Den Haag, 8 maart 2005
Bijdrage van Staf Depla (PvdA) aan het Algemeen Overleg huurbeleid
Voorzitter,
20 januari. Het CDA eiste dat de plannen van Dekker van tafel gingen. 600.000 huurwoningen liberaliseren in een krappe woningmarkt zou tot ongelukken leiden, met name voor de middeninkomens. Ondanks deze mooie woorden worden er op 1 juli 2006 toch 600.000 woningen geliberaliseerd. Het enige verschil is dat we twee soorten geliberaliseerde huurwoningen krijgen. Liberalisatie-light en liberalisatie-puur. Je zal in zo n woning wonen. En net wat meer verdienen als de huursubsidiegrens. Je huren gaan omhoog. Je krijgt van deze minister vier jaar de tijd om te wennen aan de hogere huren of&. als dat niet lukt kan je rustig de tijd nemen om te verhuizen. Maar waar heen. Koopwoningen zijn onbetaalbaar geworden en voor huurwoningen zijn lange wachtlijsten. Veel huurders verkeren door de plannen van Minister Dekker in grote onzekerheid. Kan ik mijn huur dadelijk nog wel betalen. Kan ik nog wel in mijn buurtje blijven wonen. En als dat niet kan, hoe kom ik met al die wachtlijsten aan een goedkopere woning.
Ho, ho zie ik mijn CDA en D66-collega denken. De plannen zijn toch uitgesteld tot 2008. En als er dan nog woningnood is gaan de plannen toch niet door. Was het maar zo. Als in 2008 de gemiddelde woningnood in Nederland 2,2% is mag de Minister doorgaan met haar plannen. Wederom een mislukt Haagse poging om de werkelijkheid in gemiddelde te passen. Wat hebben woningzoekende op een overspannen markt in Utrecht of Amsterdam aan het feit dat de woningmarkt in Zeeland en Groningen ontspannen is geworden. Zij moeten nog steeds een woning zoeken op een overspannen markt. En, om in CDA-termen te spreken, daar komen ongelukken van. Vooral voor mensen met een middeninkomen.
En daar blijft het niet bij. De 400.000 hurende huishoudens met een middeninkomen die in de geliberaliseerde (light en puur) woningen wonen krijgen al vanaf 2006 met hogere huren te maken. Eerst 2.5% boven inflatie oplopend naar 4% bovenop de inflatie. De inkomens stijgen een stuk minder. Terwijl de inkomens met 0.3% per jaar groeien, groeien de huren voor de zittende bewoners met 7% in 5 jaar. Het CDA heeft beloofd dat ze alle kabinetsvoorstellen op de effecten van de middeninkomens zou beoordelen. En ook Zalm heeft beloofd dat in 2006 de middeninkomens er niet meer op achteruit gaan. Een loze belofte blijkt.
Daar blijft het niet bij. Als je gaat verhuizen naar een woning in het overgangsgebied gaan vanaf 1 juli 2006 de aanvangshuren fors omhoog. In de regio Utrecht wordt het al snel 700 euro.
Publieksvoorlichting van het CDA schrijft aan alle verontruste burgers dat er op 1 juli 2006 geen nieuwe geliberaliseerde woningen bij komen. De feiten zijn echter anders. Vanaf 1 juli 2006 wordt met één pennenstreek het aantal huurwoningen zonder huurprijsbescherming met 155.000 woningen uitgebreid. Verhuurders kunnen voor deze woningen aan nieuwe huurders meteen vragen wat ze willen. In Amsterdam zien we dan waar dat toe leidt. Corporatie het Oosten die 1250 euro voor een woning in de rivierenbuurt vraag.
Voorzitter,
En wat zegt de Minister in het Parool:
"Er is inderdaad een groep die voor een hogere woonlast komt te zitten. Dat is gewoon zo. Tot die groep behoort een categorie mensen, ouderen, die altijd heeft gehuurd, vaak niet in de gelegenheid was een huis te kopen, en op momenten dat het misschien wel kon, de risico's niet aandurfde. (Ja, u hoort het goed, de risico's niet aandurfde!). Zij komen nu voor die hogere lasten te staan."
