Ingezonden persbericht


Persbericht
Afdeling Nederland

Datum
4 april 2005

Embargo: 5 April 2005

De doodstraf in 2004: 3.797 executies - topje van de ijsberg.

Wereldwijd zijn in 2004 meer dan 3.797 mensen geëxecuteerd in 25 landen. Minstens 7395 mensen werden ter dood veroordeeld in 64 landen, zei Amnesty International vandaag bij de jaarlijkse bekendmaking van de cijfers over de doodstraf.

Amnesty International deed een oproep aan de VN-Mensenrechtencommissie, die momenteel vergadert in Genève, om de doodstraf te veroordelen tot een schending van fundamentele mensenrechten. 'De cijfers die vandaag bekendgemaakt worden zijn helaas slechts het topje van de ijsberg. Het is moeilijk een echt beeld te krijgen van de toepassing van de doodstraf omdat veel landen mensen in het geheim executeren. Dat is in strijd met afspraken binnen de Verenigde Naties om informatie over de doodstraf openbaar te maken,' zei Amnesty International.

Het grootste aantal executies vond in 2004 plaats in een beperkt aantal landen. China heeft op zijn minst 3400 mensen geëxecuteerd, maar Chinese bronnen schatten het werkelijke aantal veel hoger: rond de 10.000. Iran bracht minstens 159 mensen ter dood, Vietnam minstens 64. Er vonden 59 executies plaats in de Verenigde Staten (tegen 65 in 2003.)

'Ondanks de wereldwijde trend om de doodstraf af te schaffen tonen deze cijfers aan dat er nog steeds gezamenlijke actie nodig is van de internationale gemeenschap om de doodstraf naar de geschiedenisboeken te verwijzen.'

Oneerlijke processen
'Het is zorgwekkend dat het merendeel van de mensen die zijn geëxecuteerd geen eerlijk proces hebben gehad. Velen werden ter dood veroordeeld op basis van bewijs dat verkregen werd door marteling.'

'In 2004 was Ryan Matthews de 115de gevangene in de Verenigde Staten die sinds 1973 uit de dodencel werd ontslagen omdat hij onschuldig werd bevonden. Hij was in 1999 ter dood veroordeeld in Louisiana voor een moord die gepleegd werd toen hij 17 jaar oud was. Zijn terdoodveroordeling werd in april 2004 herroepen nadat de rechter ontdekte dat de aanklager in het proces bewijs had achtergehouden. Op basis van DNA-onderzoek kon worden aangetoond dat er sprake was van een andere dader.'

'De zaak van Ryan Matthews en van vele andere Amerikaanse ter dood veroordeelden voor misdaden die zij niet hebben begaan, tonen aan dat geen enkel rechtsstelsel onfeilbaar is. Hoe ontwikkeld het systeem ook is, met de doodstraf loop je altijd het risico van dodelijke vergissingen,' zei Amnesty International.

Trend: afschaffing van de doodstraf
Hoewel er nog veel executies plaatsvonden, zet de trend van afschaffing van de doodstraf gestaag door. In 2004 schaften vijf landen de doodstraf af voor alle misdrijven: Bhutan, Griekenland, Samoa, Senegal en Turkije. Aan het eind van het jaar hadden 120 landen de doodstraf in wet of praktijk afgeschaft. Verschillende landen riepen een moratorium op executies uit, terwijl ze de doodstraf nog wel in de wet handhaafden. In Tadjikistan werd in juli een wet getekend ter 'opschorting van de toepassing van de doodstraf'. In januari kondigde president Akajev van Kirgistan aan dat het eerdere moratorium op de doodstraf van 1998 met een jaar zou worden verlengd. Andere landen met moratoria op de doodstraf waren Malawi en Zuid Korea.

Ondanks de overduidelijke trend van afschaffing van de doodstraf zijn er ook landen die de doodstraf weer invoeren. In Irak heeft de interimregering op 8 augustus 2004 de doodstraf weer ingevoerd voor misdrijven als moord, kidnapping, verkrachting en drugshandel. De doodstraf was in juni 2003 afgeschaft door de tijdelijke regering onder leiding van de Coalitie. Ook in Sri Lanka is de doodstraf weer van kracht geworden na een presidentiële uitspraak. In Afghanistan vond rond 19 april voor het eerst een executie plaats sinds de installatie van de interim regering in 2001, na een proces zonder advocaat en waarbij de rechter werd ontslagen vanwege het aannemen van steekpenningen. Amnesty betreurt het dat president Karzai is teruggekomen op eerdere toezeggingen dat er een moratorium op executies zou worden gehanteerd.

'Child offenders'
Amnesty International was verheugd over de uitspraak van het Amerikaanse Hooggerechtshof van maart 2005 dat de doodstraf voor minderjarigen ongrondwettig was. Met deze uitspraak hebben alle staten in de V.S. nu formeel de doodstraf afgewezen voor jonge mensen ('child offenders') , die een misdaad begingen toen ze minderjarig (jonger dan 18 jaar) waren. Amnesty International is echter wel bezorgd over het feit dat een aantal andere landen nog steeds 'child offenders' executeren. Iran executeerde in 2004 zeker drie 'child offenders', waarmee het land zijn verplichtingen schendt die het is aangegaan bij de ondertekening van diverse verdragen. China executeerde een jonge man ondanks vermoeden dat hij ten tijde van het misdrijf minderjarig was. Zijn executie vond plaats terwijl zijn advocaat en zijn familie een herziening van het vonnis bij het Hoger Gerechtshof van het Volk bepleitten. Een andere 'child offender' werd in januari van dit jaar geëxecuteerd.

'Het is de hoogste tijd dat de VN Mensenrechtencommissie onomwonden duidelijk maakt dat de doodstraf voor mensen, die minderjarig waren ten tijde van het misdrijf, in strijd is met internationaal gewoonterecht.'

Grondwettelijke afschaffing
Amnesty was ook positief over beslissingen van verschillende landen om de doodstraf definitief uit te sluiten door daarover bepalingen op te nemen in de grondwet. Uit een vandaag door Amnesty International gepubliceerd overzicht blijkt dat Turkije in 2004 een verbod op de doodstraf opnam in de grondwet. België deed datzelfde in februari van dit jaar. Andere landen die een verbod op de doodstraf in de grondwet opnamen waren Ierland en Turkmenistan. 'Dit zijn belangrijke stappen die de Commissie zou moeten toejuichen en aanmoedigen.'

Noot aan de redactie -

Ingezonden persbericht