Gemeente Zwolle

Bij 60-jarig jubileum, bevrijdingsdag 2005 in teken van sfeervol herdenken en vieren

Donderdag 14 april 2005 herdenkt Zwolle dat de stad zestig jaar geleden werd bevrijd. Om deze 60-jarige herdenking extra luister bij te zetten, hebben de gemeente en het Platform Herdenkingen en Vieringen Zwolle 2005 een sfeervol jubileumprogramma samengesteld. Ter gelegenheid van deze 60-jarige herdenking zal de eerste Canadese bevrijder van Zwolle, Leo Major, samen met zijn echtgenote op uitnodiging van het gemeentebestuur deze lustrumviering bijwonen.


1
Het programma bestaat uit een nachtwake rond het thema 'Van Zwolle naar Westerbork en verder', in de nacht van 13 op 14 april, van 18.00 tot 06.00 uur, in het voormalig Gymnasium Celeanum aan de Veerallee. Daar wordt herdacht dat een grote groep Zwolse joden en enkele zigeuners van 2 op 3 oktober 1942 de nacht doorbrachten in de gymzaal, en 3 oktober op transport werden gesteld, via kamp Westerbork, naar vernietigingskampen in Oost-Europa. De wake begint om 18.00 uur in de synagoge, om 20.00 uur vertrekt een stille tocht naar het voormalig gymnasium aan de Veerallee. Er worden gedichten en teksten voorgedragen en gemusiceerd. Burgemeester Meijer zal na aankomst (ca. 21.00 uur) de nachtwake spreken.

Op bevrijdingsdag, 14 april, zijn er twee herdenkingsplechtigheden. De eerste is om 09.30 uur bij het monument op de Pilotenlaan en wordt verzorgd door de leerlingen van groep 7 en 8 van basisschool De Octopus. De heer D. Fijlstra, directeur van de school, opent de bijeenkomst met een toespraak. Er wordt gemusiceerd en er vindt een kranslegging plaats.

De tweede herdenking begint om 11.00 uur bij het centraal monument in het Ter Pelkwijkpark. De bijeenkomst wordt verzorgd door leerlingen van de basisscholen Geert Grote en Koningin Emma. Enkele leerlingen zullen musiceren. Er is een kranslegging en vertegenwoordigers van het Voormalig Verzet en leerlingen leggen bloemen. Namens de gemeente zal burgemeester H.J. Meijer bloemen leggen bij het monument.

Van 10.00 ? 17.00 uur is er een symposium 'Herdenken en Verwerken', in de Nieuwe Buitensociëteit. Het symposium is georganiseerd door het Historisch Centrum Overijssel en het Kenniscentrum Vervolging, Oorlog en Geweld (Cogis). Aan het symposium verlenen deskundigen uit wetenschap, journalistiek en cultuur hun medewerking. Onder hen predikant en emeritus hoogleraar communicatiewetenschappen Dr. Anne van der Meiden en de acteur Paul Haenen (als dominee Gremdaat). Informatie over en/of deelname aan het symposium is verkrijgbaar op de site cogis.nl. of telefonisch bij het Historisch Centrum Overijssel.

Rondom het middaguur is er een reünie van het Voormalig Verzet Zwolle.

De viering van de bevrijding van Zwolle wordt 's avonds afgesloten met een feestelijke Zwolse Night of the Proms, met medewerking van Barbara Lok en een zestal koren met genres die variëren van klassiek tot pop en jeugd. Centraal staat de muziek ten tijde van en na de Tweede Wereldoorlog. Het concert wordt bijgewoond door tal van eregasten, leden van de raad en burgemeester en wethouders van Zwolle. De Zwolse Night of the Proms, georganiseerd door De Zwolse Zangraad en Muziekraad Zwolle, vindt plaats in de Nieuwe Buitensociëteit en begint om 19.30 uur. Kaarten voor dit concert zijn, à ¤ 10,- , verkrijgbaar bij de VVV, de Nieuwe Buitensociëteit en schouwburg Odeon.

