GroenLinks Heerlen
Bestuur van de stad de dupe van zwalkende politici
Voor een goed stadsbestuur is de samenwerking van een aantal politieke partijen in een coalitie en het leveren van een aantal wethouders aan het college van B&W van essentieel belang. En die samenwerking is daarmee gelijk een hoofdopdracht aan de gemeenteraad en de hierin vertegenwoordigde politieke partijen. Omdat dat te bereiken moet je enige kwaliteit in huis hebben plus wat verantwoordelijkheidsgevoel. De politici zitten er niet primair voor hun eigen eer en glorie. Besturen betekent ook regelmatig compromissen sluiten.
De burger en de kiezers mogen verwachten dat de politici zorgvuldig omgaan met deze opdracht. In Heerlen is het wat dat betreft echter een puinhoop geworden. De argumenten die de ene keer worden gebruikt, worden de keer daarna volledig ter zijde geschoven. Men probeert recht te praten wat krom is. Dat maakt die politici (en we hebben het nu hoofdzakelijk over Leefbaar Heerlen en de PvdA) volstrekt ongeloofwaardig en onbetrouwbaar. Het ergste is dat ze daarmee ook het vertrouwen van de burger in de politiek over het algemeen ernstig schaden.
PvdA uit de coalitie, wethouder Karel Scholtissen neemt ontslag
Er was voorafgaande aan raadsvergadering van 5 april natuurlijk al heel veel gebeurd, vooral in samenhang met de hernieuwde keuze van het college van B&W voor de vestiging van een dag- en nachtopvang in het (voormalige) winkelcentrum de Klomp. Bij het begin van de raadsvergadering werden er twee mededelingen gedaan. De raadsleden Ine Janssen en Wiel Huurdeman stapten uit de fractie van Leefbaar Heerlen. De reden was dat deze twee raadsleden niet wilden meewerken aan het verraad van Leefbaar Heerlen. Leefbaar Heerlen verkocht zijn belangrijkste politieke belofte en reden waarom ze met zijn zessen in de raad zitten voor een plek in de coalitie en het uitzicht op een wethouderszetel. Hoewel ze behoren tot de rechtervleugel van de gemeenteraad, verdient hun stap ook van GroenLinks respect.
De tweede mededeling kwam van de PvdA. De PvdA beëindigde de deelname aan de coalitie en trok wethouder Karel Scholtissen terug uit het college. De feitelijke breuk was al donderdag voor de raadsvergadering ontstaan. Dinsdagmorgen heeft de coalitie getracht de breuk te lijmen. Toen was namelijk al bekend dat de twee Leefbaren ook zouden opstappen. In plaats van uitbreiding van de coalitie met Leefbaar Heerlen, was het slechts ruilen met de PvdA. Dus bleef de wankele 19 - 18 meerderheid en met twee dissidente CDA-ers (Hannie Heine en Karel van Nuys) geen meerderheid voor de Klomp.
Er werd zelfs een compromis bereikt voor een tijdelijke dag- en nachtopvang in de Klomp. Echter, het college wees dit compromis van de hand omdat ze niet over ± 2 jaar met dezelfde discussie opgescheept wilden worden.
Reactie GroenLinks op uitstappen PvdA uit de Coalitie
GroenLinks baseerde zijn reactie (ook gepubliceerd in weekblad de Trompetter van 6 april) hoofdzakelijk op de berichtgeving voorafgaande aan de raadsvergadering. De werkelijkheid veranderde echter de laatste dag van uur tot uur. Maar daarnaast heeft iedere partij ook nog zijn eigen overtuiging en gelijk. Iedereen denkt daarbij zijn eigen tuintje schoon te vegen en anderen de schuld of zwarte piet toe te schuiven. GroenLinks noemt de ontwikkelingen triest en bijzonder slecht voor de stad.
Iedereen in deze gemeenteraad neemt de verantwoordelijkheid die hem kan toekomen. Dat geldt ook voor de PvdA. Alleen nu even niet. Dat is een omwenteling, want de PvdA is toch de langstzittende coalitiepartner in Heerlen. En in het verleden heeft de PvdA vaak genoeg bewezen de politieke realiteit te kunnen accepteren, ook al moest de PvdA er met tegenzin mee instemmen.