Dit is precies wat zoveel mensen bang maakt.
Neem Cathrina Westerveld uit Naarden. Ze is 60 jaar en werkt al 47 jaar. Ze betaalt 535 euro kale huur. Ze mag binnenkort met vervroegd pensioen. Naast de AOW heeft ze dan een klein aanvullend pensioen. Ze verdient, ook als ze met pensioen gaat, teveel voor de huursubsidie. Haar huurwoning wordt vanaf 1 juli 2006 geliberaliseerd. Dat betekent extra huurverhoging en vanaf 2010 de kans dat haar huur helemaal vrij wordt gegeven. Jaren lang hard gewerkt, zich ingezet voor haar buurt en als dank mag ze op zoek naar een kleinere woning die niet te vinden is.
En wat is het antwoord van deze Minister aan mevrouw Westerveld? U moet verhuizen maar u krijgt ook de keus tussen prijs en kwaliteit .
En dan de mensen met huursubsidie. Zolang ze blijven zitten is er niks aan de hand zegt de Minister. Maar stel je kunt meer verdienen. Je kan je part-time baan als leraar omzetten naar een fultime baan. Kan je beter niet doen. De straf is dat je huur wordt vrijgegeven. Dit kabinet heeft met dit voorstel een nieuwe armoedeval georganiseerd. Dit kan toch niet de bedoeling zijn? Zelfs de partij van deze Minister zou hier toch problemen mee moeten hebben.
Of de oudere vrouw in Amsterdam zuid waar ik in november op bezoek was. Ze woont op 3 hoog. Ze kan steeds moeilijker trappen lopen. Gelukkig kan ze verhuizen naar de begane grond. Zo kan ze in haar eigen buurtje blijven wonen. Dan kan vanaf 1 juli 2006 niet meer als je in een betere wijk woont. Want als je verhuist krijg je dan te maken met helemaal of gedeeltelijk vrije huren. Welke zekerheid kunnen al de lotgenoten van deze mevrouw ontlenen aan de toezegging dat maatwerk geleverd mag worden? Niets, ze zijn net als in de brief van 19 november overgeleverd aan de willekeur van de verhuurder.
Ons probleem is dat het hier niet gaat om incidenten. Honderdduizend huishoudens worden door uw plannen getroffen. En waarom? Hogere huren zijn niet nodig om de woningnood op te lossen. Geldprobleem is bij verhuurders niet de oorzaak van de lage bouwproductie. Waarom prikkelt u verhuurders niet met lagere huren bij uitblijven van prestaties?
Voorzitter,
Volgens de Haagse werkelijkheid van deze minister zijn er op papier genoeg betaalbare woningen voor de doelgroep. Het enige probleem is echter dat niet iedereen in de goede woning woont. Stel dat deze Minister van de VVD, CDA en D66 haar plannen mag doorzetten: hoe gaat de Minister deze Roemeense verhuisoperatie te organiseren? En wat betekent deze toename van het noodzakelijk aantal verhuizingen voor de herstructurering. De Minister wil 95.000 goedkope huurwoningen slopen. Die mensen moeten ook nog op zoek naar andere woning? Waar moeten al deze mensen heen?
Segregatie
Het sociaal cultureel planbureau schrijft in 2004 dat de concentratie kansarme allochtonen en ten dele ook autochtonen in grote steden verder toeneemt. De PvdA bestrijdt dit en wil daarom ook in de volkshuisvesting nu maatregelen nemen. Deze VVD-minister niet, sterker nog: ze bevordert de ruimtelijke segregatie. De huurprijzen van de meest gewilde woningen gaat ze liberaliseren. Deze woningen staan in de betere buurten en de randgemeenten. Gewilde wijken voor de rijken en goedkope wijken voor de armen. Het resultaat is méér in plaats van minder segregatie. Het resultaat zijn witte basisscholen in de ene wijk arme basisscholen in de andere, een sociale verscherping op alle fronten.