De organisatie wijst er met nadruk op dat alle programmaonderdelen, met uitzondering van de reünie van het Voormalig Verzet, voor iedereen toegankelijk zijn om zijn of haar betrokkenheid te tonen bij deze herdenking en viering.

Programma bevrijdingsdag Zwolle, woensdag 13 en donderdag 14 april 2005

Eerste bevrijder van Zwolle
Op uitnodiging van het gemeentebestuur zullen de eerste Canadese bevrijder van Zwolle, de heer Leo Major en zijn echtgenote Pauline, op 14 april ook in Zwolle zijn. Vooraf is gepolst waar de voorkeur van de heer Major naar uitging: de periode van de Zwolse bevrijding in april of de Nederlandse bevrijding in mei. De voorkeur ging uit naar de Zwolse bevrijdingsdag. De gemeente heeft hem en zijn echtgenote dan ook uitgenodigd om van 12 tot 17 april naar Zwolle te komen. In die periode is het echtpaar te gast bij vrienden in Zwolle en omgeving. De heer en mevrouw Major worden door de gemeente ook betrokken bij Koninginnedag en 4 en 5 mei in Zwolle.

Nacht van woensdag 13 op donderdag 14 april

18.00 ? 6.00 uur: Nachtwake 'Van Zwolle naar Westerbork en Verder' Van 2 op 3 oktober 1942 bracht een grote groep Zwolse joden en enkele zigeuners de nacht door in de gymzaal van het voormalige Gymnasium Celeanum. Zij waren op die plaats bijeengedreven door de bezetter, om vervolgens op zaterdag 3 oktober, via kamp Westerbork, te worden gedeporteerd naar de vernietigingskampen in Oost-Europa. In totaal kwamen daar tijdens de Tweede Wereldoorlog bijna 500 Zwolse joden om het leven. Om hen te gedenken wordt in de nacht van 13 op 14 april a.s., zestig jaar na de bevrijding van Zwolle, een Nachtwake gehouden.

Programma
De wake begint in de Synagoge: vanaf 18.00 uur zijn de deuren geopend en rond 18.30 uur gaat het programma van start. Omstreeks 20.00 uur vertrekt vanuit de Synagoge een stoet in de richting van het voormalige Gymnasium Celeanum aan de Veerallee, waar het programma om 21.00 uur wordt voortgezet. Tijdens de avond en de nacht wordt er gemusiceerd: er wordt een speciaal gecomponeerd klaaglied ten gehore gebracht. Ook worden gedichten en teksten voorgedragen, en - op elk heel uur - de namen van vijftig omgekomen joden genoemd. In de ochtend van 14 april is de Nachtwake, om 6.00 uur, afgelopen. Elk heel uur kan men binnenlopen, tot een maximum van 150 personen. 50 leerlingen van het gymnasium hebben i.s.m. het Herinneringscentrum Westerbork zogenaamde 'Westerborkportretten' geschreven om de namen een gezicht te geven. De portretten worden gebundeld en in boekvorm uitgebracht. Publicatie ook via internet in mei 2005. Burgemeester Henk Jan Meijer zal tijdens de nachtwake spreken. Ook de Commissaris van de Koningin zal een deel van het programma bijwonen.