Deze handelwijze is vooral verbazingwekkend omdat Jos Zuidgeest zich regelmatig de visie aanmeet van een regionaal staatsman. Echter niet de noden en de bestuurbaarheid van de stad en de streek hebben nu de boventoon gevoerd. Daarbij wordt een wethouder geslachtofferd die voor de burgers van Heerlen en in het bijzonder de sociaal zwakkeren op een zeer acceptabele manier aan de weg timmerde. GroenLinks condoleert Karel Scholtissen ermee dat zijn eigen partij hem de politieke doodsteek heeft gegeven. Deze ommezwaai van de PvdA wekt nog meer verbazing omdat de PvdA de vorige raadsvergadering (8 maart) nog uitdrukkelijk aangaf geen reden te hebben om de positie van de wethouder ter discussie te stellen: "Ook de PvdA heeft vertrouwen in haar eigen wethouder. Daarmee was voor ons de kous af".
Waarom geldt hier als de drijfveer het dogma van "ik mijn zin niet, dan jij ook niet"? Daar komt nog bij dat het ook door de PvdA omarmde dualisme pleit voor een grotere afstand tussen gemeenteraad en college van B&W. De coalitiepolitiek is daarmee minder strak geregisseerd en het hoort ook mogelijk en acceptabel te zijn dat er wisselende meerderheden optreden. Deze uitgangspunten schuift de PvdA opzij. Zij accepteert deze wisselende meerderheden blijkbaar niet, maar wil kost wat kost haar eigen zin doordrijven.
Fractievoorzitter Jos Zuidgeest gaf als mening van de PvdA dat het college de schuld had omdat ze het compromis afwezen. Wethouder Karel Scholtissen was tot dan toe loyaal aan het college geweest. Daarbij vond de PvdA dat zij politiek werd "gemarginaliseerd". Dit kwam vooral door de toenaderingspogingen in de richting van Leefbaar Heerlen om zo de coalitie uit te breiden. Dat zou de PvdA getalsmatig minder noodzakelijk maken. De PvdA gaf daarbij voorbeelden dat de coalitie vreemd ging richting Leefbaar Heerlen. De overgebleven coalitiepartijen gaven voorbeelden dat de PvdA niet met de coalitie meeging.
Maar het ging de PvdA dus nu om de macht. En die raakten ze kwijt. Maar dit argument telde wel pas sinds deze zomer. Bij aanvang van de coalitieperiode begon de PvdA ook "gemarginaliseerd". Pas na het vertrek van de SP ontstond de "onmisbaarheid" van de PvdA. Die (getalsmatig) marginale positie was dus indertijd geen argument om gewoon niet eens deel te nemen aan de coalitie. Nu wel de hoofdreden om eruit te stappen.
De PvdA zet niet alleen zichzelf buitenspel en daarmee zijn politieke streven op veel andere terreinen dan alleen de vestigingsplek van een OAC. De PvdA bewijst de progressieve politiek een slechte dienst. GroenLinks wijst erop dat (zeker bezien vanuit het verleden, toen het sociale nog een echt handelsmerk was van de PvdA, maar waar de huidige fractie toch ook al minder op aanspreekbaar was dan de wethouder) er nogal wat punten zijn waarbij PvdA, GroenLinks en SP natuurlijke bondgenoten zijn, of althans zeker zouden behoren te zijn.
Van de regen in de drup
Tot dan was de toenadering tot Leefbaar Heerlen vooral gepresenteerd als een uitbreiding van de coalitie, zodat er een stabielere meerderheid ontstaat. Die toenadering was al enkele maanden aan de gang. Het aanbod van het CDA cs. aan Leefbaar Heerlen was echter veel te mager (wel deelname aan de coalitie, maar geen wethouder leveren). Na drie pogingen van Charles Claessens (CDA) vond Rein Hummel het op 12 januari al welletjes. In een brief laat Leefbaar Heerlen tot maart 2006 verschoond te willen blijven van verdere aanzoeken. "Driemaal is scheepsrecht, het is mooi geweest", luidde tot de uitsmijter. Dus niet. De honger naar deelname aan coalitie bleef bestaan bij Rein Hummel.
Met het uittreden van de PvdA wordt Leefbaar Heerlen pas echt noodzakelijk om een coalitie op basis van een meerderheid te vormen. Hoewel de publiek gegeven motieven voor uitbreiding als begrijpelijk mogen beschouwd, is er vanuit GroenLinks oogpunt weinig positiefs van de verwachten. Als CDA en Leefbaar Heerlen elkaar vonden (met uitzondering van financiering van de dag- en nachtopvang!), dan was dat vooral bij onderwerpen waar GroenLinks het niet mee eens was.
