NAT. LUCHT- EN RUIMTEVAARTLAB

NLR maakt nieuwe spiegels voor telescoop Hawai

Het NLR (Nationaal Lucht- en Ruimtevaartlaboratorium) heeft in opdracht van TNO negen uiterst nauwkeurige spiegels voor de James Clerk Maxwell Telescoop op Hawaï gemaakt, de grootste submillimeter-telescoop ter wereld. De spiegels bieden een nieuwe blik op het heelal.

De James Clerk Maxwell Telescoop op Hawaï is gespecialiseerd in zogeheten submillimeter-astronomie. De waarnemingen in het ver-infrarode deel van het spectrum leveren veel nieuwe inzichten in het heelal: of het nu gaat om de samenstelling van kometen, de kraamkamers van sterren of het doordringen van kosmische stofwolken.

Later dit jaar krijgt deze telescoop een aantal nieuwe, nog gevoeliger sensoren, de SCUBA-2. Daarmee kan bijvoorbeeld de geboorte van sterrenstelsels worden waargenomen. De sensoren worden aangebracht achter het brandpunt. Voor de sensoren zijn verschillende nieuwe hulpspiegels nodig, die het licht naar de sensoren kaatsen. De spiegels moesten soms ongebruikelijke vormen krijgen, om te passen in de ruimte die in de telescoop beschikbaar is. Ze zijn daardoor lastig te produceren.

TNO heeft de spiegels voor de telescoop ontworpen en een belangrijk deel van de aanmaak uitbesteed aan het NLR. Het NLR kreeg de opdracht vanwege de hoge vormnauwkeurigheid die vereist is, gecombineerd met de grote oppervlakte van de spiegels. De vormnauwkeurigheid lag voor sommige spiegels rond 8 micrometer en een ruwheid van 20nm (rms). De grootste spiegel meet 1,2 x 1,0 meter.

Om deze nauwkeurigheid te bereiken waren bijzondere voorzorgen nodig. In de laatste fase van bewerking, waarin het oppervlak zijn definitieve vorm krijgt, werden de wegen rond de werkplaats afgesloten om elke trilling te vermijden. In de temperatuurgeconditioneerde werkplaats werd direct zonlicht vermeden.
Voor een aantal kleinere spiegels maakte het NLR alleen de grondvorm. Ze werden afgewerkt bij TNO en het Laboratory for Precision Machining (LFM) in het Duitse Bremen.

22 apr 05 13:23