Entree/Deelname
Historisch Centrum Overijssel (HCO) m.m.v. het Stedelijk Museum Zwolle (SMZ) en de stichting Collectie Zwolle 1940-1945. Degenen die deze Nachtwake, of een gedeelte daarvan, willen meemaken, kunnen zich schriftelijk melden bij het Historisch Centrum Overijssel bij Wim Coster. Adres: Eikenstraat 20 of Postbus 1510, 8001 BM Zwolle. U kunt zich ook per e-mail opgeven onder vermelding van 'nachtwake' (www.historischcentrumoverijssel.nl, zie link onderaan deze pagina)

Donderdag 14 april

9.30 uur: Herdenkingsplechtigheid monument Pilotenlaan Zwolle-Zuid Op donderdag 14 april 2005 verzorgen de leerlingen van groep 7 en 8 van basisschool De Octopus een herdenkingsplechtigheid bij het oorlogsmonument aan de Pilotenlaan in Zwolle-Zuid. Dit jaar is Nederland 60 jaar bevrijd en heeft de herdenkingsplechtigheid een speciaal tintje.
Alle oorlogsmonumenten in Zwolle zijn geadopteerd door basisscholen. De meeste scholen organiseren jaarlijks een herdenkingsplechtigheid bij ´hun´ monument. Het monument Pilotenlaan is in 1992 geadopteerd door basisschool De Octopus. De leerlingen uit groep 7 en 8 leven bewust naar de herdenking toe. Via projecten leren ze waarom herdenken zo belangrijk is.

Programma
Het programma begint om 9.30 uur met een toespraak van de directeur van De Octopus. Twee leerlingen van groep 8 hijsen de vlag halfstok, gevolgd door het voordragen van gedichten. Een aantal leerlingen musiceert, en afsluitend wordt The Last Post ten gehore gebracht. Na de minuut stilte vindt de kranslegging plaats. Tenslotte hijsen twee leerlingen van groep 7 de vlag in top.
Leerlingen leggen bloemen, evenals afgevaardigden van ouderraad en wijkvereniging. Na afloop van de plechtigheid bij het monument is er voor de kinderen een bijeenkomst op school.
Wijkwethouder Martin Knol legt namens de gemeente Zwolle bloemen bij het monument.

Bijzonderheden
Het monument is onthuld op 14 april 1992 en is gelegen in een van de nieuwere wijken van Zwolle, Schellerbroek, waar een aantal straten is genoemd naar geallieerde piloten die in de Tweede Wereldoorlog boven de stad Zwolle en omgeving zijn verongelukt. Het monument bestaat uit een roestvrijstalen plaat, in omgekeerde V-vorm gevouwen, waarop de afgebroken propeller van de neergestorte Handley-Page-Hampden ZN-D/AE 123 werd bevestigd.

10.00-17.00 uur: Symposium 'Herdenken en Verwerken' in de Nieuwe Buitensociëteit
Het Historisch Centrum Overijssel organiseert in samenwerking met het Kenniscentrum Vervolging, Oorlog en Geweld (Cogis) in De Nieuwe Buitensociëteit te Zwolle een symposium onder de titel 'Herdenken en verwerken'. Hoe is de Nederlandse samenleving omgegaan met de erfenis van de Tweede Wereldoorlog? Vertegenwoordigers uit de wereld van de wetenschap, journalistiek, hulpverlening, kunst en cultuur zullen elk vanuit hun eigen expertise kritisch kijken naar deze vraag. Herdenken wordt daarbij opgevat als een vorm van maatschappelijke verwerking die tevens een bedding kan vormen voor individuele verwerking. In het programma wordt dit uitgangspunt ook weerspiegeld. Zestig jaar na dato klinkt op dit symposium de vraag welke relatie er bestaat tussen herdenken en verwerken. Kunnen we antwoorden vinden op die vraag als we ons wenden tot wat er in de afgelopen zestig jaar over dit thema is vastgelegd, bewaard, verbeeld en bestudeerd? Bijvoorbeeld hoe we (gezamenlijk) rouwden, meeleefden, respect betoonden, aan gewetensonderzoek deden, schuld bekenden, solidariseerden: hoe we daaraan vormgaven in rituelen, kunstuitingen en monumenten.