Maar achter de schermen speelde er natuurlijk veel meer en hebben PvdA en CDA al jaren een moeizame relatie. Daarbij kan voor sommige CDA-ers, ik denk aan Huub Savelsbergh, ook nog het motief hebben meegespeeld van "de vijanden van mijn vijanden zijn mijn vrienden". Hummel en Savelsbergh verdragen elkaar veel beter, vooral omdat ze het politiek ook vaak eens zijn. Daarnaast heeft Rein Hummel ook een goede politieke relatie met wethouder Frans Hol. Hummel heeft Frans Hol regelmatig in bescherming genomen en veel minder vaak bekritiseerd dan andere wethouders (bijvoorbeeld Eduard Prickartz).
GroenLinks is ervan overtuigd dat Leefbaar Heerlen niet op de eerste plaats progressieve politiek zal voeren. Leefbaar Heerlen heeft geen duidelijk profiel en geen duidelijke politieke uitgangspunten waar je de ingenomen standpunten aan kan toetsen. Daarnaast is Leefbaar Heerlen een erg wispelturige fractie, niet alleen onvoorspelbaar maar ook niet altijd consequent. Het nu inkopen in de coalitie is daar een sterk voorbeeld van.
Rein Hummel ontkende overigens dat Leefbaar Heerlen toe wilde treden tot de coalitie. Alweer zo'n triest woordenspelletje. Volgens berichten in de krant is Armand van de Ruit echter de wethouderskandidaat van Leefbaar Heerlen. Het is daarbij nog lang niet zeker of deze wethouderskandidaat een volwaardige rol kan spelen. Niet alleen moet hij zich nog inwerken, iets wat het grootste deel van de resterende raadsperiode zijn beslag zal krijgen. Hij heeft met zijn vrij spaarzame bijdragen in deze gemeenteraad bij GroenLinks nog niet de duidelijke verwachting gewekt dat hij zal uitgroeien tot een kwalitatief goede bestuurder. En ervan uitgaande dat deze de portefeuille Sociale Zaken krijgt, heeft hij ook nog niet bij GroenLinks het goede gevoel gecreëerd dat hij echt gaat voor de doelgroepen die hem hard nodig hebben. GroenLinks verwacht daarbij dat de portefeuille Parkstad Limburg bij een ervaren en diplomatiek wethouder komt. En dat geldt ook voor het Grote stedenbeleid.
Daarbij stelde GroenLinks ook de vraag: hoe nu verder met de verbreding van de coalitie? Blijkt uit dit zeer slechte politieke stratego alleen dat er achter die bommen geen vlag staat? Blijft het een 19 - 18 meerderheid met een vierpersoons fractie Leefbaar Heerlen in plaats van een vierpersoons PvdA? Vinden CDA cs. daarmee dat hun doel is bereikt? Zijn ze nu tevreden over hun handelen en dit resultaat?
Het resultaat van deze omwentelingen is dat Heerlen voorlopig een minderheidscoalitie heeft waar het "linkse" profiel grotendeels in ontbreekt. Het is ook nog niet duidelijk of het coalitieakkoord wordt herzien. Hoe de coalitie vanaf nu intern zal functioneren, dat gaat GroenLinks niet aan. Al vragen we ons wel af of er met het vertrek van de PvdA een partij en een fractievoorzitter zijn binnengehaald waarmee het zeker niet makkelijker wordt om zaken mee te doen. Waar GroenLinks wel mee zit, is dat met deze wisseling tevens getracht wordt om vooruit te lopen tot na de verkiezingen van volgend jaar. En dat is uit het oogpunt van GroenLinks absoluut een verslechtering.
Epiloog
Een goede week na de raadsvergadering is er duidelijkheid. Karel Scholtissen mocht (van Jos Zuidgeest) aangeven dat de PvdA weer terug wil in de coalitie. Nu de besluitvorming over het OAC onomkeerbaar is, vindt de PvdA dat ze weer gewoon kunnen meedoen. Zo spaart de gemeente tenminste het wachtgeld uit. Je vraagt je af waar die PvdA mee bezig is. Een windvaan draait minder rond. Hadden ze zich dat geen week eerder kunnen bedenken? Dit uitstappen was waarschijnlijk de laatste politieke daad van Jos Zuidgeest in de Heerlense politiek. Hij heeft aangekondigd voor de zomer op te stappen.
De twee ex-Leefbaar Heerlen - raadsleden zijn inmiddels aangeschoven bij de VVD. Dat zal voor hun politieke opstelling niet veel veranderen. En Armand van de Ruit wordt de nieuwe wethouder voor Leefbaar Heerlen. Daarmee krijgt Heerlen weer een coalitie met een 19 - 18 raadsmeerderheid. Over die inauguratie de volgende keer meer. Eind niet goed, al al helemaal niet goed.
