Gemeente Haarlem


7 april 2005

101/2005
Gemeente Haarlem, het college van burgemeester en wethouders

Persbericht


Bibliotheek in Bruine Tijden : expositie over de Stadsbibliotheek gedurende de zware jaren van de bezetting

In 1945 werd Haarlem bevrijd van de Duitse bezetter. De Stadsbibliotheek Haarlem, het Historisch Museum Zuid-Kennemerland en het Samenwerkingsverband Haarlem (een bundeling van groeperingen voortgekomen uit de bezettingsperiode), organiseren diverse activiteiten, waaronder een expositie.

In de donkere oorlogsjaren werd veel gelezen. Zó veel, dat directeur P.V. de Wit van de Stadsbibliotheek het jaar 1943 bejubelde als een topjaar voor de uitlening. Die uitlening kwam overigens niet zonder slag of stoot tot stand. Geld om nieuwe boeken te kopen was er niet. Veel boeken werden aan de uitlening onttrokken omdat ze van joodse of rode schrijvers waren, of van Engelsen, of van Amerikanen. Uit veel studie-of schoolboeken werden Duits-vijandige passages eenvoudigweg weggesneden.
En natuurlijk moesten werken als Moeder, vertel eens van Adolf Hitler, het Nationale Dagblad en de WA-zangbundel deel I juist wél worden aangeschaft.
Ging het toegangsverbod voor joodse bezoekers elders pas per september 1941 in, in Haarlem werd al per 1 april 1941 aan joden de toegang tot de openbare leeszaal ontzegd door een speciaal decreet van de regeringscommissaris voor Haarlem, "kameraad" S.L.A. Plekker. Het mannelijk personeel ontsprong de dans van de Arbeitseinsatz niet; de overgebleven personeelsleden moesten door, in onverwarmde donkere leeszalen van het Prinsenhof, met gemutileerde boeken, wisselende openingstijden, en afgeknepen salarissen.

Deze expositie toont een bibliotheek in barre tijden. Men laveert voorzichtig tussen voorschrift en verzet. De tentakels van de censuur reikten tot op bladzijde-niveau, dus er zat niet veel anders op dan schoorvoetend de voorschriften te volgen.
Voorop stond echter altijd de klant, die bij de bibliotheek in ieder geval kost moest kunnen vinden om in ieder geval z'n lééshonger te stillen.


Bibliotheek in Bruine Tijden

23 april - 11 september, gedurende openingstijden
Stadsbibliotheek Haarlem, Centrale Bibliotheek (Gasthuisstraat 32)
Informatie: 023 - 511 53 00