Rijksuniversiteit Groningen

Opinie 13: "Voorschrijven medicijnen is in Nederland behoorlijk goed georganiseerd"

In Groot-Brittannië is deze week commotie ontstaan over beïnvloeding van artsen en apothekers door de farmaceutische industrie. Uit onderzoek van een speciale commissie van het Britse Lagerhuis bleek onder meer dat farmacie-giganten zorgverleners proberen te paaien met cadeautjes. In Nederland loopt dat zo'n vaart niet, verwacht de Groningse hoogleraar Farmaceutische Patiëntenzorg Han de Gier.

Apothekers die cadeautjes krijgen van de farmaceutische industrie. Pillendraaiers die grote donaties doen aan patiëntenorganisaties en artsen die betrokken worden bij onderzoek naar nieuwe medicijnen. In het Verenigd Koninkrijk was de invloed van de farmaceutische industrie op artsen en apothekers aanleiding tot een parlementair onderzoek. De speciale commissie van het Lagerhuis sprak de afgelopen maanden met onder meer wetenschappers, ambtenaren, artsen en vertegenwoordigers van medicijnenfabrikanten. Uit het onderzoek bleek onder meer dat vooral huisartsen door de industrie worden beïnvloed. Volgens één van de parlementariërs gaat het om een internationaal probleem. Ook in andere Europese landen zouden pillenfabrikanten met cadeautjes en stevige promotiecampagnes proberen hun producten aan te prijzen.

In Nederland valt de beïnvloeding van artsen en apothekers wel mee, zegt prof.dr. Han de Gier. Volgens de Gier, als bijzonder hoogleraar Farmaceutische Patiëntenzorg verbonden aan de RUG, is de situatie in Nederland in ieder geval beter dan in Groot-Brittannië. Dat komt door de manier waarop zorgverleners beslissen over voor te schrijven medicijnen. "Wij hebben in Nederland het zogeheten Farmacotherapeutisch Overleg, kortweg het FTO", zegt hij, "Dat is een lokaal overleg tussen artsen en apothekers waarin afspraken worden gemaakt over geneesmiddelenkeuze, gesteund door zorgverzekeraars. Naar mijn idee is de Nederlandse vorm een behoorlijk goede garantie voor een onafhankelijk oordeel, omdat je de één-op-één beïnvloeding van zorgverleners door de industrie niet hebt. In Groot-Brittannië kan iedere fabrikant artsen en apothekers benaderen en beïnvloeden."

De Gier legt uit dat in Nederland, onder invloed van de overheid en zorgverzekeraars, steeds vaker medicijnen worden voorgeschreven op stofnaam in plaats van op merk. "De apotheker kan dan het goedkoopste geneesmiddel afleveren, volgens de afspraken met de zorgverzekeraar. Ik schat dat op dit moment bij zestig procent van de voorgeschreven geneesmiddelen een dergelijke substitutie plaatsvindt. Bovendien worden recepten steeds vaker met behulp van de computer uitgeschreven. Dan ligt dit percentage nog hoger, op zo'n tachtig procent."

Volgens De Gier werkt het overleg tussen artsen en apothekers naar behoren. "Maar het kan nog beter: het FTO is niet zo sterk gereguleerd als het zou kunnen zijn. Het zou bijvoorbeeld goed zijn om te verplichten dat alle deelnemers aan het overleg financieel onafhankelijk zijn van de farmaceutische industrie. Dat zou je kunnen vastleggen in een contract van een arts of een apotheker met een verzekeraar. Ik zeg niet dat het op grote schaal voorkomt dat partijen financiële belangen hebben, maar het is ook nergens verboden."

Ziekenhuisopnames

Een andere constatering uit het Britse onderzoek is dat vijf procent van de ziekenhuisopnames in het Verenigd Koninkrijk het gevolg zijn van verkeerde medicatie. Dat zal in Nederland niet veel anders zijn, verwacht De Gier, al wordt op dit moment al veel gedaan om dergelijke problemen te voorkomen. "Je hebt dikwijls te maken met verschillende artsen, verschillende medicijnen en verschillende ziektebeelden. Daarom is het goed om te werken aan `medicatiebewaking'. Huisarts en apotheker kunnen gebruik maken van een computersysteem waarin informatie over de patiënt is opgeslagen. Daardoor kun je bepaalde combinaties van medicijnen en mogelijke wisselwerkingen detecteren. In Nederland doen apothekers op dit moment gemiddeld 2700 interventies per dag. Dus iedere dag wordt 2700 keer voorkomen dat een patiënt een verkeerd medicijn krijgt."

Curriculum vitae

Prof.dr. Han de Gier is sinds november 2003 hoogleraar Farmaceutische Patiëntenzorg aan de Rijksuniversiteit Groningen. De Gier studeerde farmacie aan de Universiteit Utrecht. Aan diezelfde universiteit promoveerde hij in 1980 op een onderzoek naar de invloed van geneesmiddelengebruik op de rijvaardigheid. Op dat gebied is hij nog steeds actief in verschillende werkgroepen en internationale commissies. In de nabije toekomst begint hij met onderzoek naar verkeersveilige alternatieven voor bepaalde medicijnen.

Daarnaast werkt hij als adviseur op het gebied van automatisering van kennis over geneesmiddelen en is hij hoofdredacteur van "Commentaren medicatiebewaking"

De Gier houdt op 12 april zijn oratie "Overtuigingen maken het verschil". Plaats: Aula Academiegebouw, Broerstraat 5, Groningen. Tijd: 16.15 uur.

Informatie

prof.dr. J.J. de Gier, (050)363 25 87, j.j.de.gier@farm.rug.nl