Raad bevestigt vestiging dag- en nachtopvang in de Klomp
Op 22 februari kwam de gemeenteraad er niet uit. Er was geen meerderheid voor welke locatie dan ook. Wel was er een meerderheid voor de vestiging van de dag- en nachtopvang in het centrum van Heerlen (CDA, Stadspartij Heerlen, Ouderenpartij Heerlen, SP en GroenLinks). Een andere meerderheid (CDA, Stadspartij-, Leefbaar- en Ouderenpartij Heerlen plus GroenLinks) heeft het college van B&W 1 miljoen E ter beschikking gesteld voor de uitvoering. Als er voor dit krediet geen meerderheid zou zijn geweest dan was het college opgestapt. Het college zei toen toe om alle opties, zowel in het centrum als in de periferie, nogmaals goed te (laten) onderzoeken (zie vanuit de raad 55 2-5).
Ambtelijke dienst en college hebben overal nog eens naar gekeken, afgewogen en beoordeeld. Ze kwamen tot de conclusie dat toch de Klomp de beste locatie was. Dit werd medegedeeld aan de commissie Sociale infrastructuur en gezondheidzorg. Die vaste raadscommissie nam dit niet voor kennisgeving aan, maar vond dat hier de gemeenteraad alsnog een oordeel over moest geven. Vooraf moet worden erkend dat GroenLinks toch wel een beetje opgelucht was over het standpunt van het college van B&W. We hadden het bange vermoeden dat het college mee zou gaan met de wensen van Leefbaar Heerlen, die tenslotte het college hadden gered.
Alternatieve locatie Uilestraat krijgt geen enkele steun
Bijdrage GroenLinks aan het debat was maar beperkt inhoudelijk. Het standpunt van GroenLinks moge bekend worden verondersteld We doen nu alleen nog voorstellen en besluitvorming. GroenLinks is voorstander van vestiging van het OAC in het centrum.
De eerste keuze was de Valkenburgerweg. Echter de motie van GroenLinks en SP is op 22 februari door de raad afgestemd. De tweede voorkeur was het compromisvoorstel voor het parkeerterreintje "het Zwarte Veldje" in de Uilestraat. GroenLinks stelt de motie die de vorige raadsvergadering is aangehouden weer aan de orde. De Uilestraat is geen perfecte locatie, maar is voldoende geschikt te maken. De te verwachten invloed op de omgeving zal in verhouding tot de Klompstraat gering zijn en ook beheersbaar zijn. Het is niet de goedkoopste oplossing, maar wel met slechts beperkte weerstand.
Het college heeft weliswaar nog een nadere toelichting gegeven op de gehanteerde selectiecriteria en waarderingen tussen de verschillende stadslocaties. Daarmee is de keuze inzichtelijker geworden, maar ook is duidelijk geworden dat veel criteria kwalitatief van aard zijn en niet echt meetbaar. Het college heeft ons er ook niet kunnen overtuigen dat de locatie Uilestraat niet acceptabel is.
GroenLinks blijft ook bij zijn constatering dat er te weinig draagvlak is voor de Klomp, hier in deze raad en ook in de samenleving. Als het niet gaat zoals het moet, dan moet het maar zoals het gaat. In dit dossier is enig pragmatisme gewenst om tot een redelijk resultaat te komen. Daarbij dwingt de realiteit tot keuzes die min of meer ver af staan van de voorkeur (die weer voor iedereen anders is). GroenLinks vraagt eenieder dan ook een duidelijke en bewuste keuze te maken tussen de nu beschikbare alternatieven.
Die keuze geldt voor raadsleden die liever de Klomp als voorkeur hebben, maar aanhikken tegen de grote bezwaren uit de samenleving. Denk daarbij aan de weerstand van het Arcus en hun overweging om hun unilocatie buiten Heerlen te vestigen. GroenLinks vindt de weerstand van het Arcus overdreven. Daarbij vindt GroenLinks de campagne van onverdraagzaamheid tegen de dakloze verslaafden ook pedagogisch onverantwoord. Echter de meerderheid van deze raad is al eerder door de knieën is gegaan bij de vestiging van de Hogeschool op Nieuw Eyckholt. Toen de locatie CBS-weg werd aangeboden dreigden zij ook naar Sittard te gaan. Bij de beantwoording bleek overigens dat Arcus als dank voor het in Heerlen blijven ook de locatie Nieuw Eyckholt aangeboden krijgt. De gemeente mag weer blij zijn met de voortvarende aanpak op het snel vollopende Stadspark Oranje Nassau. En velen van de 10.000 leerlingen, en vooral diegenen die met het openbaar vervoer komen, zullen nog jaren blij zijn met de extra busrit en de tijdrovende / risicovolle overstap. Maar niet heus!