Programma
In het plenaire programma verkent een aantal bekende deskundigen het thema 'Herdenken en verwerken'. Willem Wagenaar, Frank van Vree, Anne van der Meiden, Maarten van Boven en Paul Haenen (als ds. Gremdaat) hebben inmiddels hun medewerking toegezegd.
In het parallelprogramma is er aandacht voor een aantal regionale oorlogsthema's door de jaren heen die exemplarisch zijn voor de wijze waarop ook in andere regio's in ons land aandacht kan worden geschonken aan deze thema's. Het volledige programma kunt u vinden op de website van Cogis.
Het symposium wordt geopend door burgemeester Henk Jan Meijer.

Entree/deelname
Inschrijvingskosten ¤ 95,- (inclusief lunch en consumpties). U kunt een inschrijfformulier downloaden via de website van Cogis. Zodra het inschrijfformulier binnen is, ontvangt u een factuur. Als het verschuldigde bedrag is bijgeschreven, ontvangt u vervolgens een toegangsbewijs. Voor nadere informatie kunt u contact opnemen met Wim Coster of Bert Looper van het HCO, telefoon: 038-4266300.

11.00 uur: Herdenkingsplechtigheid centraal Monument Ter Pelkwijkpark Verzorgd door basisscholen Geert Grote- en Koningin Emma die dit monument hebben geadopteerd. Namens de gemeente Zwolle zal burgemeester Meijer bloemen leggen bij het monument. Ook de wethouders Hagedoorn, Knol en Pot zijn aanwezig.

Programma
Het programma begint om 11.00 uur. Twee leerlingen van groep 8 hijsen de vlag halfstok, gevolgd door het voordragen van gedichten. Een aantal leerlingen musiceert, en afsluitend wordt The Last Post ten gehore gebracht. Na de minuut stilte vindt de kranslegging plaats. Leerlingen leggen bloemen, evenals afgevaardigden van het Voormalig Verzet. De burgemeester legt namens de gemeente bloemen bij het monument.

Bijzonderheden
Het centraal oorlogsmonument van de stad Zwolle werd in 1987geadopteerd door de Geert Grote School en de Koningin Emmaschool. Het werd in 1950 geplaatst ter nagedachtenis aan alle gevallenen in Zwolle en Zwollerkerspel. Het monument is ontworpen door de beeldhouwer Titus Leeser en bestaat uit een muur en een mannenfiguur. Op de muur staat de spreuk: 'Gedenk het leed, maar niet om stil te blijven staan. Gedenk de schande, maar om voort te gaan'.

12.00 uur: Reünie Voormalig Verzet Zwolle in Wientjes Na afloop van de plechtigheid in het Ter Pelkwijkpark vindt er voor de leden van het Voormalig Verzet Zwolle een reünie plaats in Bilderberg Grand Hotel Wientjes, waar hen een lunch wordt aangeboden door het College van Burgemeester en Wethouders.
Burgemeester Henk Jan Meijer en de wethouders Cnossen, Hagendoorn en Knol wonen de reünie bij.

19.30 uur: Zwolse Night of the Proms in de Nieuwe Buitensociëteit In de Nieuwe Buitensociëteit vindt een feestelijk concert plaats, de Zwolse Night of the Proms.
De Zwolse Zangraad is erin geslaagd om, in samenwerking met de Muziekraad Zwolle, op donderdag 14 april een Zwolse Night of the Proms te organiseren. Met optredens van onder andere Barbara Lok, bekend van het songfestival, een zestal koren van diverse muzikale genres, van klassiek tot pop en een kinderkoor. Natuurlijk staat in dit veelbelovende concert de muziek van tijdens en na de Tweede Wereldoorlog centraal.

Het concert wordt bijgewoond door burgemeester Henk Jan Meijer, enkele wethouders en leden van de gemeenteraad. Eregasten zijn de erepenninghouders van Zwolle - waaronder de heer Leo Major - en de houders van het Draaginsigne Gewonden.

Entree:
¤ 10,-. Kaarten verkrijgbaar bij VVV, de Nieuwe Buitensociëteit en Odeon.