Ministerie van Algemene Zaken

1red15581
29-04-2005, NOS, Met het oog op morgen, R.1, 23.07 uur

MINISTER-PRESIDENT BALKENENDE NA AFLOOP VAN DE WEKELIJKSE MINISTERRAAD,

OVER HET 25-JARIG REGERINGSJUBILEUM VAN KONINGIN BEATRIX: DE INHULDIGING

1980, KONINGSHUIS EN DE PERS, REFERENDUM EUROPESE GRONDWET


VAN WEEZEL:
Aanleiding om deze week met de premier te spreken was onder andere die grote uitzending met de Koningin. En thema daarin was dat de Koninklijke Familie de laatste jaren toch wel steeds meer negatieve media aandacht heeft gekregen. Incidenten, relletjes. Zei Balkenende in het gesprek met jou iets over de gevolgen daarvan?

WALLAART:
Hij wijst erop dat de monarchie wel tegen een stootje kan. Bijvoorbeeld dat er meer ruimte is gekomen de laatste jaren voor wat meer persoonlijk getinte uitlatingen. Maar het blijft natuurlijk zo dat hoe dichter je bij de Kroon komt, hoe meer je daarmee moet oppassen. Daarom was het opvallend dat Balkenende zelf deze week de Koningin eigenlijk een beetje met de haren bij de campagne voor de Europese Grondwet trok.


VAN WEEZEL:
Want hij suggereerde dat de Koningin voor die grondwet was.

WALLAART:
Precies, en hij verdedigde zichzelf dan door te zeggen: ja, dat leid ik af uit allemaal uitspraken die ze in het openbaar heeft gedaan de afgelopen jaren, waaruit blijkt dat ze de Europese zaak een warm hart toedraagt, dus zal ze ook wel voor die grondwet zijn, is dan de suggestie. Maar dat is toch een beetje raar, dat iemand dat zegt die iedere week wel een keer op de thee zit bij Hare Majesteit. Ik sprak met hem daarover, maar eerst die echt belangrijke vraag: waar was de premier op die beruchte 30e april 1980?

DE INHULDIGING 1980


BALKENENDE:
Ik woonde toen in Amstelveen in en studentencentrum. Ik ben toen niet in de stad zelf geweest omdat ik het heb gevolgd via de televisie en ook omdat natuurlijk van tevoren al bekend was dat er nogal wat lieden waren die kwaad in de zin hadden. Dat heeft me destijds wel pijn gedaan, als je zag wat er allemaal gebeurde in de stad, dat was bepaald geen pretje.

WALLAART:
U had natuurlijk veel medestudenten die waarschijnlijk ook actief waren binnen de krakersbeweging die dagen. Had u eigenlijk veel contact met die mensen?


BALKENENDE:
Ik woonde zelf op een studentenflat, dat waren geen krakers maar mensen die keurig de huur betaalden. Maar ik weet wel dat er een jongen daar in onderhuur zat en je voelde aan: die gaat gekke dingen doen. Dat zag je aan de kleding, hij ging naar het centrum en alle anderen bleven de zaak gewoon via de TV volgen. Die heb ik nooit meer gezien, dus dat is iemand die destijds zich te buiten is gegaan aan hele foute dingen.

WALLAART:
Had u zelf helemaal niets met die kraakscene?


BALKENENDE:
Nee, ik heb zelf nooit iets met krakers gehad. Ik was er zelf toen al geen voorstander van.

WALLAART:
Ook geen lang haar of jointjes gerookt?


BALKENENDE:
Nou ja, joints niet, maar lang haar heb ik wel gehad, zoals iedereen denk ik van mijn leeftijd in die tijd. Ik had verder niet veel op met krakers.

KONINGSHUIS EN DE PERS

WALLAART:
Gisteren zagen we op TV vier premiers. Ik had de indruk dat naarmate de geschiedenis steeds meer recent werd, hoe meer de premier eigenlijk te stellen kreeg met de monarchie. Deels natuurlijk door huwelijken, geboortes, overlijden, maar er is ook meer belangstelling vanuit de pers en de politiek. Is de monarchie daar eigenlijk wel tegenop gewassen?


BALKENENDE:
Wat je ziet in Nederland is dat de monarchie heel veel kan hebben. We zien dat een samenleving soms in een rap tempo verandert. Het mooie is dat temidden van al die veranderingen het toch eigenlijk altijd zo is geweest dat het Koningshuis een stabiele factor is geweest.

WALLAART:
Ook in de recente jaren is er veel kritiek geweest naar aanleiding van maatschappelijke ontwikkelingen. Als voorbeeld bijvoorbeeld de moorden op Fortuyn en Van Gogh. Er waren toen veel reacties als: waarom treedt Hare Majesteit niet naar buiten met een reactie? Gisteren hoorde ik de Koningin tijdens het interview spreken van een ramp, die gebeurtenissen. Waarom nu pas?


BALKENENDE:
De Koningin heeft destijds op haar manier wel degelijk laten blijken dat ze zich zorgen maakt, dat ze zich verwant voelt met mensen. Dat heeft ze ook laten blijken, bijvoorbeeld door het gesprek met jongen mensen in Amsterdam, allochtoon, en autochtoon, over wat er gebeurt in de Nederlandse samenleving. Natuurlijk praat ik als minister-president heel vaak met haar over dit soort ontwikkelingen. Als ik dan een verklaring afleg, zoals in het parlement, dan heb ik ook gesproken namens de Koningin.

WALLAART:
Maar waarom komt er dan nu pas een expliciete openbare uitspraak van: die moorden waren een ramp?