Vanuit het bedrijfsleven met parkeergarage Q-park voorop zijn grote schadeclaims in het vooruitzicht gesteld. Die claims zijn nog niet toegewezen. Maar in het verleden is, denk maar aan het dossier mijnsteenberg, een raadsmeerderheid daar wel gevoelig voor geweest.
Ook de tegenstanders van de vestiging in de Klompstraat hebben een stem en een keuze. Voor iedereen is het niet wat men als eerste voorkeur heeft. Maar is de Uilestraat beter dan de Klompstraat? Dat moeten ook de voorstanders van de niet-haalbare Valkenburgerweg en het buitengebied zich realiseren. En daarom is de keuze voor de Uilestraat ook een uitweg voor de ramkoers die Jos Zuidgeest het college verweet.
Nu het finale moment van besluitvorming is aangebroken, biedt de motie van GroenLinks voor de locatie Uilestraat een redelijk alternatief voor de Klompstraat. De keuze is echter aan de raad.
Geen beslissing is ook een besluit
Bij de besluitvorming lagen uiteindelijk meer moties voor, de meesten kwamen voort uit eerder ingenomen standpunten. De motie van de VVD had als belangrijkste beslispunt het zoeken naar een locatie voor duurzame dag- en nachtopvang buiten de bebouwde gebieden. Daarnaast vroeg de VVD aan de burgemeester om zijn bevoegd gezag met betrekking tot de politie aan te wenden teneinde binnen de stad stelselmatig de hardst denkbare aanpak van illegale handelaren in narcotica te bewerkstelligen. Echte VVD - taal. GroenLinks nam maar aan dat de "hardst denkbare aanpak" toch nog binnen de wettelijke mogelijkheden blijft. Dat handelaren niet per sé illegaal moeten zijn. En dat narcotica beperkt blijven tot harddrugs. Voor de motie waren de VVD, de PvdA (3), de inmiddels onafhankelijke raadsleden Janssen en Huurdeman en de CDA-leden Heine en van Nuys. (De kritiek van Karel van Nuys op het college van absoluut niet mals, daar zal ook binnen de CDA-fractie nog wel wat over worden nagekaart).
De SP hield vast aan de locatie Valkenburgerweg. Hoewel deze motie bij voorbaat kansloos was, heeft GroenLinks er maar lippendienst aan bewezen: 8 voor en 27 tegen.
Gaandeweg de tweede termijn bleek ook al dat de GroenLinks - motie voor de Uilestraat geen meerderheid zou gaan halen. De vorige raadsvergadering kreeg de motie nog de steun van Hannie Heine, maar die was inmiddels naar het buitengebied overgelopen. De SP hield ook na het voor de tweede keer afstemmen van de Valkenburgerweg vast aan deze locatie als enige oplossing. De weerstand in de raad tegen de Uilestraat werd van verschillende zijden behoorlijk opgevoerd. Dat verbaasde GroenLinks toch wel omdat de Uilestraat van begin af aan als mogelijke locatie in beeld is geweest en er geen onoverkomelijke bezwaren tegen geuit. Ook vanuit het college en van belangstellenden werd de Uilestraat als een alternatief beschouwd, maar dat was informeel. Nee, als er eenmaal standpunten zijn ingenomen, dan wenst men de loopgraven niet meer te verlaten. De motie van GroenLinks kreeg slechts de twee stemmen van GroenLinks voor.
GroenLinks heeft het geprobeerd, maar het mislukte. Vervolgens heeft GroenLinks geaccepteerd dat de dag- en nachtopvang wordt gevestigd in de Klomp en verder het college geen strobreed meer in de weg gelegd. Dat gold ook voor een motie van wantrouwen van de SP (de derde in drie raadsvergaderingen). Met de SP was GroenLinks het eens dat er politieke spelletjes worden gespeeld en onderling gekonkel plaatsvindt. Maar het college is daar niet de hoofdschuldige aan. Dat probleem ligt in de gemeenteraad. Deze gemeenteraad weet geen fatsoenlijke meerderheid te produceren. Daarnaast constateert ook GroenLinks dat er geen meerderheidscoalitie meer is. Maar GroenLinks heeft ook geen alternatief voor het resterende college. En GroenLinks heeft ook geen reden om de overige leden naar huis te sturen. GroenLinks gedoogt dus dit college. Overigens steunde alleen de PvdA de motie van de SP: 9 voor en 26 tegen.
