Logo Ministerie van Binnenlandse Zaken
Antwoorden op kamervragen over over KLM-toestel met vluchtnummer KL 685
geweigerd toe te laten tot hun luchtruim
Antwoord van minister Donner (Justitie), mede namens de minister van
Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties.(Ontvangen 18 april 2005)
Hierbij vraag ik, mede namens mijn ambtgenoot van Binnenlandse Zaken
en Koninkrijksrelaties, uw aandacht voor het volgende. Op vrijdag 8
april jongstleden hebben de Verenigde Staten het over KLM-toestel met
vluchtnummer KL 685 geweigerd toe te laten tot hun luchtruim. Naar
aanleiding daarvan hebben de Kamerleden Externe link Wilders (Groep
Wilders), Externe link Vos (GroenLinks), Externe link Griffith en
Externe link De Krom (beiden VVD) en Externe link Van Heemst en
Externe link Verdaas (beiden PvdA), vragen gesteld. Om een zo
volledig, consistent en coherent beeld te geven van wat er is gebeurd.
---
Vragen van het lid Wilders (Groep Wilders) aan de ministers van
Justitie en van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties over het
terugsturen van een KLM-toestel door de Verenigde Staten. (Ingezonden
12 april 2005)
1. Vraag
Is het waar dat een vliegtuig van de KLM op weg van Amsterdam naar
Mexico-City onlangs de toegang tot het luchtruim van de Verenigde
Staten is ontzegd en daardoor moest terugkeren naar Schiphol? 1) Was
de reden hiervoor dat in het KLM-toestel twee personen zaten die door
de Verenigde Staten als verdacht, ongewenst en/of als
veiligheidsrisico werden beschouwd? Heeft een dergelijk incident zich
vaker voorgedaan?
2. Vraag
Waarom zijn betrokkenen door de Verenigde Staten tot verdachte
respectievelijk ongewenst persoon met een veiligheidsrisico verklaard?
Had dit te maken met terrorisme? Zo neen, waarmee dan wel?
3. Vraag
Wat is de reden dat betrokkenen niet op de Nederlandse lijst maar wel
op de Amerikaanse lijst van verdachten respectievelijk ongewenste
personen met een veiligheidsrisico voorkomen?
4. Vraag
Kunt u aangeven waaruit de blijkbaar aanwezige verschillen tussen de
Amerikaanse en Nederlandse / Europese lijsten bestaan? Hoe verklaart u
die verschillen? Deelt u de mening dat dergelijke verschillen
onwenselijk zijn? Zo ja, wat gaat u doen om de verschillende lijsten
op korte termijn met elkaar in overeenstemming te brengen? Zo neen,
waarom niet?
1) ANP, 9 april jl.
Zie verder de vragen van:
* lid Vos (GroenLinks) aan de ministers van Justitie en van
Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties over het terugsturen van
een KLM-toestel door de Verenigde Staten.
* leden Griffith en De Krom (beiden VVD) aan de ministers van
Justitie en van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties over het
terugsturen van een KLM-toestel door de Verenigde Staten.
* leden Van Heemst en Verdaas (beiden PvdA) aan de ministers van
Justitie en van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties over het
terugsturen van een KLM-toestel door de Verenigde Staten.
* leden Van Heemst en Verdaas (beiden PvdA) aan de ministers van
Justitie en van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties over het
terugsturen van een KLM-toestel door de Verenigde Staten.
Antwoorden
1.De feiten
De Verenigde Staten hebben het KLM-toestel geweigerd toe te laten tot
hun luchtruim omdat zich aan boord van het toestel twee personen
bevonden die op de Amerikaanse zogenoemde No Fly List stonden
vermeld.De beschrijving van het feitenrelaas richt zich met name op de
reis die deze twee personen hebben afgelegd. Op vrijdag 8 april
arriveerden de twee personen in kwestie op de luchthaven Schiphol.
Aangezien zij beiden reizigers in transit waren afkomstig van de
luchthaven Londen Heathrow, waarvoor een transfervisum niet vereist
is, zijn zij op de luchthaven Schiphol niet de controle van de
Koninklijke Marechaussee gepasseerd. Vervolgens zijn zij aan boord
gegaan van het KLM-toestel met vluchtnummer KL 685.Dit toestel steeg
's middags op met bestemming Mexico City, zonder tussenlanding in de
Verenigde Staten. Aan boord bevonden zich 278 passagiers en 15
paarden. Overigens merk ik op dat voor vertrek van de KL 685 twee
andere mensen die op deze vlucht zouden meereizen, zijn aangehouden.