BALKENENDE:
Maar de Koningin heeft eerder opmerkingen gemaakt over de moorden. U zou eens moeten kijken wat ze de laatste tijd heeft gezegd, bijvoorbeeld in de kersttoespraak, over dit soort zaken.

WALLAART:
Algemeen, geen specifieke gevallen.


BALKENENDE:
Ja, maar we zien in de uitlatingen van de Koningin dat zij zich op een bepaalde manier uit. En de Koningin brengt haar gevoelens tot uitdrukking, soms in het afleggen van bezoeken, soms in subtiele formuleringen, maar altijd is ze er.

WALLAART:
Over formuleringen gesproken: afgelopen zondag zag ik Prins Willem- Alexander bij Netwerk uitgebreid praten over de achtergronden van de beslissing om geen Oranje naar de paus te sturen maar wel hem af te vaardigen naar de inauguratie van de nieuwe paus. Had u er eigenlijk toestemming voor gegeven om daar met de pers over te spreken?


BALKENENDE:
Het was mij uiteraard bekend dat de Prins van Oranje contact zou hebben met Netwerk.

WALLAART:
En u vond het goed dat hij hierover zou praten?


BALKENENDE:
Ja, dat is ook van tevoren, als je weet dat er een gesprek gevoerd zal worden, dat is natuurlijk heel wat anders dan de precieze vraagstelling, dan weet je nooit wat er gaat gebeuren. Maar ik heb er uiteraard geen enkele moeite mee als de Prins van Oranje zich heeft uitgelaten over zijn aanwezigheid in Rome. Het is eigenlijk ook heel goed geweest dat hij die opmerking heeft gemaakt.

WALLAART:
Maar het was een soort politieke verantwoording.


BALKENENDE:
Hij maakte de opmerking, ik ben er niet bij geweest, maar uiteindelijk is dit een besluit van de regering. Hij heeft gezegd: het is op rationele gronden gebeurd en hij bedoelt daar natuurlijk mee dat er bepaalde regels zijn die op een gegeven moment worden toegepast. Dat is wat hij heeft aangegeven.

WALLAART:
Maar als je hem daar zo expliciet over laat spreken, loop je dan niet het risico dat je de monarchie politiseert?


BALKENENDE:
Dat geloof ik niet. Wat wij de laatste tijd steeds meer hebben gezegd is dat er meer ruimte moet komen voor leden van het Koninklijk Huis om zich met ontwikkelingen bezig te houden en zich te uiten. Dat juich ik toe. We hebben wel gezegd: naarmate je dichter bij de Troon komt, moet je ook rekening houden met de ministeriële verantwoordelijkheid en de rol die het staatshoofd heeft te vervullen.

REFERENDUM EUROPESE GRONDWET

WALLAART:
Exact. Daar moest ik gisteren ook aan denken toen ik u tot mijn verbazing hoorde zeggen dat het u zou verbazen dat de Europese Grondwet zou stuiten op gevoelens bij de Koningin. Sleept u daarmee de Koningin niet sluiks in de voorcampagne bij het referendum over de Grondwet?


BALKENENDE:
Waarom verbaast u dat?

WALLAART:
Het verbaast me dat u iets zegt over hoe de Koningin volgens u tegen die Grondwet aankijkt.


BALKENENDE:
Maar inhoudelijk, waarom?

WALLAART:
Het is een politieke kwestie, er is een referendum over en daar gaat de Koningin zich nu toch een beetje indirect over uitlaten.


BALKENENDE:
Ik heb helemaal geen uitspraak gedaan over de vraag of de Koningin wel of niet een ja zou geven. Ik heb aangegeven dat het mij zou verbazen wanneer de Koningin moeite zou hebben met het grondwettelijke verdrag.

WALLAART:
Maar daarmee geeft u het grondwettelijk verdrag toch een soort Koninklijk keurmerk.


BALKENENDE:
Nee, maar het gaat dan niet over de precieze stem uitbrengen bij een referendum. Het ging over iets anders. Ik heb die opmerking kunnen maken omdat de Koningin zich in het verleden vaak heeft uitgelaten over de Europese ontwikkelingen, bijvoorbeeld de toespraak die ze hield in het Europees Parlement. Dat was een teken van grote Europese betrokkenheid.

WALLAART:
Dat snap ik wel maar het is nogal een verschil of ik dat zeg als buitenstaander op basis van al die uitspraken of u, want u spreekt wekelijks met de Koningin. Dan wekt het toch de indruk dat u het daar met de Koningin over gehad heeft.


BALKENENDE:
Die conclusie laat ik uiteraard voor uw rekening. Ik zeg alleen wel, op basis van hetgeen de Koningin meermalen heeft gezegd en op verschillende momenten met verschillende jaren, over de Europese ontwikkelingen, dan weet u dat zij een duidelijke pro Europese gezindheid heeft. Zij ziet de toekomst van Nederland ook in Europa liggen. Als je dat allemaal ziet, dan heb je niet zoveel analyse nodig om te weten dat dat grondwettelijk verdrag ook te maken heeft met die pro Europese gezindheid. Om die reden heb ik de opmerking gemaakt dat het mij zou verbazen, en dat is mijn conclusie en ik doe dat niet vanwege de gesprekken met de Koningin, ik doe dat op basis van uitlatingen die zij heeft gedaan over Europa.

WALLAART:
Beatrix heeft aangekondigd dat ze voorlopig op de troon zal blijven, al was het maar om de Prins van Oranje in alle rust zijn gezin te laten opbouwen. Eerlijk zeggen: wat denkt u, wie wisselt er eerder van baan, Hare Majesteit of u?


BALKENENDE:
Dat weet ik niet want ik hoop zelf nog een hele tijd dit vak te doen. (Letterlijke tekst, ongecorrigeerd, LJ)

zaterdag 30 april 2005