Afspraken binnen- en buitenring financiële ramp voor Heerlen
Op de vervolgvergadering van de raad stond nog een zware kluif voor GroenLinks: financiële afspraken voor de binnen- en buitenring. Niet voor de rest van de raad (excl. SP). Er gingen zelfs stemmen op om dit besluit als hamerstuk (dus zonder debat) af te doen. Lees en huiver, vooral over de excessieve Heerlense bijdragen in de kosten.
De binnenring
Over de aanleg van de binnenring maakte de fractie slechts twee opmerkingen.
1. De besluitvorming hierover heeft plaatsgevonden bij de vaststelling van het bestemmingsplan. Toen was GroenLinks tegen. Het heeft echter geen zin om nu hier verder op in te gaan anders dan ons standpunt te herhalen.
2. In de commissievergadering werd meegedeeld dat de bijdrage van de provincie aan de kosten van de binnenring (50 %) gekoppeld was aan de bijdrage van de gemeenten plus Parkstad Limburg aan de buitenring. Vroeger kreeg de gemeente voor dergelijke uitgaven de subsidie rechtstreeks van het rijk. GroenLinks vindt dat de provincie in principe hier tot geen ander keuze mag komen. Dit geld komt aan de gemeenten toe, ook al was er geen overeenkomst tussen de provincie en de gemeenten over het tot stand gekomen over de buitenring. Het wel koppelen lijkt op chantage van de provincie.
Het aanleggen van de buitenring inhoudelijk
Er wordt nu een principebesluit genomen over de aanleg, waarbij eigenlijk alleen wordt gekeken naar de verdeling van de kosten (tussen gemeenten, provincie en Parkstad Limburg). Over het nut en de noodzaak van de buitenring moet nog veel onderzoek worden verricht, maar ook over de inpassing in het landschap. In feite loopt de besluitvorming vooruit op de nog op te stellen Milieueffectrapportage. GroenLinks vindt het besluit dat nu voorligt dan ook veel te vroeg om definitief te zijn. Je weet ook na dit onderzoek pas wat de buitenring werkelijk gaat kosten.
Maar GroenLinks wil wat Heerlen betreft wel een mening verkondigen. Het gedeelte ten noorden van Hoensbroek richting Brunssum langs de Randweg en tot de Allee mag wat GroenLinks worden aangelegd. Met de voorkeur voor een tweebaansweg. Daarbij dient zoveel mogelijk de bestaande Randweg te worden gevolgd, ongeveer tot nabij de Pastoorskuilenweg. GroenLinks volgt hier zijn verkiezingsprogramma. Daar waar woonstraten overlast ondervinden van veel doorgaand verkeer en vooral vrachtverkeer, daar is ter ontlasting de aanleg van een nieuwe weg toegestaan. In dit geval zijn de te ontlasten wegen de Patersweg en de Randweg.
Echter, GroenLinks is geen voorstander van het sluitend maken van de buitenring en dan met name de omsluiting van Brunssum. Is deze weg over tien jaar nog wel zo nodig? GroenLinks verwees vooral naar het kaartbeeld van dit gebied. Wie rijdt waar naar toe? Dit weggedeelte verbindt slechts gebieden met een beperkte verkeersstroom. Het zal altijd een rustig weggedeelte blijven, waarvan we ons echt nog moeten afvragen of het wel moet worden aangelegd. Wat is het effect van de afnemende bevolkingsaantallen? Van de vergrijzing die een andere mobiliteitsvraag met zich mee zal brengen. Moeten die bedrijventerreinen achter Brunssum nog wel ontwikkeld worden? En zo ja, voor welke typen industrie. Waarom regelen we niet via de ruimtelijke ordening de verkeersdruk van die bedrijventerreinen. Kan zelfs een minder goede vrachtwagenontsluiting niet een voordeel worden voor een rustig bedrijventerrein met hoogwaardige bedrijven en dienstverlening? Daar waar wethouder Vrolings zelfs opperde om het verkeer vanaf Sittard via de vroegere neutrale weg en de buitenring naar Kerkrade te loodsen, gaf Harrie Winteraeken aan dat deze verkeersstroom beter de A2 en de A76 kan volgen.