Deze aanhouding had niets te maken met de twee personen van de No Fly
List. Terwijl het toestel zich in het Canadese luchtruim bevond,
weigerden de Verenigde Staten om voornoemde reden het KLM-toestel toe
te laten tot hun luchtruim. Vanwege bedrijfsmatige redenen heeft KLM
besloten het toestel niet in Canada te laten landen. Nadat het toestel
na terugkomst weer op Schiphol was geland, zijn betrokkenen door de
Koninklijke Marechaussee staande gehouden, mede ter vaststelling van
hun identiteit. Tevens zijn ten aanzien van deze passagiers de
relevante politiële en justitiële bestanden geraadpleegd. Er was geen
grond om hen aan te houden. Aangezien zij niet in het bezit waren van
een visum voor Nederland, maar wel van een visum voor het Verenigd
Koninkrijk, heeft de Koninklijke Marechaussee beide personen een nacht
in vreemdelingenbewaring gehouden. De volgende dag zijn beide personen
met de eerstvolgende vlucht naar Londen Heathrow vetrokken. Zij zijn
vervolgens na aankomst in Londen opgehouden voor verhoor en
zondagavond teruggestuurd naar hun land van herkomst. Met het
vorenstaande heb ik vraag 1 van Kamervragen 2040512680 en vraag 3 van
Kamervragen 2040512700 beantwoord. 2.De afspraken tussen de Verenigde
Staten en Europa Krachtens de overeenkomst van 28 mei 2004 tussen de
Verenigde Staten en de Europese Gemeenschap heeft US Customs & Border
Protection het recht op elektronische toegang tot bepaalde
passagiersgegevens in de reserveringssystemen van
EU-luchtvaartmaatschappijen indien het vluchten met bestemming
Verenigde Staten betreft.Dit systeem van gegevensvergaring door de
bevoegde Amerikaanse autoriteiten wordt een pull-systeem genoemd. In
de overeenkomst wordt uitdrukkelijk bepaald dat dit systeem zo snel
mogelijk zal worden omgezet naar een push-systeem waarbij de
luchtvaartmaatschappijen de betreffende passagiersgegevens naar de
bevoegde Amerikaanse autoriteiten zenden. De introductie van een
push-systeem vereist een aantal technische en organisatorische
aanpassingen die op dit moment nog niet zijn gerealiseerd. Bij de
ontwikkeling van dit systeem is de Europese Commissie betrokken. Met
de introductie van het push-systeem wordt tegemoetgekomen aan de
bezwaren van het Europees Parlement op dit punt. Hiermee heb ik vragen
1 en 2 van Kamervragen 2040512690 beantwoord. De overeenkomst tussen
de Verenigde Staten en Europa is van toepassing op alle vluchten met
bestemming Verenigde Staten. Dit betekent dat voor de vluchten waarbij
gebruik gemaakt wordt van het luchtruim van de Verenigde Staten, doch
aldaar niet landen, deze verstrekking van passagiersgegevens niet
plaatsvindt.
3.De No Fly List
De Amerikaanse Transportation Security Administration (TSA) houdt een
lijst van personen bij die naar het oordeel van de Amerikaanse
autoriteiten vanwege een mogelijke relatie met terrorisme, geen
toegang krijgen tot de Verenigde Staten. Naar het oordeel van de
Amerikaanse autoriteiten valt hieronder ook het luchtruim.Deze
zogenoemde No Fly List maakt TSA bekend aan de
luchtvaartmaatschappijen. De luchtvaartmaatschappijen controleren
vervolgens of de passagiers die zij willen vervoeren, op deze lijst
voorkomen. Indien blijkt dat de naam van een persoon inderdaad op de
No Fly List staat vermeld, is het de luchtvaartmaatschappij door de
Amerikaanse autoriteiten niet toegestaan deze persoon te vervoeren
naar of over het grondgebied van de Verenigde Staten. De
luchtvaartmaatschappij moet zelf de passagierslijst van een vlucht
vergelijken met de No Fly List. Dit laatste is in het geval van de KL
685 niet gebeurd. Naar de opvatting van de Amerikaanse autoriteiten is
dit onjuist. Hiermee heb ik vragen 3 en 4 van Kamervragen 2040512680
en vragen 1 en 2 van Kamervragen 2040512710 beantwoord. Uit het
vorenstaande kan derhalve worden geconstateerd dat de No Fly List los
staat van de afspraken tussen de Verenigde Staten en de Europese
Gemeenschap. Het weigeren van het KLM-toestel op 8 april jl.betrof de
handhaving door de Amerikaanse autoriteiten van hun eigen wet- en
regelgeving.
