden daarvan schreef zij: 'maar het zijn juist de liberalen - het zijn juist geen vrienden, noch intiemen, die de zaak op touw hebben gezet, en Beets is de eenige van mijne vrienden, die in de commissie heeft gezeten. Ook zijn er puristen onder de antirevolutionairen, die geweigerd hebben mee te doen, omdat zij met lieden als dr. Jan ten Brink onmogelijk zich tot iets konden vereenigen! Eigenlijk toch klein en bekrompen, want het was niet voor J.t.B. maar voor mij dat zij het zouden doen - toch hebben verreweg de meesten dier partij zich onthouden! en vind ik in mijn album kunstenaars en vrienden, menigte van moderne dominé's en professoren en docenten van Hoogere Burgerscholen, die hier niet in de reuk staan van groote orthodoxe heiligheid, en van wie ik allerminst sympathie of vereering verwachtte. (...) Het bewijst ten minste dat men mij niet voor een partijgangster houdt, wat ik gelukkig niet ben.' Lang niet alle bijdragen vielen bij Bosboom-Toussaint in de smaak. Zo had ze kritiek op de bijdrage van de katholiek J.A. Alberdingk Thijm waarop een boeket was te zien 'met de dorens voorop - om ze niet te missen' en vond ze het albumblad van J. Kneppelhout getuigen van 'flauwheid'.

Na de dood van de schrijfster in 1886 werd het album amicorum door haar nabestaanden in bruikleen gegeven aan de Koninklijke Bibliotheek. Daar bleef het tot 1912. In dat jaar werd de honderdjarige geboortedag van de schrijfster in haar geboorteplaats Alkmaar uitgebreid gevierd. Zo werd onder meer een bronzen borstbeeld van Bosboom-Toussaint onthuld. Onder indruk van al die aandacht uit Alkmaar schonk de familie het album, samen met andere voorwerpen en archivalia die aan de schrijfster herinnerden, aan het Alkmaarse gemeentearchief annex gemeentemuseum. In de jaren zestig van de vorige eeuw vond een scheiding plaats van de collecties van archief en museum. Het album kwam toen in bezit van het gemeentearchief, nu Regionaal Archief te Alkmaar. De prachtig versierde houten cassette, waarin de bladen oorspronkelijk geborgen waren, is bij de scheiding van de collecties toebedeeld aan het Stedelijk Museum Alkmaar. Het is opgenomen in de vaste expositie van het museum.

Zie voor verdere gegevens over het album: Bettine Siertsema, 'Een vriendenwoordje op een los blaadje', in: M. van der Bijl e.a. (red.), Alkmaar in de 19de eeuw: facetten van een stedelijke samenleving (Alkmaarse Historische Reeks, deel VI), Alkmaar, 1984, p. 74-92.

Metamorfoze

Het album is in het kader van het project Metamorfoze geconserveerd en gedigitaliseerd. Metamorfoze is een landelijk programma voor conservering van bibliotheekmateriaal. Het is een initiatief van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen en wordt gecoördineerd door het Bureau Metamorfoze van de Koninklijke Bibliotheek te Den Haag. De instellingen zijn zelf verantwoordelijk voor de conservering van hun collecties. Metamorfoze verstrekt subsidie voor de uitvoering en zorgt voor professionele begeleiding. Voor de digitalisering wordt samengewerkt met het Geheugen van Nederland, een programma van de Koninklijke Bibliotheek gericht op digitalisering van belangrijke bronnen van cultureel erfgoed. -----------------------

P.H. Witkamp (ontwerp) en M.B. Wezelaar (uitvoering): Kalligrafie ter ere van Bosboom-Toussaint. Voorbeeld van een albumblad.

Otto Eerelman (1839-1926): Majoor Frans. Voorbeeld van een albumblad.

David Adolphe Constant Artz (1837-1890): Meisje uitkijkend over zee. Voorbeeld van een albumblad.

---- --
Uitnodiging

Alkmaar, 14 februari 2005

Geachte heer, mevrouw,

Het album amicorum dat de in Alkmaar geboren schrijfster A.L.G. Bosboom-Toussaint in 1882 ter gelegenheid van haar zeventigste verjaardag ontving, is in het kader van het programma Metamorfoze van de Koninklijke Bibliotheek geconserveerd en gedigitaliseerd. Het volledige album zal vanaf 8 maart 2005 te zien zijn op de sites van het Geheugen van Nederland en het Regionaal Archief.

Graag nodig ik u uit om op dinsdag 8 maart aanstaande de presentatie van het digitale album in de Kapelkerk te Alkmaar bij te wonen. De kerk is vanaf 14.30 uur open. Om 15.00 uur begint het officiële programma. Professor dr. M.T.C. Mathijsen-Verkooijen van de Universiteit van Amsterdam zal spreken over Bosboom-Toussaint en de heer drs. C.A.J. Thomassen van de Koninklijke Bibliotheek zal ingaan op alba amicorum. Aansluitend zal de burgemeester van Alkmaar, mevr. drs. M. van Rossen, het digitale album presenteren.

Voorafgaand aan de bijeenkomst in de Kapelkerk kunt u een bezoek brengen aan het Stedelijk Museum Alkmaar, waar in de foyer een kleine tentoonstelling is ingericht over Bosboom-Toussaint.

Met vriendelijke groet,

drs. M.C. Schenk,
directeur Regionaal Archief Alkmaar.

P.s. Zie ommezijde voor adressen en plattegrond.

Adres Kapelkerk:
Op de hoek Laat 80/Kapelsteeg, ingang: Kapelsteeg 3. De Kapelkerk ligt op een loopafstand van ca. 25 minuten van het hoofdstation Alkmaar.

Adres Stedelijk Museum:
Canadaplein 1.
Het Stedelijk Museum ligt op een loopafstand van ca. 15 minuten van het hoofdstation Alkmaar.

Routekaart:

Plattegrond binnenstad Alkmaar. Detail van een blad uit het album amicorum van A.L.G. Bosboom-Toussaint. Op de plattegrond is de ligging van het geboortehuis aangegeven (Mient 6), het huis waar zij van 1848 tot 1851 woonde (Bierkade 23) en de ligging van een villacomplex in het Kennemerpark (nrs. 32 en 33) met namen die herinneren aan de schrijfster. De Kapelkerk is op de kaart aangeduid met een hoofdletter A; het Stedelijk Museum met een B en de locatie van het in 1912 onthulde borstbeeld van Bosboom-Toussaint met een D.

Postbus 9232
1800 GE Alkmaar Hertog Aalbrechtweg 5 Telefoon 072-5662626 E-mail: regionaal @archiefalkmaar.nl

---- --