Daarnaast zal de weg een grote impact hebben op het kostbare landschap. De gevolgen zijn nu nog niet te overzien, maar de inpassing zal op sommige plekken gewoon niet mogelijk zijn zonder grote offers aan natuur en landschap. Op verschillende plaatsen doorkruist de buitenring de ecologische hoofdstructuur. De hoeveelheid mitigerende en compenserende maatregelen zal enorm zijn.
En vanzelfsprekend pleit GroenLinks voor andere oplossingen voor mobiliteitsvraagstukken. Denk daarbij aan het openbaar vervoer. In Hasselt is het gratis openbaar vervoer mede bekostigd door het niet door laten gaan van een buitenring. In Heerlen wordt een klimaatnota vastgesteld, maar de uitstoot door automobiliteit wordt niet verminderd. We hebben steeds grotere problemen met de slechte kwaliteit van de lucht, maar we kiezen slechts voor een beperkte verplaatsing van het probleem. Hier zou ook voor een meer milieuvriendelijke wijze van vervoeren kunnen worden gekozen.
Daarbij komt dat aanleg van de buitenring binnen 10 jaar wel heel erg optimistisch is. De milieubeweging zal zeker nog van zich laten horen. Ga er maar vanuit dat er procedures komen vergelijkbaar met het grensoverschrijdend bedrijventerrein, en wellicht met de uitkomst van de oostwestbaan.
Het vroege besluit (betalen in 2007) zorgt ervoor dat de provincie met de rentevoordelen de risico's van inflatie ed. opvangt. Het budget van 135 miljoen (excl. BTW, prijspeil 2004) is taakstellend. De wethouder dacht nog dat onverwachte tegenvallers ook kunnen worden opgevangen door de rente-inkomsten van de provincie. Maar als in de loop van het project blijkt dat de buitenring niet hiervoor kan worden aangelegd, dan zal de budgetoverschrijding aanleiding kunnen geven voor een heroverweging van het project. (Je zou er bijna op hopen)
GroenLinks vindt het ook een probleem dat nu grote sommen geld worden vastgelegd, terwijl daar later wellicht andere doelen voor te bedenken zijn. Deze beslissing loopt ook vooruit op de nog te voeren discussie over verdere bezuinigingen en trekt daar een zeer zware wissel op.
De verdeling van de kosten tussen de gemeenten
Maar het grootste bezwaar van GroenLinks tegen het voorstel is toch wel de verdeling van de kosten. In de commissie zijn we hier al uitvoerig op ingegaan. Dat de gemeenten al 50 % mee betalen aan een provinciale weg, is al een bijzonder slechte deal. De provincie moet eigenlijk subsidie verwerven bij hogere overheden. Dat is niet gelukt. Nu krijgt de provincie 50 % van de gemeenten. Daarmee is waarschijnlijk de subsidietaakstelling van de provincie al ingevuld. Daarbij krijgt de provincie meer van de gemeenten voor de buitenring dan dat de provincie doorsluist naar de gemeenten voor de binnenring.
GroenLinks heeft nog voorgesteld om voor de bijdragen van de gemeenten een subsidietaakstelling in acht te nemen. Bijvoorbeeld een 15 miljoen E extern verwerven voordat wordt gestart. GroenLinks denkt bijvoorbeeld aan de vleespotten die ons in het vooruitzicht worden gesteld bij het aangaan van de WGR+ van Parkstad Limburg.
De verdeelsleutel tussen de gemeenten binnen Parkstad Limburg is gebaseerd op inwoneraantal en niet op km weg per gemeente. Dat kan GroenLinks niet aan de Heerlense burgers en zijn kiezers verantwoorden. De omliggende gemeenten willen blijkbaar wel de buitenring, maar er niet voor betalen wat deze feitelijk kost. GroenLinks vindt het aantal km per gemeente de beste maat, niet alleen om de verhoudingen tussen de gemeenten zuiver te houden. Ook zal de noordelijke buitenring veel meer van belang zijn voor de ontsluiting van Brunssum dan voor Heerlen.
Voor Heerlen betekent dit netto een slordige 15 - 18 miljoen euro meerkosten. Uit een herberekening blijkt dat het nog wat erger is; zie de tabel hieronder. Geld dat de burgers van Brunssum, Landgraaf en Kerkrade zich mogen uitsparen. Waarvoor daar niet extra hoeft te worden bezuinigd of extra Onroerende Zaakbelasting hoeft te worden betaald.