4.Was er een andere optie dan het terugkeren naar Nederland? Zoals
hiervoor reeds is aangegeven laten de Amerikaanse autoriteiten
personen die op de No Fly List zijn vermeld, niet toe tot hun
grondgebied en luchtruim. Het KLM-toestel kon daarom niet landen in de
Verenigde Staten. KLM had de mogelijkheid om het toestel in Canada te
laten landen maar heeft vanwege bedrijfsmatige redenen besloten om te
keren. Hiermee heb ik vraag 1 van Kamervragen 2040512760 beantwoord.
5.Enkele kwalificaties
Reeds enkele jaren verplichten de Verenigde Staten de
luchtvaartmaatschappijen de No Fly List te gebruiken. Er is geen
sprake van nieuw beleid. Voor zover mij bekend is het nog niet eerder
voorgekomen dat een toestel van een Nederlandse luchtvaartmaatschappij
om deze reden de toegang tot het Amerikaanse luchtruim is geweigerd.
In Nederland of elders in Europa wordt niet met soortgelijke lijsten
gewerkt. Van een uitwisseling van soortgelijke lijsten is geen sprake.
Zoals ik reeds eerder aangaf, betrof de weigering een eenzijdige
beslissing van de Amerikaanse autoriteiten in het kader van de
handhaving van hun nationale wet- en regelgeving. De gronden voor
plaatsing op de No Fly List berusten op Amerikaanse criteria die ons
niet bekend zijn. Los van het feit dat Nederland geen soortgelijke
lijst heeft als de No Fly List, waren er onvoldoende gronden en
indicaties aanwezig om op te treden. Om die reden zijn er door de
Nederlandse overheid dan ook geen vervolgstappen jegens beide personen
ondernomen. Na aankomst in Londen zijn beide personen teruggestuurd
naar hun land van herkomst. De Verenigde Staten hebben mij
vertrouwelijk mededelingen gedaan over de weigering en de
achtergronden van de twee personen. De Verenigde Staten zijn verzocht
aan te geven op welke wijze zij kennis hebben gekregen van de
passagiersgegevens van vlucht KL 685. Op 13 april 2005 heb ik de
volgende reactie ontvangen: «CBP (US Customs & Border Protection) did
not utilize KLM passenger name record (PNR) information to determine
that KLM flight 685 was a threat to the US.CBP works with the
Governments of Mexico (GOM) and Canada on terrorist related security
issues. CBP has agreements with GOM to exchange information on
terrorist related security issues............». CBP maakt onderdeel
uit van het Amerikaanse Department for Homeland Security, evenals de
Transportation Security Administration (TSA).Deze reactie zal nader
worden bestudeerd. De geweigerde toegang tot het Amerikaanse luchtruim
heeft kosten met zich meegebracht. De kosten zijn voornamelijk van
operationele aard, zoals de kosten voor kerosine, overnachtingskosten
voor de overige 285 passagiers en de kosten voor het regelen van een
nieuwe vlucht naar Mexico City en zijn mede veroorzaakt door de keuze
van KLM om om te keren.Deze kosten zijn gemaakt als gevolg van de
toepassing van de Amerikaanse regelgeving die de KLM dient na te
leven.Wie uiteindelijk de gemaakte kosten zal dragen, is een zaak
tussen de KLM en de betrokken Amerikaanse autoriteiten. De vraag of
verdacht bevonden passagiers recht op inzage in de motieven en
overwegingen van Amerikaanse zijde hebben, kan uitsluitend door de
Amerikaanse overheid worden beantwoord. Het betreft hier immers
maatregelen voor het luchtverkeer in de Verenigde Staten, waaronder
het Amerikaanse luchtruim. Dit valt onder de exclusieve
verantwoordelijkheid van de Verenigde Staten. De Nederlandse overheid
heeft geen verantwoordelijkheid in dezen. Met deze kwalificaties heb
ik de overige over dit incident gestelde Kamervragen beantwoord.
---
---
AIVD | 19 mei 2005