Dat vindt de Minister geen probleem. Haar ideologie luidt: Mij staat niet het ideaal voor ogen dat goedkope woningen en lage inkomens over alle wijken en buurten verdeeld zijn . Welnu, dat is wél ons ideaal, en hopelijk ook die van het CDA en D66. We moeten deze minister stoppen die de bestaande mix van duurdere en goedkopere woningen afbreekt,, louter en alleen omdat de plek of de grootte van de woning meer kan opbrengen.
Als we niet radicaal het roer omgooien zijn de laagste inkomensgroepen in steeds sterkere mate aangewezen op een steeds kleiner aantal goedkope wijken. De concentratie van sociale problemen zal toenemen, de problemen verder verharden, de uitzichtloosheid toenemen. Gemeenten die dit willen voorkomen geeft u daarvoor helemaal geen mogelijkheden. Zij hebben ondanks al u mooie woorden geen enkele formele titel om afspraken af te dwingen met corporaties en particuliere verhuurders. Waarom geeft u niet eerst de gemeenten échte instrumenten in handen, en waarom verankert u niet eerst de positie van huurders?
Huurders betalen alle bezuinigingen
U meldt trots dat de mensen met huursubsidie zijn gespaard. Tja die heeft u vorig jaar al gekort. Nu zijn de middeninkomens aan de beurt. Verhuurders betalen u jaarlijks 250 miljoen euro. Die mogen ze doorberekenen aan de huurders met een middeninkomen. De middeninkomens betalen daardoor exclusief mee aan de huursubsidie! Wat als de doorstroming op gang komt en het aantal huurders met een hoger inkomen gaan kopen. Moet die 250 miljoen euro dan door een steeds kleinere groep huurders worden opgebracht?
Inflatievolgend huurbeleid
Huren zijn niet te laag in Nederland. Gemiddeld hoeven de huren niet harder te stijgen dan met inflatie. Er moet wel meer flexibiliteit komen. Maar dat is iets anders dan dat alle huren omhoog moeten. Deelt u de conclusie van het Waarborgfonds dat de de corporatiesector ook op lange termijn financieel gezond is met een inflatievolgend huurbeleid? De Kamer heeft zich uitgesproken in de Motie van Bochove dat de huurprijzen in 2005 gematigd moeten stijgen. Waarom neemt u het voorstel van een aantal corporaties niet over om de huren boven 70% maximaal redelijk met de inflatie te laten stijgen en de huren daaronder met inflatie plus 1.5%?
Volgende kabinet moet plannen kunnen terugdraaien
Voorzitter
De PvdA steunt de liberaliseringplannen van deze regering niet. Eén van onze eerste daden zal zijn, mocht de PvdA dan in de regering zitten, het terugdraaien van deze bijzonder ongelukkige maatregelen. Door het sluiten van een convenant met de verhuurders lijkt u dat ons onmogelijk te willen maken. Graag uw reactie hierop, en kunt u ons uitleggen wat de meerwaarden van zo n convenant is naast het invoeren van de bestemmingsheffingwet.
Tot slot
Voorzitter de Minister heeft drie doelen: woningnood aanpakken, doorstroming bevorderen en de herstructurering stimuleren. Drie doelen die de PvdA steunt. Probleem is echter dat haar oplossing voor deze problemen het alleen maar erger heeft maakt. Ergens is deze Minister onderweg de draad kwijt geraakt. En vandaag blijkt u ook al uw bondgenoten te zijn kwijt geraakt. Zelfs uw trouwste bondgenoot Aedes laat u nu in de steek.
Volgens ons is het fout gegaan toen de Minister de verhuurders vroeg mee te betalen aan de huursubsidie. De verhuurders horen ten principale niet mee te betalen aan de bezuinigingen aan de huursubsidie. Dat is een zaak van inkomensbeleid en overheidsfinanciën. En uw rotsvast geloof dat liberalisering en marktwerking een oplossing voor elk probleem deed de rest. Als u in de jaren negentig had opgelet had u beter kunnen weten.
Partij van de Arbeid