Maar voor de Heerlense burger betekent dat dertig jaar lang fors (waarschijnlijk meer dan 1 miljoen E) extra bezuinigingen. Geld waarvoor zoveel andere goede zaken zouden kunnen worden gedaan. Dat zal de gemeenteraad nog vaak van GroenLinks te horen krijgen.
Het verwondert GroenLinks uitermate dat de liefde voor deze buitenring veel fracties zo kritiekloos blind maakt. Soms is het beter om het kaartenhuis te laten instorten.
De meeste partijen hadden slechts een zeer beperkte bijdrage aan dit onderwerp. Alleen de SP trok mee van leer. Daarbij werd door Peter van Zutphen opvallend vaak de bijdrage van Harrie Winteraeken aangehaald.
De PvdA vond dat nut en noodzaak al lang bewezen waren, maar volgens GroenLinks is hier slechts sprake van een politiek commitment. Ook in het Provinciaal Omgevingsplan Limburg, waar de provincie, maar niet de gemeenten voor verantwoordelijk is, zijn slechts zoekgebieden opgenomen. Er is nog geen onderbouwing gegeven. Zelfs wethouder Vrolings noemde nog een grote hoeveelheid onderzoeken die nog moeten worden uitgevoerd, vooral in het kader van de MER. Jos Zuidgeest (ook lid van provinciale staten en daar voorstander van de provinciale bijdragen) noemde het ook een slechte deal voor de gemeenten. Maar hij verweet dat volledig het college en voormalig burgemeester Sakkers. Volgens GroenLinks hoeft de gemeenteraad zich daar niet achter te verschuilen, maar ze deed het toch. Ook wethouder Hol gaf aan dat de overeenkomst was aangegaan met voorbehoud van goedkeuring door de gemeenteraden.
De gemeenteraad is met 5 (GroenLinks & SP) tegen en 26 (de rest) voor akkoord gegaan met de financiële bijdragen van Heerlen aan de binnen- en buitenring (36 miljoen E waarvan dik 3 miljoen via het Parkstad Limburg fonds). Heerlen is daarmee letterlijk het kind van de rekening. Heerlen betaalt dik 19 miljoen E teveel. Vooral Brunssum met bijna 12 miljoen en Kerkrade met dik 7 miljoen E profiteren. Een dergelijke overheveling van geld van de ene naar de andere gemeente is nog nooit vertoond. Met dank aan onze onderhandelaars de heren Dieudonné Akkermans (voormalig wethouder van Brunssum) en Heerlens wethouder Frans Hol. Daarmee wordt (weer eens) bewezen dat je in Parkstad Limburg vriendschap ook kunt kopen. Wat zong Herman Brood nog eens: "Heb je geld, dan heb je vrienden, rijen dik, echte vrienden..".
Tabel kostenverdeling op basis van inwoneraantal en per km. |Gemeente |Bijdragen|Bijdrag|Totaal |Km |Kosten bij|Verschil | | |buiten + |en PsL |bijdrag|buitenri|km |tussen inw | | |binnenrin|fonds |e |ng |verdeling |& km | | |g | |gemeent| |bu + bi |verdeling | | | | |e | | | | |Heerlen |27,1 + |2,3 + |36,4 |2,75 |8,5 + 8,6 |19,3 | | |6,5 |0,5 | | | | | |Brunssum |8,6 + 1,1|0,8 + |10,7 |7,25 |22,5 + 0 |- 11,8 | | | |0,2 | | | | | |Landgraaf|11,5 + |1,0 + |16,7 |4 |12,2 + 5,2|- 0,7 | | |4,0 |0,2 | | | | | |Kerkrade |14,4 + 1 |1,3 + |17,0 |7,8 |24,2 + 0 |- 7,2 | | | |0,3 | | | | | |overige |5,8 + 1,2|0,4 + 0|± 0,7 |0,8 |0,3 |- 0,4 | |totaal |67,5 + |5,8 + |81,5 |22,6 |81,5 |0 | | |14,0 |1,2 | | | | |
Bedragen in miljoen E, exclusief BTW.
De totale kosten voor de binnen- en buitenring bedragen (135 + 28 =) 163 miljoen E. Hiervan neemt de provincie 50 % voor zijn rekening (is ook E 81,5 miljoen). Er is nog een financieringstekort van dik 2 ton.
Overige: bijdragen van de overige gemeenten (Onderbanken, Simpelveld en Voerendaal) via het Parkstad Limburgfonds en nog niet gefinancierde deel.
Gemeenteraads-fractie van GroenLinks in Heerlen.
Harrie Winteraeken hwinteraeken@heerlen.nl.
---- --